نظريه‌هاي علم مسيحي در جهان غرب

نظريه‌هاي علم مسيحي در جهان غرب

عنوان لاتين :  Christian Science Theories in the West

نويسنده: دكتر قدرت الله قرباني

ناشر: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه

 توضيحات: 

اين اثر، تلاشي است براي تبيين مساله علم مسيحي و ديني در جهان غرب و مهم‌تر‌ين پيام آن اين ست كه طرح نظريات علم ديني داراي تاريخي طولاني است و مساله‌اي جديد مربوط به چند دهه گذشته و آن هم در ايران و برخي كشورهاي اسلامي نيست. اين امر، اهميت تاريخي و كاركردي نظريات علم ديني را در جهان امروز نشان مي‌دهد. در اين كتاب، سعي بر آن بوده تا زمينه و علل طرح نظريات علم مسيحي كنكاش گردد و مشخص شود كه ارائه اين نظريات چه تاثيرات و نتايجي دربر داشته است. در مورد علل طرح اين نظريات مي‌توان به اهميت و كاركردهاي علم تجربي مدرن از يك سو، محدوديت‌ها و بحران‌هاي ناشي از نگاه افراطي به آن و استفادة نادرست از آن از سوي ديگر، و نيز بحران معنوي انسان مدرن و نقش اديان در رفع آن، اشاره كرد.

Mission Proclamation of the Research Institute of Hawzah and University

The Research Institute of Hawzah and University is a research- based center established on the belief that recognition of human and human values is among the most important bases of human civilizations, as well as Islamic civilization. According to this belief, the philosophy for existence of this research institute is as following:

"Theorization about the relations of religion and human sciences and expansion of the boundaries of Human-Islamic and local sciences"

 

            With keen insight and utmost perseverance, the Research Institute tries to be a scientific pole in Human-Islamic sciences in a universal horizon.

The Research Institute feels a commitment to university and Hawzah members more than others, and at the same time tries to satisfy the needs of both the system as well as Islamic society.

In the coming two decades, the research institute will be taking yet higher steps in theorization and presentation of a worthy image of itself. This can be achieved by making the best out of scholars of Hawzah and university and considering the teachings of Ahl-e Beit (AS),

The research institute will benefit most from modern methods and equipments in research and information processing grounds, so that expansion of knowledge becomes parallel to expansion of technology.

The research institute will publicize the spirit of morality, spirituality, and commitment among its members and colleagues, so that through keeping its researchers and workers and their scientific and professional strength, it may simultaneously improve with wisdom and spirituality.

The research institute will make its scientific achievements accessible to all researchers and those who are interested, in any suitable form of books, essays, research, educational and advisory services, etc.

 

A Brief Introduction to the Research Institute of Hawzah and University

800x600

The Research Institute of Hawzah and University was founded in 1982. Primarily named "the Office of Hawzah[1] and University Cooperation", and aiming for the execution of a preliminary plan for "reconstruction of human sciences", and as requested by the head office of the Cultural Revolution, the Society of Professors of Hawzah-ye Elmiyeh-e Ghom planned the program. After confirmation of the head office, this plan was also approved by Imam Khomeini, the supreme leader and founder of the Islamic Revolution of Iran.

            In 1990 following a period of successful activity, "the Office of Hawzah and University Cooperation" was officially accepted as one of the establishments cooperating with "the Organization for Study and Compilation of University textbooks in Human Sciences " (SAMT). With a successful 9 year background of close cooperation with this organization, due to its remarkable success in research and production of books and scientific researches, and with ratification of the Council of Development of Higher Education in 1998, under the title of "the Research Circle of Hawzah and University" this foundation became a member of institutes and universities of the ministry of Sciences, Researches and Technology. After another short period of prominent and successful research and scientific activities, in 2003 it was given the title of "Research center of Hawzah and University" and finally in 2004 was named "Research Institute of Hawzah and University".

            The basic goal of this research institute is development and expansion of research in the areas of Islamic viewpoints concerning topics and issues of human sciences, and preparation for improvement in related research activities. Such researches result in publication of books, essays, pamphlets,                                    university textbooks, and satisfaction of the needs of executive systems of the country; a goal which has been accomplished through more then 25 years of production with numerous essays and pamphlets, hosting various scientific conferences and seminars, and publication of more than one hundred and thirty specialized books in different branches of human sciences.

            So far there are 35 members in the educational board and more than 50 researchers with educations both at Hawzah and university levels, the Research Institute thereby consisting of three separate institutes: "Research Center of Economics, Management and Law" with departments of economics, law, political sciences and management, "Research Center of Social Sciences, Educational Sciences and Psychology" with departments of social sciences, educational sciences, psychology and philosophy of human sciences, and " Research Center of History, Philosophy and Quranic studies" with departments such as history of Islam, Quranic studies, philosophy and jurisprudence. All theses three research centers are working on proposals and production of scientific-research topics.

 

---

[1] . Name of Islamic seminaries in Iran, the most important of which (Hawzah-ye Elmiyeh-e Ghom) is located in Ghom, about 125 klms south of Tehran.

معرفی نشریات علمی پژوهشی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه

۱. فصلنامه علمی پژوهشی روش شناسي علوم انساني

 

۲. دو فصلنامه  علمی پژوهشی جستارهای اقتصادی

 

۳. دوفصلنامه علمی پژوهشی تربیت اسلامی

 

۴. دوفصلنامه مطالعات اسلام و روانشناسی

 

۵. دو فصلنامه اسلام و علوم اجتماعی

 

انتخاب كتاب آسيب شناسي جريان هاي تفسيري در بيستمين دوره انتخاب كتاب برتر دانشگاهي

كتاب آسيب شناسي جريان هاي تفسيري در بيستمين دوره انتخاب كتاب برتر دانشگاهي به عنوان كتاب شايسته تقدير انتخاب شد

كتاب آسيب شناسي جريان هاي تفسيري تأليف حجت الاسلام و المسلمين دكتر محمد اسعدي و همكاران از آثار گروه قرآن پژوهي پژوهشگاه حوزه و دانشگاه در بيستمين جشنواره كتاب برتر دانشگاهي ايران، اثري شايسته تقدير در حوزه علوم انساني معرفي شد.

بنابر گزارش واحد خبر روابط عمومي به نقل از خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا)، دبير اجرايي بيستمين جشنواره كتاب برتر دانشگاهي در گفت‌وگو با اين خبرگزاري گفت: پس از اعلام فراخوان جشنواره، 446 اثر از سراسر كشور به دبيرخانه ارسال شد و در مرحله اول داوري‌ها، 150 اثر براي داوري در مرحله دوم برگزيده شد و داوران آثار را به تفكيك موضوعي و سال انتشار بررسي كردند.

وي با اشاره به كتاب‌هاي‌ برگزيده جشنواره، اظهار كرد: در اين داوري‌ها 11 كتاب در رشته‌هاي كشاورزي، فني و مهندسي، علوم انساني و علوم اجتماعي و رفتاري برگزيده شدند همچنين: 10 اثر نيز به عنوان شايسته تقدير در رشته‌هاي علوم انساني، پزشكي، منابع طبيعي، كشاورزي، هنر و شهرسازي انتخاب شدند.

به گفته جهاني، در بخش بين‌الملل نيز دو كتاب به انگليسي در موضوع فني و مهندسي و محيط زيست برگزيده شدند و يك اثر نيز به عنوان شايسته تقدير در حوزه كشاورزي انتخاب شد.

وي يادآور شد: كتاب‌هايي در اين دوره بررسي شدند كه چاپ نخست سال 89 و يكي از مولفان يا مترجمان آن‌ها عضو هيات علمي دانشگاه‌هاي كشور باشند.

شايان ذكر است مراسم اختتاميه بيستمين جشنواره كتاب برتر دانشگاهي با حضور دكتر حداد عادل ريئس فرهنگستان علوم و دكتر فرهاد رهبر رئيس دانشگاه تهران  روز يك شنبه 30 بهمن  در پرديس مركزي دانشگاه تهران، كتابخانه مركزي، تالار علامه اميني برگزار شد.

 

                                                       

 

تقويم نشست هاي گروه فلسفه علوم انساني - زمستان 90 و بهار 91

 

عنوان نشست	سخنران	روز و تاريخ	ساعت	محل‌نشست
نقش ظهورات  حسي در توجيه معرفتي	حميد وحيد (پژوهشگاه دانش‌هاي بنيادين)	پنج‌شنبه 4/12/90	10-12	پژوهشگاه  حوزه و دانشگاه
فلسفه‌ي جامعه‌شناسي رياضياتي	موسي اكرمي (دانشگاه آزاد اسلامي، واحد علوم و تحقيقات)	16/12/90	16 - 18	پژوهشگاه حوزه و دانشگاه
نقد عقلانيت علمي  از منظر فايرابند	غلامحسين حيدري مقدم (پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات فرهنگي)	23/1/91	16 – 18	پژوهشگاه  حوزه و دانشگاه
برون‌گرايي در محتوا و معرفت پيشيني به حالات ذهني	محمود مرواريد (پژوهشگاه دانش‌هاي بنيادين)	6/2/91	16 – 18	پژوهشگاه  حوزه و دانشگاه
چالش‌هاي روش‌شناختي پيش‌روي امكان نظريه‌پردازي مديريت اسلامي	حسن دانايي فرد (دانشگاه تربيت مدرس)	20/2/91	16 – 18	پژوهشگاه حوزه و دانشگاه
روش‌شناسي بيزگرايانه	اميراحسان كرباسي‌زاده (مؤسسه پژوهشي حكمت و فلسفه ايران(	3/3/91	16 - 18	پژوهشگاه حوزه و دانشگاه

تلفن تماس:

گروه همکاری های علمی  ۲۱۱۱۲۳۵-۰۲۵۱

گروه فلسفه علوم انسانی ۲۱۱۱۳۶۱-۰۲۵۱

 

 

4 اثر از پژوهشگاه حوزه و دانشگاه به عنوان آثار برگزيده در سيزدهمين همايش كتاب سال حوزه معرفي شد

كتاب هاي حكمت اشراق، بهداشت رواني با نگرش به منابع اسلامي، حقوق قراردادها در فقه اماميه و فلسفه تربيت اسلامي به عنوان آثار برگزيده سيزدهمين همايش كتاب سال حوزه معرفي شدند.

   به گزارش واحد خبر روابط عمومي، بنا بر اعلام دبيرخانه همايش كتاب سال حوزه، كتاب حكمت اشراق تأليف حجت الاسلام و المسلمين سيد يداله يزدان پناه و تحقيق و نگارش دكتر مهدي علي پور، كتاب بهداشت رواني با نگرش به منابع اسلامي تأليف حجج الاسلام و المسلمين محمد رضا سالاري فر، محمد صادق شجاعي، سيد مهدي موسوي اصل و محمد دولتخواه و كتاب حقوق قراردادها در فقه اماميه تأليف حجج الاسلام و المسلمين دكتر سيد مصطفي محقق داماد، دكتر جليل قنواتي، دكتر سيد حسن وحدتي شبيري و دكتر ابراهيم عبدي پور فرد به عنوان آثار برگزيده و كتاب فلسفه تربيت اسلامي ترجمه بهروز رفيعي به عنوان اثر شايسته تقدير شناخته شد.

  ضمنا در اين دوره از كتاب سال حوزه پايان نامه دوره دكتري حجت الاسلام والمسلمين دكتر محمودنوذري عضو هيأت علمي و مدير گروه علوم تربيتي پژوهشگاه حوزه و دانشگاه با عنوان بررسي تحول ايمان به خدا در دوره كودكي، نوجواني و آغاز جواني: رويكردي روان شناختي - ديني، به عنوان اثر برگزيده  انتخاب شد

   همچنين در اين دوره از همايش كتاب سال حوزه انتشارات پژوهشگاه حوزه و دانشگاه نيز به عنوان ناشر برگزيده معرفي شده است.

 

منبع: واحد خبر روابط عمومي پژوهشگاه حوزه و دانشگاه

حقوق قراردادها در فقه اماميه به عنوان اثر برگزيده بيست و نهمين جايزه كتاب سال جمهوري اسلامي ايران

 

كتاب حقوق قراردادها در فقه اماميه از آثار مشترك پژوهشگاه حوزه و دانشگاه و سازمان سمت به عنوان يكي از آثار برگزيده در حوزه دين در بيست و نهمين جايزه كتاب سال جمهوري اسلامي ايران معرفي شد.

به گزارش واحد خبر روابط عمومي، آيين پاياني بيست و نهمين دوره جايزه كتاب سال، روز گذشته برگزار شد و در آن 20 اثر برگزيده و 49 اثر شايسته تقدير معرفي شدند. كتاب حقو ق قراردادها در فقه اماميه تأليف دكتر سيد مصطفي محقق داماد، دكتر جليل قنواتي، دكتر سيد حسن وحدتي شبيري و دكتر ابراهيم عبدي پور فرد از آثار مشترك پژوهشگاه حوزه و دانشگاه و سازمان سمت به عنوان يكي از آثار برگزيده در حوزه دين معرفي شد.

 

                                                  

 

 منبع :‌پژوهشگاه حوزه و دانشگاه

تقدير از جناب آقاي دكتر حميد رضا حسني

كتاب عوامل فهم متن تأليف حجت الاسلام و المسلمين دكترحميدرضا حسني عضو هيأت علمي و مدير گروه فلسفه علوم انساني پژوهشگاه حوزه ودانشگاه كه توسط انتشارات هرمس چاپ و منتشر شده است به عنوان اثر برگزيده  در حوزه دين معرفي شد.

 مسئله فهم متون نوشتاری و بررسی عناصر مؤثر بر آن، از جمله مباحثی است که همواره مورد توجه اندیشمندان درحوزه‌های گوناگون از جمله دانش هرمنوتیک و مباحث مربوط به کیفیت فهم متون مقدس دینی در حوزه‌های اسلامی بوده است و می‌توان گفت علم اصول به مثابه مهمترین ابزار اجتهاد و فهم و استنباط گزاره‌های دینی، ارتباط وثیقی با دانش سمانتیک و نیز هرمنوتیک دارد، هر چند خاستگاه این دو متفاوت است.

کتاب "عوامل فهم متن" به بررسی این عوامل از منظر دانش هرمنوتیک و از زاویه دیدگاه فیلسوف و هرمنوتیست معاصر فرانسوی، پل ریکور و نیز از منظر دانش اسلامی اصول و از زاویه دیدگاه فیلسوف و فقیه و اصولی شهیر، علامه شیخ محمد حسین غروی اصفهانی اختصاص دارد.

مؤلف در این کتاب در پی آن نیست تا به تبیین و گزارش هرمنوتیک پل ریکور به طور عام و نیز بیان مبانی و دستگاه اصولی محقق اصفهانی بپردازد و تنها به بیان عوامل فهم متن از دیدگاه آنان اشاره کرده است. وی در واقع کوشیده است بتدا دیدگاههای پل ریکور و محقق اصفهانی در باب عوامل فهم متن را تبیین و در انتها برخی وجوه اشتراک و افتراق دیدگاههای آن دو را با رویکردی مقایسه‌ای بررسی کند.

سید حمیدرضا حسنی مؤلف کتاب "عوامل فهم متن" در فصل اول به بررسی عوامل فهم متن از دیدگاه هرمنوتیکی پل ریکور و در فصل دوم به بررسی عوامل فهم متن از دیدگاه اصولی محقق اصفهانی پرداخته و در فصل سوم پیرامون سنجش و ارزیابی دیدگاههای ریکور و محقق اصفهانی بحث کرده است.

                            

حضور پژوهشگاه حوزه و دانشگاه در نمایشگاه کتاب

 

به گزارش قم نيوز،‌ طرح مقدماتی بازسازی علوم انسانی با درخواست ستاد انقلاب فرهنگی و حضرت امام خمینی، با نام دفتر همکاری حوزه و دانشگاه در سال ۱۳۶۱، با سه پژوهشکده علوم اجتماعی، علوم رفتاری، علوم اسلامی و یازده گروه پژوهشی به عنوان یکی از مراکز پژوهشی زیر مجموعه وزارت علوم تحقیقات و فناوری تاسیس شد و بومی سازی علوم انسانی با رویکرد اسلامی را به عنوان یکی از اهداف خود مطرح کرد.
غرفه پژوهشگاه حوزه و دانشگاه تا کنون بیش از ۱۸۰ عنوان کتاب را منتشر کرده است که محصولات خود را با ۲۰ درصد تخفیف به مخاطبان ارائه می‌دهد.
روش تفسیر قرآن، اصول فقه کاربردی، خانواده در اسلام، تفکر عثمانی در واقعه کربلا، تروریسم، نقدی بر دانش مدیریت، تاریخ تشیع، تربیت فرزند در چهار جلد، هستی و چیستی و حکمت اشراق مجموعه‌ای از کتاب‌های پرطرفدار است که در غرفه پژوهشگاه حوزه و دانشگاه به مخاطبان ارائه می‌شود.

مرجع :خبرگزاری فارس

پژوهشگاه حوزه و دانشگاه به دنبال ارائه نظریه های جدید متناسب با نگرش اسلامی است .

حجت الاسلام مسعود آذربایجانی گفت: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه به دنبال ارائه نظریه های جدید با نگرش اسلامی در قالب روش شناسی متناسب است. 

 به گزارش مرکز خبر حوزه، قائم مقام پژوهشگاه حوزه و دانشگاه در دیدار با اعضای مرکز مطالعات تولید علم دانشگاه شیراز افزود: ترجمه آثار و منابع کلاسیک و نگاه عینی به آنها و همچنین نقد و بررسی بر اساس مبانی معرفت شناسی و ارزش شناسی از اهداف پژوهشگاه می باشد.

حجت الاسلام آذربایجانی، جهت گیری علم در مسیر عقلانیت را ضروری دانست و افزود: تفاوت در مبانی هستی شناسی و ارزش شناسی علوم اسلامی و علوم غربی، دلیل اصلی کاربردی نبودن علوم انسانی غربی در جوامع اسلامی است.

وی با بیان این مطلب که سه دیدگاه متفاوت در برخورد با علوم انسانی غربی وجود دارد، گفت: دیدگاه اول ضمن نفی کامل علوم غربی بر ضرورت پایه ریزی کامل مبانی این علوم بر اساس آموزه های دینی تاکید دارد، دومین دیدگاه چنین دسته بندی را برای علوم قائل نشده و ماهیت علم دینی را به رسمیت نمی شناسد.

قائم مقام پژوهشگاه حوزه و دانشگاه افزود: نقطه تعادل این دو مورد دیدگاه سوم را شکل می دهد که علوم غربی را با نگرشی دینی و در صورت عدم منافات با تعالیم دینی و گنجاندن مقتضیات دینی در آن  قابل استفاده می داند.

شایان ذکر است مرکز مطالعات تولید علم دانشگاه شیراز با جذب دانشجویان نخبه این دانشگاه و انجام مطالعات تخصصی در علوم مختلف به جستجوی راهکارهای نظری و عملی جهت تولید علم و ارتقای سطح علمی دانشجویان می پردازد.

 

با روش تحلیل مفهومی نمی توان نظریه تعلیم و تربیت ارائه داد

 دکتر آذربایجانی به عنوان ناقد کرسی دکتر خسرو باقری با عنوان «تعلیم و تربیت اسلامی؛ چارچوب تئوریک و کاربرد آن» در نقد ادعای علمی وی گفت: برای نظریه پردازی در حوزه تعلیم و تربیت، محقق باید با عناصر پدیداری دخیل در فرایند تربیت و از جمله با دانش آموز سروکار داشته باشد و از روشهای تجربی میدانی و ... استفاده کند، نه اینکه صرفا با روش شناسی تحلیل مفهومی و در کنج خانه یا کتابخانه بخواهد نظریه تعلیم و تربیت ارائه دهد.

دکتر آدربایجانی با اشاره به نامناسب بودن روش شناسی تحلیل مفهومی و عدم تناسب و ارتباط این روش شناسی با تبیین پدیده های تربیتی، به ادعای علمی دکتر باقری که مدعی ارائه یک نظریه در حوزه تعلیم و تربیت اسلامی است، اشکالات روش شناختی وارد نمود و افزود: دکتر باقری در نظریه پردازی خود اصلا به بعد تجربی نظریه و لزوم آگاهی دهی آن در ارتباط با پدیده های تربیتی توجه نکرده است، حال آنکه یک نظریه نمی تواند صرفا توصیفی باشد. این نقص از روش شناسی ایشان ناشی می شود؛ به عبارتی ایشان صرفا به روش تحلیل مفهومی – مشابه کاری که ایزوتسو انجام داده- توجه کرده است؛ این در حالی است که تنها با تکیه به این روش نمی توان نظریه تربیتی داد بلکه صرفا می توان کم و کیف یک مفهوم نظیر ایمان و ... و چارچوب مفهومی آن را از این طریق از قرآن و روایات استخراج نمود؛ نه اینکه نظریه ای تربیتی را با اتکای صرف به آن طراحی کرد.

حجت الاسلام و المسلمین آذربایجانی، تأکید کرد: درواقع نظریه پردازی در عرصه تعلیم و تربیت نیازمند کار میدانی و احیانا آزمایشگاهی و ... است. با صرف تحلیل مفهومی که نمی توان مدعی نظریه تربیتی شد. نظریه پرداز تربیتی باید در کلاس ها و با آموزندگان سروکار داشته باشد نه اینکه در گوشه اطاقش بنشیند و با تحلیل مفاهیم بخواهد نظریه تربیتی بدهد.

این عضو هیأت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، تصریح نمود: دکتر باقری باید تعریف خودشان از نظریه را مشخص کنند. مطابق تلقی رایج، نظریه تعلیم و تربیتی باید به ما در خصوص روابط بین پدیده های دخیل در تعلیم و تربیت به گونه ای آگاهی ببخشد که ما را در تغییر این پدیده ها و عناصر آن از قدرت و طرح و برنامه مشخص برخوردار سازد. اما با یک روش شناسی تحلیل مفهومی، ما اصلا به یک تحلیل انتزاعی اکتفا نموده ایم و اصلا به سراغ پدیده های تعلیم و تربیتی و یادگیرندگان که حضور فیزیکی و بیرونی یا پدیداری دارند و تغییر و تحولات تربیتی آنان قابل مشاهده و سنجش است، نرفته ایم تا بتوانیم درباره آنها دانش کسب کنیم. مشکل اصلی ادعای علمی دکتر باقری در عدم سنخیت روش شناسی ایشان با نظریه پردازی در حوزه مورد نظر(تعلیم و تربیت) دارد و این اشکال بسیار جدی است؛ چنانکه اگر پوشش داده نشود، رفتن تحقیق به سمت یک نظریه تربیتی را مشکل و دشوار می سازد و در حد یک نظر و پیشفرض باقی می گذارد. وی در بخش دیگری از انتقادات خود به نظریه مورد ادعای عضو هیأت علمی دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران، اظهار داشت: نکته دیگر این که، اصلا مگر کلمه تربیت چه مشکلی دارد. یعنی مشکل ما اصلا در تعریف این کلمه نیست. می خواهد از هر ریشه ای باشد، مسأله این است که به هر حال امروزه از آن یک تلقی مشخص وجود دارد که زیاد منوط به ریشه آن نیست. این کلمه در نظام تعلیم و تربیت جهانی فقط با این لغت و با این ریشه به کار نمی رود که بخواهیم تمامی مشکلات را به نارسایی مفهومی کلمه «تربیت» ربط بدهیم.

در زبان فارسی و عربی از این ریشه است، اما در زبانهای دیگر که از این ریشه نیست و لذا نمی توان مشکلات را لغوی یا مفهومی دانست. شاید گفته شود این نظریه داعیه اسلامی دارد و ریشه شناسی آن مهم است، اما به هر حال مگر نه این است که نظریه قابلیت تعمیم جهانی هم باید داشته باشد؟ گذشته از این، مسأله در خصوص تجربه نظام تعلیم و تربیت است که یک سیستم است و از پژوهش های جهانی تغذیه می شود.

وی یکی دیگر از انتقادات خود را چنین برشمرد: عامليت و كنشگري انسان در نظريه مورد ادعاي ايشان به عامليت جوارحي صرف منحصر شده است اما جايگاه بعد انديشه اي و فكري مفهوم عامليت و كنشگري انسان نياز به توضيح و واكاوي بيشتري دارد و نبايد به عامليت در بعد جوارحي صرف اكتفا شود.آذربایجانی ادامه داد: علاوه بر این دکتر باقری گرچه در صحبت هایشان به آنچه در خصوص ربوبیت در مکتوباتشان به ما ارائه داده اند، سخنی نگفت، اما این کلمه در ادعای ایشان محوریت دارد و به نظر من مورد انتقاد جدی می تواند باشد؛ چراکه اولا چرا نگوییم عبودت و می گویید ربوبیت. خداوند می فرماید جن و انس را نیافریدم جز برای آنکه مرا عبادت کنند. پس عبودیت می تواند برتر از ربوبیت در جایگاه این غایت قرار گیرد. گذشته از این، چه ربوبیت و چه عبودیت، از مراتبی نیستند که بتوان آنها را به صورت یک فرایند برای تعلیم و تربیت تعریف نمود بلکه این دو از غایات هستند و صرفا گروه معدودی از صالحان و افراد دارای مراتب معنوی را شامل می شوند. این سطح از تربیت، قابل تطبیق با گروه دانش آموزانی که باید از سطوح اولیه آموزشی مهارتهای زندگی را بیاموزند، نیست.

وی در پایان تصریح کرد: مسأله دیگر این است که دکتر باقری بر اصولی چون عقلانیت و اختیار و عاملیت تکیه می کنند. همین اصول مورد تأکید نظریه های تعلیم و تربیت موجود که از نظریات اغلب غربی الگوبرداری شده اند، نیز هستند. اگر قرار باشد نظریه تعلیم و تربیت اسلامی همان اصول را پیشنهاد کند، اصل مسأله و مشکلی که نظریه ایشان می خواهد آن را به عنوان یک مسأله یا problem مطرح کند، فاقد ضرورت می شود. نهایتا ما می توانیم بگوییم این اصول در سیستم تعلیم و تربیت رعایت نمی شوند و با این نحوه طرح مسأله، مشکل را پیگیری کنیم- که نحوه این پیگیری هم با بحث حاضر که آفای دکتر باقری مطرح نموده اند، فرق می کند.

 

منبع: www.korsi.ir

گزارش جامع از چیستی "پژوهشگاه حوزه و دانشگاه"

 

اجرای بیش از 150 طرح تحقیقاتی در علوم انسانی- اسلامی، انتشار بیش از 120 کتاب برگزاری سمینارهای تخصصی و نشست‌های علمی، همکاری علمی با برخی دانشگاه‌ها و مؤسسات پژوهشی کشور به منظور تدوین و چاپ مشترک آثار، انتشار مجلات تخصصی جستارهای تخصصی، تربیت اسلامی و حوزه و دانشگاه برخی از فعالیتهای پژوهشگاه حوزه و دانشگاه را شامل می شود.

     قائم مقام پژوهشگاه حوزه و دانشگاه با اعلام این خبر به مهر گفت: «اصول فقه کاربردی، اسلام و حقوق بین‌الملل خصوصی، مدیریت در اسلام، تربیت فرزند، نابرابری جنسی از دیدگاه اسلام و فمنیسم و در آمدی بر روان‌شناسی دین، عناوین برخی از این آثار را تشکیل می‌دهد.

حجت‌الاسلام  مسعود آذربایجانی در خصوص تاریخچه تشکیل پژوهشگاه حوزه و دانشگاه گفت: «این پژوهشگاه در سال 61 با نام اولیه "دفتر همکاری حوزه و دانشگاه" و به منظور اجرای طرح مقدماتی "بازسازی علوم انسانی" تأسیس شد».

 

       

وی با بیان اینکه جامعه مدرسین حوزه علمیه قم این طرح را در پی درخواست ستاد انقلاب فرهنگی وقت تهیه کرد، افزود: «هدف اصلی پژوهشگاه، پژوهش در علوم انسانی به منظور نظریه‌پردازی در جهت پی‌ریزی علوم انسانی بومی با تکیه بر اندیشه اسلامی است که حاصل این پژوهش‌ها نشر کتاب، مقاله، جزوه، متون درسی دانشگاهی و پاسخگویی به نیازهای فکری دستگاه‌های اجرایی کشور است».

قائم مقام پژوهشگاه حوزه و دانشگاه افزود: «در سال 1369 و در پی یک دوره فعالیت موفقیت‌آمیز، دفتر همکاری حوزه و دانشگاه به صورت رسمی به عنوان یکی از نهادهای زیر مجموعه سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت) در آمد و در سال 1377 با تصویب شورای گسترش آموزش عالی با نام پژوهشکده حوزه و دانشگاه به جمع مؤسسات زیر مجموعه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری پیوست. این مرکز علمی پس از تولید آثار علمی فاخر در سال 1382 از پژوهشکده به مؤسسه پژوهشی ارتقاء یافت و در سال 1383 نیز به پژوهشگاه تبدیل شد».

حجت‌الاسلام آذربایجانی با اشاره به فعالیت 30 عضو هیأت علمی و بیش از 50 پژوهشگر در این پژوهشگاه گفت: «پژوهشکده اقتصاد، مدیریت و حقوق، پژوهشکده علوم اجتماعی، تربیتی و روانشناسی و پژوهشکده تاریخ، حکمت و قرآن پژوهشی زیر مجموعه‌های این پژوهشگاه را تشکیل می‌دهد».

وی خدمات‌رسانی پژوهشی به جوامع علمی را از وظایف پژوهشگاه حوزه و دانشگاه اعلام کرد و  گفت: «اجرای بیش از 150 طرح تحقیقاتی در علوم انسانی- اسلامی، برگزاری سمینارهای تخصصی و نشست‌های علمی، همکاری علمی با برخی دانشگاه‌ها و مؤسسات پژوهشی کشور به منظور تدوین و چاپ مشترک آثار، انتشار مجلات تخصصی جستارهای تخصصی، تربیت اسلامی و حوزه و دانشگاه در همین راستا انجام گرفته است».

گروه مدیریت

این گروه فعالیت خود را از نیمه دوم سال 1372 آغاز کرد. حاصل کار این گروه تا کنون انتشار بیست و دو مقاله و دو کتاب بوده است و شش طرح پژوهشی نیز در دست اجرا دارد که یکی از آنها به انجام رسیده است. پنج تن از اعضای این گروه نیز دوره آموزشی‏ در مقطع کارشناسی ارشد را به پایان رسانده‏اند.

 

اعضای هیئت علمی و محققان گروه :
1. ابوالفضل گائینی (مدیر گروه و عضو شورای علمی گروه و عضو هیئت علمی)؛
2. عبدالله توکلی (عضو شورای علمی و عضو هیئت علمی)؛
3. ابوطالب خدمتی (پژوهشگر گروه و عضو شورای علمی)؛
4. عباس شفیعی (پژوهشگر گروه و عضو شورای علمی)؛
5. علی‌آقا پیروز (عضو شورای علمی)؛
6. حسن عابدی جعفری (عضو شورای علمی)؛
7. حسن میرزایی اهرنجانی(عضو شورای علمی).

کتابها

1. مدیریت علوی
مؤلفان : ابوطالب خدمتی‌، علی‌آقا پیروز و عباس شفیعی؛
تعداد صفحه : 212؛
سال نشر: 1382؛
ناشر : پژوهشکده حوزه و دانشگاه.
شخصیت عظیم و جامع امیر‌المؤمنین علی( ع ) و حیات پر بار ایشان، سرشار از درسها و عبرتهای فراوان در همه زمینه‌ها و همه عرصه‌های مرتبط با تکامل و سعادت انسان است. مدیریت، یکی از اساسی‌ترین بنیادهایِ اجتماعی مورد توجه حضرت است. در نگاه آن حضرت مدیریت، جایگاهی برای جاه‌طلبی و طعمه‌ای برای سود‌جویی نیست، بلکه وظیفه‌ای است سخت و دشوار که به عنوان امانت به مدیر سپرده می‌شود.
کتاب مدیریت علوی بر آن است تا گوشه‏هایی از سیره مدیریتی و روش عملی‏ آن حضرت را به تصویر کشد و دیدگاه‌های وی را در مورد برخی موضوعات و مسائل مدیریتی تبیین و ارائه کند؛ مسائل و موضوعاتی نظیر: تبیین دورنمای مدیریت از نگاه امام علی(ع)، برنامه‏ریزی وعناصر اصلی آن، تصمیم‏گیری، نظارت و کنترل، خودکنترلی و عوامل و راهکارهای ایجادآن و ارزشیابی شایستگی کارکنان، اهداف و کاربردهای آن.

2. مدیریت در اسلام
مؤلفان : علی‌آقا پیروز، ابوطالب خدمتی، عباس شفیعی، سید‌محمود بهشتی‌نژاد؛
تعداد صفحه : 425؛
سال نشر: 1383؛
ناشر : پژوهشکده حوزه و دانشگاه.
بی‏شک در منابع اسلامی، گزاره‏های دستوری و توصیفیِ ناظر به موضوعات مدیریت ‏وجود دارد. این مسئله که آیا با توجه به مجموع این گزاره‏ها به لحاظ کمّی و کیفی می‏توان ‏نظام مدیریتی اسلام را پایه نهاد، به گونه‏ای که با دیگر نظامهای مدیریتی‏ متفاوت باشد موضوع این کتاب است.
از اهداف این کتاب می‏توان به بررسی دیدگاه‏های اسلام در زمینه اصول مدیریت، آشنا نمودن جوامع علمی با دیدگاه‏های مدیریتی اسلام، تدوین منبع درسی برای دانشجویان مقاطع کارشناسی ارشد و بالاتر و آشنا نمودن‏ مدیران سازمانها با دیدگاه‏های مدیریتی اسلام اشاره کرد.
روش تحقیق در این کتاب به صورت نظری و کتابخانه‏ای است و گردآوری اطلاعات از طریق‏فیش‏برداری صورت گرفته است.

طرحهای تمام شده

مباحثی از رفتار سازمانی با نگرش اسلامی
مجری طرح و همکاران: عباس شفیعی، ابوطالب خدمتی، علی‌آقا پیروز.
مباحث رفتار سازمانی در سطح گروه در بردارنده موضوعات زیر است:
1) رویکرد دینی به مبانی رفتار گروه : در مطالعه رفتار گروه با رویکرد دینی به رهیافتهایی دست یافته‌ایم که مشروعیت کار گروهی و تأثیر گزاره‌های اسلامی بر نحوه شکل‌گیری گروه‌ها را نشان می‌دهد‌، افزون بر آن، راه‌ها و روشهایِ تقویتِ کارکردهای گروه و نیز چگونگی ایجاد انسجام و پویایی گروهی با استفاده از آموزه‌های دینی مورد مطالعه قرار می گیرد.
2) رویکرد دینی به تعارض سازمانی‌: در بخش «تعارض سازمانی» پس از تحلیل دقیق واژه‌های تعارض، تضاد و رقابت، دیدگاه‌های سه مکتب «سنّتی»، «روابط انسانی» و «تعامل‌گرایان» مورد توجه قرار گرفته و سپس رویکرد اسلامی به «تعارض» مطرح می شود.
دراین رویکرد دو نوع برداشت «اختلاف نظر» و «تعارض رفتاری» طرح شده و دیدگاه اسلام به این دو برداشت بیان شده است.
3) قدرت در مدیریت اسلامی: در این بخش با طرح مسئله قدرت و ارتباط آن با رهبری و نیز انواع آن قدرت اخلاقی، که در منابع اسلامی بر آن تاکید فراوان شده، مورد بررسی قرار گرفته و به عنوان قدرت برتر به تصویر کشیده شده است .
4) رویکرد دینی به ارتباطات سازمانی : در این مقوله پس از طرح کلیاتی از ارتباطات و نقش آن در سازمانها، الگوهای ارتباطی در آموزه‌های دینی معرفی شده که مهم‌ترین آنها الگوی ارتباطی حضرت ابراهیم(ع) و پیامبراکرم‌(ص) است. سپس با ذکر انواع ارتباطات‌، ارتباطات سازمانی در دو سطح مدیران و افراد زیر مجموعه، با رویکرد دینی مورد پژوهش قرار گرفته و ویژگی‌های رفتاری آنان بررسی شده است.


طرحهای در دست اجرا

1. مدیریت منابع انسانی با نگرش اسلامی
مجری طرح : عبدالله توکلی.
مدیریت منابع انسانی عهده‌دار تنظیم روابط کارکنان و سازمان است. از آنجا که ‏مدیریت منابع انسانی، خود محصول تکامل نگرش صاحب‌نظران مدیریت به انسان بوده ‏است، در این تحقیق می‌کوشد نظر اسلام در خصوص انسان و روابط وی با سازمان ‏تبیین شود.
هدف این تحقیق تبیین و توضیح دیدگاه‏های اسلام در خصوص برنامه‏ریزی، شناسایی، انتخاب، به کارگماری، دستمزد، تربیت و پرورش نیروی انسانی درقالب مدیریت منابع انسانی است.
سؤالهای اصلی تحقیق در این پژوهش از این قرار است: آیا در حیطه مدیریت‏ منابع انسانی می‏توان گزاره‏هایی از منابع دین مبین اسلام استخراج کرد و با در کنار هم نهادن آنها به‏ نظام‌سازی پرداخت؟ آیا در صورت دستیابی به نظامهای خاص در مدیریت منابع ‏انسانی از نگاه اسلام، می‏توان با جمع‏بندی این نظامها به اصولی در قلمرو این گرایش از مدیریت‏رسید؟
یافته‌های این تحقیق می‏تواند به عنوان منبع درسی مدیریت منابع انسانی در گرایشهای ‏مختلف رشته مدیریت مورد استفاده قرار گیرد. همچنین آشنایی مدیران و برنامه‏ریزانِ ‏نیروی انسانی با راهکارهای عملی از دیدگاه‏ اسلام در حوزه مدیریت منابع‏ انسانی، از دیگر نتایج مورد انتظار این پژوهش است.

2. نظام اداری معصومین (ع )
مجری طرح : ابوالفضل گائینی.
نظام اداری پیشینه‌ای به بلندای تمدن بشری دارد؛ هر جا جامعه‌ای شکل یافته، حکومتی بر آن مستقر و نظامی برای اداره آن جامعه تدوین شده است. تحولات اجتماعی سبب آن شد که به مثابه جوامع قدیم و جدید، نظام اداری سنّتی و مدرن به وجود آید. شاخصه‌های نظام سنتّی بر سیستم تاراج، برخوردهای شخصی و حامی‌پروری در دولت استوار بود و در مقابل، نظام اداری مدرن بر نظریه تفکیک سیاست از اداره، شایسته‌سالاری، کارآمدی اجرائی مبتنی گشت و در قلمرو انسانی در نظام مدرن، انسانِ اداری و حرفه‌ای، به جای انسانِ عامی و غیر‌حرفه‌ای نشانده شد.
طرح «نظام اداری معصومین( ع )» به دنبال وارسی و پاسخ به این پرسش است که: رویکرد بیانی و عملی معصومین( ع ) به نظام اداری، در قلمروهای خط‌مشی‌گذاری، ساختاری و روابط انسانی چگونه بوده و بر چه شاخصه‌هایی تأکید می‌ورزد؟

3 . اخلاق در سازمان و مدیریت
مجری طرح : ابوطالب خدمتی.
اخلاق یک نیاز و یک ضرورت همیشگی و فراگیر است، ولی رعایت برخی صفات پسندیده و پرهیز از صفات ناپسند برای افراد و گروه‌هایی، ضرورت بیشتری پیدا می‌کند. یکی از مصادیق بارز، مدیران و کارکنان سازمانها هستند. که آراسته شدن آنها به برخی ویژگی‌های اخلاقی، نمود و ضرورت بیشتری برای آنان دارد.
این ضرورت موجب شده تا در میان روایات معصومان و رهبران دین( ع ) در مورد مسائل اخلاقی، پرداختن به مسائل اخلاقی کارگزاران حکومت، از جایگاه ویژه‌ای برخوردار شود.
در سالهای اخیر رویکرد مثبتی، به‌ویژه در میان صاحب‌نظران و نویسندگان مدیریت در غرب، به سمت اخلاق در مدیریت و سازمان ایجاد شده و دانشمندان مدیریت، توجه ویژه‌ای به مسائل اخلاقی در سازمان و مدیریت از خود نشان می‌دهند؛ زیرا به این نتیجه رسیده‌اند که بی‌توجهی به مسائل اخلاقی در سازمان و توجه صرف به مباحث علمی مدیریت نمی‌تواند معضلات فزایندة سازمانهای پیچیدة امروزی را حل کند و بسیاری از مسائل سازمانی، جز از طریق توجه به ارزشهای اخلاقی قابل حل نیست.
این طرح به منظور انجام تحقیقی جامع در مورد اخلاق در سازمان و مدیریت تلاش می‌کند آسیبهای اخلاقی در سازمان و مدیریت را شناسایی و ریشه‌یابی کند و راهکارهای عملی برای از بین بردن آنها ارائه نماید و گامهای نخست را در جهت نهادینه کردن آنها بردارد.

4 . مبارزه با فساد اداری در منابع اسلامی
مجری طرح : ابوطالب خدمتی.
پدیدة فساد اداری در طول تاریخ گریبانگیر حکومت‌ها و دولت‌ها بوده و مانع دستیابی آنها به اهداف بزرگی مثل ایجاد نظام اداری سالم و محیطی برای رشد فضائل اخلاقی و برقراری عدالت اجتماعی شده است. این پدیده پیامدهای زیان‌باری داشته و یکی از علل اصلی سقوط حکومت‌ها بوده است و بسیاری از نظام‌های سیاسی را تهدید می‌کند.
فساد اداری یک اپیدمی جهانی است و استفاده غیرقانونی از مقام و اختیارات اداری برای منافع شخصی، معضل بزرگ بسیاری از کشورهای جهان است. لذا یک عزم جدی در اکثر کشورها برای پیش‌گیری و مقابله با فساد شکل گرفته است. در کشور ما نیز پس از پیام هشت ماده مقام معظم رهبری، حرکتی جدی برای این منظور شروع شده است. لیکن موفقیت چنین کاری مستلزم پشتوانه علمی متقن و مبتنی بر آموزه‌های اسلامی است.
این طرح به این منظور ارائه شده است و تلاش خواهد شد که پس از شناخت دقیق فساد اداری و انواع آن و شاخص‌های آن، عوامل مؤثر بر ایجاد فساد اداری و زمینه‌ها بروز و ظهور آن اعم از عوامل ساختاری، فرهنگی، اجتماعی و ... و نیز پیامدهای مختلف آن مورد بررسی قرار گیرند و آنگاه بر اساس آموزه‌های اسلامی، روش‌های اصلی پیشگیری از فساد اداری و مبارزه با آن تبیین شود.

5 . مدیریت و رهبری امام خمینی(ره)
مجری طرح : عباس شفیعی.
امام خمینی (ره) شخصیت فرهیخته و فرهمندی است که در عرصه‌های مختلف به ویژه در مدیریت و رهبری دارای حرکت پوینده و تحول‌سازی بوده و باعث تغییر در معادلات سیاسی و اجتماعی در جهان شده است حرکت حیات‌بخش ایشان در عرصه‌های سیاسی و اجتماعی و رهبری هوشمند وی در انقلاب اسلامی تبلور بیداری اقشار مختلف مردمی در اقصی نقاط عالم بوده و دگرگونی عقیدتی و تغییر در ساخت‌های نظام‌مند اجتماعی را در پی داشته است اکنون با توجه به ابعاد مختلف شخصیتی آن رهبر تحول‌ساز در عرصه جهانی، بر پژوهشگران واجب است که به بررسی زوایای مختلف رهبری ایشان پرداخته و در حوزه‌های مختلف علمی، مطالعات خویش را در این زمینه انجام دهند یکی از حوزه‌های بررسی، مطالعه در قلمرو مدیریت و رهبری است و از آنجایی که حرکت پوینده و تحول‌ساز ایشان مبتنی بر مبانی دینی بوده و با شعار انقلاب دینی (اسلامی)، نهضت خویش را آغاز نموده، بایسته و شایسته است که اصول دینی که آن جناب در رهبری و مدیریت بر آن تاکید ورزیده و در مواقع مختلف در قضایای مدیریتی، براساس آن مبانی اسلامی، رهبری خود را تفسیر و توجیه نموده‌اند بررسی گردیده و گزاره‌ها و مستندات دینی در حوزه مدیریت و رهبری مورد مطالعه قرار گیرند برای مثال در قضایای مختلف (فردی – اجتماعی) دیده می‌شود که حرکت آن رهبر فقید مبتنی بر اصل «خدامحوری» بوده و توجیه فعالیت فردی و اجتماعی ایشان برگرفته از گفتار وی مبتنی بر گزاره قرآنی در این زمینه است خداوند متعال در خطاب به پیامبرش «اصل خدامحوری» را تذکر داده و می‌فرماید: قُلْ إِنَّمَا أَعِظُکُم بِوَاحِدَةٍ أَن تَقُومُوا لِلَّهِ مَثْنَى وَفُرَادَى (سبأ، آیه 46) (بگو به امت که من به یک سخن شما را پند می‌دهم و آن سخن این است که شما خالص برای خدا دو نفر، دو نفر ]به صورت اجتماعی[ با هم یا هر یک تنها قیام کنید) امام(ره) با استفاده از این آیه شریفه، رهبری خود را مبتنی بر حرکت خدامحوری دانسته و خطاب به پیروانش می‌فرماید: «همه چیز در قیام لله است ... همه قیام کنید و برای خدا قیام کنید قیام فرادی در مقابل جنود شیطانی باطن خودتان و قیام همگانی در مقابل قدرت‌های شیطانی، حضرت امام تأکید می‌کند که اگر روزی از اصل خدامحوری غفلت کنیم و تکیه بر چیزهای دیگر همچون نفت و سلاح کنیم روبه شکست رفته‌ایم ایشان تمسک به اصل خدامحوری را در قضایای فردی و اجتماعی همچون مرجعیت (امام خمینی، 1367) پیروزی در جنگ شکست ظاهری در جنگ و دیگر قضایا فراموش نکرده و قضایای پیش‌آمده را مبتنی بر گزاره‌های دینی نموده و رهبری خود را در عرصه اجتماع با مبانی دینی گره می‌زند. اصول دیگری نیز در رهبری ایشان دیده می‌شود که ریشه در گزاره‌های قرآنی دارد «تکلیف‌گرایی»، «مردمی بودن» و «توجه به محرومان و مستضعفان» از جمله این موارد است در این طرح‌، ما در صدد تبیین اصول و مبانی دینی رهبری و مدیریت امام خمینی بوده و هستیم و تحلیل خویش را با استفاده از گزاره‌های قرآنی از چگونگی رهبری ایشان بیان کرده و اسنادهای اسلامی حرکت پوینده امام(س) را در رهبری و مدیریت بررسی و تحلیل می‌کنیم.

گروه فلسفه علوم انسانی

گروه فلسفه علوم انسانی در ابتدای سال 83 تأسیس شد و فعالیت علمی پژوهشی خود را آغاز کرد. از اهداف و رسالتهای این گروه که در اساسنامه به آن تصریح شده عبارت است از: پژوهشهای فلسفی و روش‌شناختی در زمینة علوم انسانی، به منظور بررسی و تبیین امکان، ضرورت و ساختار علوم انسانی، پژوهش و سنجش مبانی فلسفی علم و بنیانهای روش‌شناختی آن، پژوهش در مناسبات علم و دین و ارزیابی دیدگاه‌های مختلف در این زمینه،‌‌ بررسی و نقادی نظریه‌ها و دیدگاه‌های مختلف دربارة علوم انسانی؛ تهیه و تدوین منابع و متون تحقیقاتی ، آموزشی مربوط؛‌ ترجمه و نقد آثار معتبر در زمینه‌ علم و دین و فلسفه علوم انسانی؛‌ احیا و بازخوانی آثار دانشمندان مسلمان در زمینه علم و دین و فلسفه علوم انسانی؛‌ تلاش در جهت ایجاد محیطی پویا و مستعد برای رشد و بالندگی محققان در زمینه فلسفه علوم انسانی و ترویج فرهنگ پژوهش در زمینه مسائل و موضوعات مربوط به فلسفه علوم انسانی و...

در حال حاضر این گروه کتاب‌شناسی کتب مرتبط با موضوعات پژوهشی خود را به منظور تهیه کتابخانه تخصصی در زمینه فلسفه علوم انسانی، شناسایی سایتهای اینترنتی و مراکز آموزشی و پژوهشی داخل و خارج از کشور، شناسایی محققان و صاحب‌نظران فلسفة علوم انسانی و... دردست انجام دارد.

 

اعضای گروه:
1. سیدحمید‌رضا حسنی (دبیر و عضو شورای علمی )؛
2. سیّد محمد‌تقی موحّد ابطحی(پژوهشگر و عضو شورای علمی)؛
3. مهدی علی‌پور(پژوهشگر و عضو شورای علمی)؛
4. امیر دیوانی (عضو شورای علمی

گروه فلسفه و کلام

گروه فلسفه و کلام فعالیت خود را از پاییز 1378 آغاز کرده و هم اینک 10 طرح پژوهشی‏ تمام شده یا در دست اجرا دارد و یک کتاب نیز منتشر کرده است.

اعضای هیئت علمی و محققان گروه؛

1. علی شیروانی(مدیر،عضو هیئت علمی و عضو شورای علمی)؛
2. حسینعلی شیدان‌شید (عضو هیئت علمی و عضو شورای علمی)؛
3. محمد فتحعلی‌خانی(پژوهشگر گروه و عضو شورای علمی)؛
4. محمد لگنهاوزن(عضو شورای علمی)؛
5. محمد فنایی نعمت سرا (عضو شورای علمی).

کتاب

عقل در اخلاق، از نظرگاه غزّالی و هیوم
مؤلف : حسینعلی شیدان‌شید؛
تعداد صفحه :348؛
سال نشر: 1383؛
ناشر : پژوهشکده حوزه و دانشگاه.
در اخلاق، چه در ناحیة شناسایی احکام یا فضائل اخلاقی و چه در ناحیه عمل کردن به‏ آن احکام، اموری چند ممکن است تأثیرگذار باشند، از جمله: عواطف و احساسات، عقل و استدلال عقلی، وجدان اخلاقی، فهم متعارف و مانند آن. شاید در این میان، آنچه، از نظرگاه فلسفی، بیشتر اهمیت دارد، سهم وتأثیر عقل (نظری و عملی) در اخلاق، و جایگاه تعقل در امور و مسائل اخلاقی باشد. به هر حال، بررسی ارتباط عقل و اخلاق از مباحث گریز‌ناپذیر در فلسفة اخلاق است. در این کتاب‌، این مسئله که «عقل تا چه حد در اخلاق مؤثر تواند بود»، بر نظام ‏فلسفی و اخلاقی دو تن از متفکران اسلامی و غربی عرضه و کوشش می‌شود تا پاسخ آن دو بدین مسألة مهم به‌دست ‏آید و با مقایسه و نقد آرای آنان ، گامی در راه پژوهشهای مقایسه‌ای به پیش نهاده شود. این دو، یکی غزالی، متکلّم و عالِم اخلاق مسلمان و دیگری دیوید هیوم، فیلسوفِ تجربی‌مشرب و مورخ انگلیسی است .

طرحهای تمام شده

1. معرفت شناسی باور دینی از دیدگاه پلانتینگا
مجری طرح :حسین عظیمی‌دخت.
معرفت‏شناسى باور دینى شاخه‏اى از فلسفه است که به این سؤال مى‏پردازد که آیا باور دینى شروط علم و معرفت را برآورده مى‏سازد تا متعلق علم یا معرفت قرار گیرد یا خیر. در این راستا یکى از اعتراضات اصلى نسبت به باورهاى دینى‏این‏گونه شکل مى‏گیرد که این باورها شرایط علم و معرفت را برآورده نمى‏سازد. پلانتینگا از کسانی است که در پاسخ به این اشکال تلاشی در خور تقدیر کرده است. وی پس از نقد جدّی نظریه‌های رایج در معرفت‌شناسی، نظریه‌ای نوین در این عرصه، عرضه کرده و بر پایة آن، باورهای دینی را معقول و مقبول دانسته است.

2. عقل و دین از دیدگاه کانت
مجری طرح : رضا بخشایش
ربط و نسبت میان عقل و اعتقاد دینی از مباحث کهن، ریشه دار و پرمخاطرة آدمی بوده است. آیا عقاید دینی را می توان به مدد براهین عقلی به اثبات رساند؟ اگر آری، آیا این امر برای پذیرش این اعتقادات، ضرورت دارد؟ و اگر خیر، آیا براهین عقلی علیه این آموزه ها شهادت می دهد؟ و اگر آری، آیا در این صورت، پذیرش آنها ناصحیح و بر خلاف اخلاق است؟ اینها و ده ها پرسش دیگر در همین ارتباط مطرح بوده و هست و پاسخهای گوناگونی را از سوی اندیشمندان بشری دریافت کرده است. و بی شک پاسخ کانت در این میانه از اهمیت در خور توجهی برخوردار بوده و هست.
این اهمیت چندان زیاد است که می توان رویکرد کانت در بررسی این مسأله را نقطة عطفی در موضوع رابطة عقل و دین دانست. کانت در آثار دورة نقادی خود مستقیماً به قلمرو عقل نظری و عملی می پردازد و به این نتیجه می رسد که اساساً ساختار و سازوکار عقل نظری انسان چنان است که نمی توان از آن توقع داوری دربارة مسائلی همچون خدا، نفس، اختیار و جهان را داشت و چون به این نتیجه می رسد واکاویهای او دربارة استدلال های مربوط به این حوزه ها صرفاً تلاشی می شود برای روشن ساختن ناکارآمدی عقل نظری در بررسی و داوری پیرامون این موضوعات.
عقل عملی اما از نظر او راهی به سوی موضوع خدا می گشاید که البته تفسیر و تعبیر انسان از ماهیت و موقعیت دین را دگرگون می سازد و روابط عقل و اعتقاد دینی را سامانی نو می بخشد. بدین ترتیب به نظر می رسد دریافتی درست از مباحث عقل و دین در تاریخ اندیشة کلامی و فلسفی بدون آگاهی از نظریه کانت مقدور نیست.
از همین روی، گروه فلسفة پژوهشگاه حوزه و دانشگاه تحقیق در این خصوص را در دستور کار قرار داد و این مهم را توسط جناب آقای دکتر رضا بخشایش پیگیری نمود. نویسنده محترم نیز کوشید با نگاهی منتقدانه آراء کانت در این خصوص را از منبع اصلی آن، استخراج و با زبانی نسبتاً ساده و بومی برای خوانندة فارسی زبان گزارش کند و در ضمن نکاتی انتقادی در ذیل آن بیان نماید.

3.عقل و دین از دیدگاه پلانتینگا
مجری طرح : حسین عضیمی دخت


4. عقل و دین از دیدگاه هیوم
مجری طرح : محمد فتحعلی‌خانی
پرسش از رابطه عقل و دین همواره نزد فیلسوفان و متکلمان مطرح بوده است. شیوة ‏طرح و بررسی این پرسش در فلسفه‏های کهن و جدید یکسان نیست؛ زیرا در فلسفه ‏جدید موضوع «معرفت» محوریت یافته و پژوهش درباره «حدود توانایی عقل»، فیلسوفان را به خود مشغول داشته است؛ در نتیجة این پژوهشها، مسائل مربوط به «رابطه عقل و دین» نیزدگرگون شد. در عین حال، فیلسوفان گذشته هم درباره «رابطه عقل و دین» آثاری پدیدآورده‏اند و فیلسوفان جدید در نگاه خود به پیشینة بحث عقل و دین، از میراث فلسفة ‏اسلامی بی‏بهره یا کم بهره بوده‏اند، بنابراین، مساعی آنان معطوف به تاریخ فلسفه غرب‏ است.
عقل و دین از دیدگاه کانت و عقل و دین از دیدگاه هیوم، جزء سلسله طرح‌هایی است که در یک پروژة کلان، مسألة عقل و دین را از دیدگاه برخی از برجسته‌ترین اندیشمندان برجستة غربی و اسلامی بررسی می‌کند و بر آن است که با ارائه گزارشی تفصیلی از آرای فیلسوفان غربی و اسلامی درباره مبحث «عقل و دین» مقدمة لازم برای مقایسه آنها را فراهم آورد.

5 .اصالت وجود در حکمت متعالیه
مجری طرح : غلامرضا فیّاضی و حسینعلی شیدان‌شید.

مسئلة وجود، در نظر صدرالمتألهین، صاحب مکتب حکمت متعالیه، اساس حکمت، و محور علم به مبدأ و معاد، و بنیان بسیاری از آرای اختصاصی اوست و اصالت وجود از مهم‌ترین مباحث مربوط به وجود است. از این رو، هر چه بیشتر در این مسئله تحقیق و تدقیق شود، در فهم ساختار حکمت متعالیه و ربط و نسبت مباحث گوناگون آن با هم توفیق بیشتری حاصل خواهد شد. به‌ویژه که به نظر می‌آید که پس از صدرالمتألهین، در تفسیر اصالت وجود، بدان‌گونه که او خود در نظر ‌داشته، تغییراتی پدید آمده و این نظریه، تفاسیر دیگری یافته است که با تفسیر آن حکیم فرزانه متفاوت است و این نکته بر اهمیت چنین تحقیقی می‌افزاید.
در این نوشتار، از تفسیرهای مختلف اصالت وجود سخن رفته، و از تفسیری که به نظر درست‌تر می‌آمده دفاع شده است. فرقهای این تفاسیر و ادلة اصالت وجود و ادلّة مخالفانِ آن و نیز فروع و ثمرات اصالت وجود، تا آنجا که دست داده، مورد شرح و بررسی و ارزیابی قرار گرفته؛ و به هر روی، کوشش رفته است تا تقریری نسبتا جامع از مسألة اصالت وجود به دست داده شود.
5. الهیات تطبیقی
مجری طرح : علی شیروانی.
در سال 1997 مؤسسه انتشاراتی بلاکول دائرة المعارفی در باب فلسفه دین به نام A Companion To philosophy of Religion انتشار دادکه حاوی مقالات مهمی در باب مسائل گوناگون فلسفة دین، از جمله صفات خداوند بود. کتاب و نویسندگان آن معتبر و سرشناس‌اند، از این رو بنابر صلاح‌دید و مشورت با دکتر لگنهاوزن و استاد ملکیان، مقالاتی از این مجموعه برای ترجمه انتخاب شد. از آنجا که در این مقالات به طور عمده به الهیات مسیحی توجه شده، برای طرح دیدگاه‌های اسلامی، تصمیم برآن شد که تعلیقاتی بر این مقالات افزوده شود. در این تعلیقات، نظر متکلمان و حکمای مسلمان، به‌ویژه شیعه، در باب مسائل مطرح شده بیان می‌شود تا نقاط اشتراک و اختلاف میان الهیات اسلامی و الهیات مسیحی آشکار گردد.

طرحهای در دست اجرا

1. عقل و دین از دیدگاه حکمت متعالیه
مجری طرح : عباس نیک‌زاد
در این طرح با توجه به نظریه‌های مختلفی که دربارة رابطة عقل و دین (ایمان در اصطلاح غربی) از قبیل ایمان‌گرایی و عقل‌گرایی، وجود دارد، کوشش می‌شود رابطة عقل و دین براساس مبانی حکمت متعالیه و از منظر فیلسوفان و با استناد به متون صدرالمتألهین و پیروان مکتب او گزارش، تحلیل و بررسی شود. بدین ترتیب حدود عقل و استدلال عقلانی در تأیید و اثبات آموزه‌های دینی از منظر حکمت متعالیه روشن می‌شود؛ و پس از گزارشِ‌ داوریهای صریح حکمت متعالیه دربارة حدود عقل، مواردی از کاربرد استدلال عقلانی در اثبات یا تفسیر آموزه‌های دینی، مثل مباحث خداشناسی، معاد و... طرح و بررسی خواهد شد.

2. مبانی و اصول حکمت اشراق
مجری طرح : یدالله یزدان‌پناه و مهدی علی‌پور.
بی‏شک نام شیخ شهاب‏الدین سهروردی (587 - 549) یکی از نخستین نامهایی است که تعبیر فیلسوفان بزرگ ایران و اسلام به ذهنها متبادر می‏سازد. وی مؤسّس و مدوّن حکمت اشراق است، مکتبی که در مواجهه و چالش با مکتب‏های فلسفی (مشّایی) و کلامی و تحت تأثیر حکمت ذوقی و مشرقی ایرانیان قدیم، سقراط و افلاطون، حکمت زردتشتی، حکمت بودایی و هندی، عرفان و تصوف اسلامی و بیش از همه از ذوق سرشار و روح حقیقت‏خواه خود سهروردی بروز و ظهور یافت.
آثار نوشته شده درباره حکمت اشراق اگر چه همگی در خور تقدیرند و جا دارد از همه کاوندگان این مکتب سپاس و تقدیر به عمل آید، امّا بیشتر آنها به شرح حال و معرّفی بسیار کلّی از آثار و افکار سهروردی بسنده کرده‏اند. اما در پژوهش حاضر تلاش شده است که کاری نو و در عین حال فراگیر از مبانی و دیدگاههای سهروردی به صورت مستند ارایه گردد. برخی از ویژگیهای این پژوهش به شرح زیر است:
1- تلاش شده است که کل دستگاه اشراقی به صورت مفصّل و جزء به جزء گزارش و تحلیل شود. و در موارد بسیاری افزون بر واکاوی مبانی سهروردی، به سنجش آنها نیز دست زده‏ایم.
2- در گزارش از دستگاه اشراقی، صرفاً به کتاب گرانسنگ حکمت اشراق بسنده نکرده‏ایم. زیرا طبق شواهد فراوان بسیاری از دیدگاهها و دست‏کم ریشه‏های نظریه‏های اشراقی سهروردی در آثار دیگر او مانند مطارحات، تلویحات و مقاومات و ... نیز وجود دارد. افزون بر اینکه برای نشان دادن سیر فکری سهروردی و چگونگی دست‏یابی او به حکمت اشراق بهره‏گیری از این آثار بسیار مناسب بلکه ضروری است. و در مواردی حل معضلات، ابهامات و غموض موجود در حکمت اشراق تنها در سایه‏ی مراجعه به آثار دیگر سهروردی ممکن است.
3- تلاش شده است که در همه موارد پس از گزارش، تحلیل و تبیین دیدگاه سهروردی، متون اصلی خود او نیز آورده و ترجمه شود. این کار هم در مستندسازی گزارشها و تحلیلها کمک می‏کند و هم به فهم و خواندن کتابهای سهروردی یاری می‏رساند و زمینه‏ی مراجعه‏ی مستقیم به آثار او را فراهم می‏سازد.
4- برای آنکه سیمای شیخ اشراق به درستی و کامل به خواننده ارایه گردد، افزون بر دستگاه اشراقی و مبانی آن، دیدگاههای کلان دیگر او را نیز تحلیل و تبیین کرده‏ایم.
5- در آغاز این کار تحلیل تاریخی از سیر پیدایش و خاستگاههای حکمت اشراق و نیز شخصیّت علمی و رفتاری سهروردی و زمینه‏های فکری او آورده‏ایم تا خواننده با ریشه‏های این تحول و این مکتب فکری آشنا گردد.


3.مبانی احتجاجات معصومین( ع )
مجری طرح : عسکر دیرباز.
پیامبر اکرم (ص) و امامان معصوم(ع) در راستای آیات قرآن کریم مطالبی در اثبات وجود خداوند متعال، یگانگی، صفات و افعال، و شئون مربوط به او، مثل آفرینش، قضا و قدر، ملائکه‌الله و... ارائه کرده‌اند. این مطالب به شکل مناظره، پرسش و پاسخ، خطابه یا نامه بیان شده است. کاوش در مطالبی از این دست، به منظور یافتن اصول و مبانی آنها، پیشفرضهای مسلّم تلقی شده در آنها، پیگیریِ برهانی بودن مطالب و یا بهره‌گیری از مقبولات و مسلمات مخاطب و دست‌یابی به جهت‌گیری‌های کلّی حاکم بر آنها و... می‌تواند ساختار و محتوای اعتقادات و معارف اسلامی را در زمینه‌های یاد شده روشن‌تر سازد.
تأمل در شیوة طرح مطالب و محتوای آنها که تا چه حد با شیوه طرح این‌گونه مطالب در مکاتب فلسفی و عقلی، و به طور عمده حکمت متعالیه، هم‌سنخی و یا تفاوت دارد زمینة دیگری است که به هدف یاد شده کمک خواهد نمود.

4. ترجمة کتاب Hume's Abject Failure
مجری طرح: محمد فتحعلی‌خانی
کتاب فوق کتابی است که به خبط و خطاهای دیوید هیوم در نقد معجزه می‌پردازد. با توجه به اهمیت هیوم در تاریخ فلسفة دین جدید، و همچنین اهمیت نقد وی بر معجزه و رویکرد انتقادی این کتاب، که از منظر فلسفة علم صورت پذیرفته است و در صورتی که به خوبی به مجامع علمی ما منتقل شود می‌تواند مدخل مناسبی برای بسیاری از نقدهای دیگر باشد؛ از نظر گروه ترجمة کتاب سودمند به نظر رسیده و عضو محترم گروه مشغول به انجام آن می‌باشد و ان شاء الله در پایان مورد استفاده پژوهشگران و دانشجویان رشته‌های فلسفه و الهیات و فلسفة علم و فلسفة تطبیقی قرار خواهد گرفت.

6. نظریه اجتهادی فلسفة اسلامی و مبانی استنباط آن
مجری طرح: علی عابدی شاهرودی
پژوهش حاضر به تبیین مفهوم جدیدی از فلسفة اسلامی خاص می‌پردازد. فلسفة اسلامی خاص در مقابل فلسفة اسلامی عام قرار دارد. فلسفة اسلامی عام فلسفة فیلسوفان اسلامی است. از آن جهت که تطابق مبانی اصلی فلسفه را با مبانی اساسی اسلام در برنامة فلسفی خود گنجانیده‌اند یا در ترازی پایین‌تر عدم مخالفت مبانی اصلی فلسفه را با اصل‌های اسلام در راستای تحقیق و استدلال منظور داشته‌اند. اما فلسفة اسلامی خاص دانشی است عقلی و شرعی که به وجود بسان موضوع خود می‌نگرد و بر پایة کتاب خدا و متون معصومین علیهم السلام و با شیوة اجتهادی به استنباط تعاریف، اصول و قضایای عقلی و ما بعد طبیعی از دو منبع اصلی دین می‌پردازد. در تتمیم این استنباط همانند فقه اجتهادی که با استناد به ادلة چهارگاته استدلال می‌کند، اینگونه فلسفه نیز با مبتنی قرار دادن کتاب خدا و متن معصومین و با استفاده از عقل و اجماع چونان کاشف‌های مشروط و محدود از نفس الامر به استنباط امور مابعد طبیعی دست می‌یازد.

7. مبانی فلسفی سکولاریزم
مجری طرح: محمد تقی سبحانی
سکولاریسم به رغم اینکه به عنوان یک مکتب در کنار سایر مکاتب غربی معرفی نشده است، و اساسا نمی‌توان آن را یک مکتب مستقل به شمار آورد، در طول سه سدة گذشته در اندیشه‌های فلسفی، نظریه‌های علمی و قوانین اجتماعی غرب حضوری پنهان و مؤثر داشته است. آنچه معمولا ماهیت سکولاریسم را چنان که باید آشکار نمی‌کند، تلقی عمومی نخبگان از این مفهوم به عنوان «جداسازی نهاد دین از نهاد دولت» یا خارج ساختن سلطة حکومت از سیطرة اقتدار دینی است. سکولاریسم در اصل به معنای «استقلال عقل انسانی در تنظیم شئون اجتماعی خود، بدون استناد و اتکا بر هر گونه اقتدار بیرونی است». این تحقیق عهده‌دار تبیین مبانی فلسفی سکولاریسم است.

گروه علوم تربیتی

این گروه در سال 1362 با هدف بازنگری و اصلاح کتابهای درسی در رشته علوم تربیتی و نیز پژوهش در زمینه تعلیم و تربیت اسلامی تأسیس شد. در راستای هدف نخست 34 جزوه درسی آماده و برای تدریس به کار گرفته شد. گروه در تحقق بخشیدن به هدف دوم نیز تا کنون شانزده جلد کتاب در زمینه‌های مختلف تربیت اسلامی و 47 مقاله منتشر کرده و نشستهای مختلفی برگزار نموده است. هم‌اکنون گروه علوم تربیتی یازده طرح پژوهشی در دست اجرا دارد و علاوه بر کارهای پژوهشی، همکاری گسترده‌ای نیز با دستگاه‌های اجرایی، از جمله وزارت آموزش و پرورش و وزارت ارشاد و مراکز علمی پژوهشی دارد.
اعضای هیئت علمی و محققان گروه :1. محمود نوذری (مدیر، عضو هیئت علمی و عضو شورای علمی)؛2. سید علی حسینی زاده (دبیر، عضو هیئت علمی و عضو شورای علمی)؛3. محمد علی حاجی ده آبادی (پژوهشگر گروه و عضو شورای علمی)؛4. مجید طرقی اردکانی(پژوهشگر گروه و عضو شورای علمی)؛5. محمد داوودی (عضو هیئت علمی و شورای علمی گروه و سر دبیر مجله تربیت اسلامی)؛6. محمد بهشتی(پژوهشگر گروه)؛7. بهروز رفیعی(پژوهشگر گروه)؛8. محمد رضا قائمی مقدم(پژوهشگر گروه)؛9. علی اکبر زهره کاشانی(پژوهشگر گروه)؛10. شهاب الدین مشایخی(پژوهشگر گروه).کتابها1. درآمدی بر تعلیم و تربیت اسلامی (1): فلسفه تعلیم و تربیت،مؤلفان : علی‏محمد کاردان، علیرضا اعرافی، محمدجعفر پاک‏سرشت، علی‏اکبر حسینی و حسین ایرانی؛تعداد صفحه :546؛سال نشر: 1372؛ناشر : سمت.این کتاب که نخستین جلد از مجموعه «در آمدی بر تعلیم و تربیت اسلامی» است، به عنوان یکی از منابع علمی رشتة علوم تربیتی تدوین شده و هدف از آن بازکردن راه تحقیقات بنیادی در فلسفه تعلیم و تربیت، هموار کردن بازسازی علوم انسانی‏در حوزه علوم تربیتی، آشنایی با نظریات متفکران و مکاتب تربیتی در خصوص تعلیم وتربیت و موضوع آن یعنی انسان و مشخص شدن آرای دانشمندان اسلامی در این‌باره ‏است. مباحث کتاب در یک مقدمه با عنوان «ضرورت و اهمیت تعلیم و تربیت« و سه‏بخش: «تاریخچه تعلیم و تربیت»، «تعریف و ماهیت تعلیم وتربیت» و «موضوع تعلیم وتربیت (انسان)» و چهار فصل سامان یافته است.2. درآمدی بر تعلیم و تربیت اسلامی (2): اهداف تربیت از دیدگاه اسلاممؤلفان : محمد بهشتی، علی‏نقی فقیهی و مهدی ابوجعفری؛تعداد صفحه: 216؛سال نشر: 1376؛ ناشر : سمت.این کتاب دومین جلد از مجموعه «در آمدی بر تعلیم و تربیت اسلامی» و دربردارندة طرح ‏کلی «اهداف تربیت اسلامی» و مباحث مربوط به آن است و در دو بخش «مفهوم هدف، طبقه‏بندی و ماهیت هدف غایی از دیدگاه اسلام» و «اهداف کلی و واسطه‏ای» و هفت‏فصل سامان یافته است. این کتاب برای درسهای «تعلیم و تربیت اسلامی» و «اخلاق اسلامی»در مقطع کارشناسی و درسهای «تربیت در قرآن» و«تربیت درنهج‌البلاغه» و «تربیت در روایات» برای دانشجویان کارشناسی ارشد رشته علوم تربیتی تدوین شده است.3. در باب استعدادهای آدمی( گفتاری در فلسفه تعلیم و تربیت)مؤلف : ایزرایل شفلر؛ ترجمه : گروه علو م تربیتی؛تعداد صفحه :242؛ سال نشر: 1377؛ناشر : سمت .هدف اساسی از ترجمه این کتاب آشنایی با دستاوردهای جدید فکری غربیان در باب‏ یکی از موضوعات محوری در تعلیم و تربیت، یعنی «مفهوم استعداد و مفاهیم وابسته به‏آن» بوده است. در ضمن تلاش شده است با ضمیمه کردن نقدی نسبتاً مفصل، موارد سازگاری وناسازگاری نظریه مطرح شده در کتاب، با مبانی فکری و فرهنگی اسلام مورد بحث قرارگیرد. این کتاب در درسهای «فلسفه تعلیم و تربیت »، «مکتبهای فلسفی» و «آرای تربیتی» برای دانشجویان قابل استفاده است.4. انسان از دیدگاه اسلاممؤلف : احمد واعظی؛تعداد صفحه: 179؛سال نشر: 1377؛ناشر : سمت.هدف این کتاب، طرح دیدگاه‏های اسلامی در باب انسان و ارائه آنها به عنوان مبانی‏علوم اجتماعی و در نظر گرفتن باورداشتها و ارزشهای اسلامی، به‌ویژه معارف‏انسان‏شناختی اسلام به صورت یک مجموعه نظام‏دار در مباحث نظری و عملی علوم ‏اجتماعی و نظام تحقیقاتی جامعه اسلامی است. این کتاب در پنج فصل «ماهیت و جایگاه انسان‏شناسی»، «نفس و جسم»، «طبیعت و سرشت آدمی»، «جبر واختیار»، و « انسان کامل» سامان یافته‏است.5. آرای دانشمندان مسلمان در تعلیم و تربیت و مبانی آن، (ج1)مؤلفان : محمد فتحعلی‏خانی، علیرضا فصیحی‏زاده و علی‏نقی فقیهی؛تعداد صفحه: 316؛سال نشر: 1377؛ناشر : سمت.این کتاب نخستین جلد از مجموعه چند جلدی «آرای دانشمندان مسلمان در تعلیم وتربیت و مبانی آن» است. کتاب یاد شده گزارشی است از دیدگاه‏های تربیتی گروهی از متفکران مسلمان ‏است که در ساحت نظری تعلیم و تربیت و اخلاق اثر مکتوب دارند، یا در مقام‏برنامه‏ریزی و عمل تربیتی طراح و بنیان‏گذار نظام آموزشی و پرورشی بوده‏اند، یا از برجستگی علمی ویژه‏ای برخوردار بوده‏اند.هدف از تهیه و تدوین این مجموعه دست‌یابی به اندیشه‏ها و مبانی تربیتی ‏اندیشمندان مسلمان و نشان دادن تأثیر آموزه‏ها و باورهای دینی و یافته‏های فلسفی، عرفانی، حدیثی و فقهی بر دیدگاه‏های تربیتی آنان و در نهایت نگاشتن تاریخ جامع تعلیم‏ و تربیت اسلامی است.در این جلد اندیشه‏های تربیتی جاحظ، ابن‌سحنون، فارابی،قابسی، اخوان‏الصفا و ابن‏سینا گزارش و مبانی فکری و منابع اندیشه هر متفکر به‏خوبی بیان شده است و گرایشهای گوناگون و رویکردهای مختلف فکری در کنار هم قرارگرفته و زمینه را برای طبقه‏بندی تربیتی و طبقه‏بندی جریانهای فکری تربیتی، فراهم آورده‏ است.این کتاب از سوی همایش کتب برگزیدة حوزه در سال 1378 به عنوان کتاب برگزیده معرفی و از مؤلف آن تقدیر شد.6. آرای دانشمندان مسلمان در تعلیم و تربیت و مبانی آن، (ج 2)مؤلفان : محمد بهشتی، مهدی ابوجعفری و علی‏نقی فقیهی؛تعداد صفحه: 271؛ سال نشر: 1379؛ناشران : سمت و پژوهشکده حوزه و دانشگاه.این کتاب در ادامه جلد نخست این مجموعه و در چارچوب همان نگرش و روش،اندیشه‏های تربیتی مسکویه، خواجه نصیر‌الدین طوسی، شیخ‌شهاب‌‌الدین سهروردی ‏معروف به شیخ اشراق، زرنوجی و مولوی بررسی شده است.7. آرای دانشمندان مسلمان در تعلیم و تربیت و مبانی آن، (ج‌3)مؤلف : بهروز رفیعی؛تعداد صفحه: 371؛سال نشر: 1381؛ناشران : سمت و پژوهشکده حوزه و دانشگاه.این کتاب ، نخستین اثر تحقیقی مستقل درباره نگرشهای تربیتی ابوحامد محمد غزّالی(450 - 505 ق) در زبان فارسی است و در آن کوشش شده است از راه توصیف وتحلیل و ترکیب، و گاه نقد و تطبیق نگرشهای تربیتی غزالی، گوشه‏هایی از دیدگاه‏های ‏تربیتی وی شناسانده شود.با مطالعه فصلهای نُه‌گانه این تربیتْ‏نگاشت، گذشته از آشنایی اجمالی با زندگی وآثار علمی غزالی، روشن خواهد شد که مبانی فلسفی دیدگاه‌های تربیتی وی کدام است ‏و او تربیت را چه می‏داند، چگونه تعریف می‏کند، درباره امکان و حدّ تربیت چه می‏گوید و ضرورت و اهمیت آن را تا چه پایه و تا چه اندازه می‏داند. همچنین روشن خواهد شد که غزالی برای تحقق تربیت مطلوب، رعایت کردن چه اصولی را لازم می‏شمرد و عوامل مؤثردر تعلیم و تربیت از نگاه او کدام است و تحقق چه اهدافی را از تربیت می‏خواهد و برای‏رسیدن به آنها چه روشهایی را بر می‌گزیدند. این کتاب در بیست و یکمین دوره کتاب سال جمهوری اسلامی (سال 1381) حائز رتبه اول شد و مؤلف آن مورد تقدیر قرار گرفت.8. آرای دانشمندان مسلمان در تعلیم و تربیت و مبانی آن، (ج 4)مؤلفان : محمد بهشتی، علی‏نقی فقیهی و مهدی ابوجعفری؛تعداد صفحه: 287؛ سال نشر: 1380؛ناشران : سمت و پژوهشکده حوزه و دانشگاه.این‌جلد به آرای تربیتی ابن‌خلدون، سعدی، علامه مجلسی، ملامهدی نراقی و ملا احمد نراقی اختصاص یافته است. در این اثر رأی و اندیشة ‏متفکران مسلمان با گرایشهای فکری کاملاً متفاوت جامعه‏شناختی ادبی، حدیثی وفقهی در کنار هم قرار گرفته و راه را برای تعمیق پژوهشهای تربیتی فراهم آورده‏ است.9. مجموعه مقالات تعلیم و تربیت دینی ترجمه :شهاب‌الدین مشایخی؛تعداد صفحه: 164؛سال نشر: 1380؛ناشر : پژوهشکده حوزه و دانشگاه.این کتاب به بررسی میزان حضور و نقش دین در برنامه‏های تربیتی انسان، درحوزه‏های فردی و اجتماعی و رابطه متقابل تربیت و دین (اسلام) پرداخته است. در این کتاب درباره نقش دین در تربیت، سه رویکرد عمده بیان شده است: نخست رویکرد جامعه‏شناختی به دین است. در این رویکرد، عامل سوق‏دهندگی و بازدارندگی دین، در بُعد جمعی و در راستای نیل به یک جامعه سالم در نظر گرفته ‏می‏شود و ارزشهای دینی خاصی مورد نظر نیست؛رویکرد دوم، رویکرد عرفانی به دین است، که در آن ارتباط انسان با عامل متعالی(خدا)، در حوزه فردی در نظر گرفته می‏شود؛رویکرد سوم، رویکرد زندگی‏مدار به دین است، که در آن قلمرو زندگی انسان، بستری برای ایفای نقش دینی محسوب می‏شود. در این رویکرد، دین در زوایای مختلف‏زندگی نقش‏آفرینی می‏کند و جهت‏دهنده و برنامه‏ساز است.ارتباط تربیت با دین، در رویکرد اول و دوم نمی‏تواند همه جانبه و گسترده باشد؛ اما رویکرد سوّم، که دین را با متن زندگی عجین می‏کند، بیانگر ارتباط وسیع دین با مبحث ‏تربیت است.10. سیره تربیتی پیامبر(ص) و اهل‌بیت(ع) (ج1): تربیت فرزندمؤلف: سیدعلی حسینی‏زاده؛تعداد صفحه: 196؛سال نشر:چاپ چهارم ویراست دوم 1384؛ناشر : پژوهشکده حوزه و دانشگاه.این کتاب که نخستین جلد از مجموعه چهار جلدی «سیره تربیتی پیامبر(ص) و اهل‏بیت( ع )» است، درباره تربیت کودک از دیدگاه معصومان ( ع ) بحث می‏کند. در آغاز کتاب ‏حجت بودن سیره، روشهای دست‏یابی به سیره و کارکردهای آن بررسی شده است. در فصل اول از زمینه‌های لازم برای تربیت فرزندان سخن به میان آمده است. فصل دوم از نیازهای اساسی کودک، مانند محبت، امنیت و احترام بحث می‌کند. راهکارهای تربیتی در برخورد با کودکان، همچون آزادی، نظارت، رعایت مساوات و پرهیز از امر و نهی و تنبیه‌ نیز مباحث فصل سوم کتاب را تشکیل می‌دهد. در فصل پایانی، آموزش کودکان و محتوای آموزشی لازم برای آنان مورد بررسی قرار گرفته است.این کتاب در سومین دوره تجلیل از پژوهشگران برتر حوزه دین (وزارت فرهنگ وارشاد اسلامی، 1380) اثری برگزیده شناخته ومؤلف آن تشویق شد.11 . روشهای آسیب‏زا در تربیت از منظر تربیت اسلامیمؤلف: محمدرضا قائمی مقدم؛تعداد صفحه: 200؛سال نشر: چاپ دوم 1384؛ناشر : پژوهشکده حوزه و دانشگاه.در قلمرو تربیت و در ارتباط بین مربی و متربّی و والدین و فرزندان، گاه رفتارهایی از مربی ووالدین سرمی‏زند که بر متربّیان و فرزندان تأثیرات منفی دارد. این‏گونه رفتارها را می‏توان روشهای‏سلبی یا روشهای آسیب‏زا نامید. این کتاب به بررسی این روشها از منظر آیات و روایات ‏می‏پردازد و سعی دارد به روشهایی اشاره کند که در گزاره‏های دینی به گونه‏ای مورد نهی مستقیم‏قرار گرفته‏اند. بر این ‏پایه مؤلف در هفت فصل اول، به بررسی روشهای نام‏گذاری نامناسب و القاب‏ناشایست، تبعیض و بی‏عدالتی، تحمیل و اجبار، تحقیر و اهانت (بگو مگو)، تضاد در گفتار و رفتار و در نهایت تنبیه می‏پردازد. در فصل هشتم تأثیر به‏کارگیری این روشها درشکل‏گیری خود پندارة منفی در متربّیان و فرزندان را بررسی می‏کند و در فصل پایانی، از برخی‏عوامل به‏کارگیری این‏گونه روشها از سوی اولیا و مربیان سخن به میان آمده است.12. سیره تربیتی پیامبر(ص) و اهل‏بیت(ع) ج4: نگرشی بر آموزش با تأکید بر آموزه‌های دینیمؤلف : سید علی حسینی‏زاده؛تعداد صفحه: 212؛ سال نشر: چاپ دوم 1384؛ناشر : پژوهشکده حوزه و دانشگاه.نقش آموزش صحیح در تربیت به گونه‏ای است که بدون آن تربیت ممکن نخواهد بود. آموزش، اصول، برنامه‏ها، آداب و روشهایی دارد که با بی‏توجهی به آنها، نه تنها یادگیری صورت ‏نمی‌گیرد، بلکه گاهی آثار نامطلوبی نیز در پی خواهد داشت. نخستین مربیان و آموزگاران اسلامی، شاگردان خود را به گونه‏ای آموزش دادند که با گذشت زمان کوتاهی از تاریخ اسلام، عالمان ‏بزرگی در میان مسلمانان پدیدار شد که نامشان بر تارک علوم بسیاری درخشید. پرسش این است‏که آموزشِ این مربیان و آموزگاران اسلامی چه ویژگی‏هایی داشت که بدین پایه در پرورش‏شاگردان مؤثر افتاد؟ اصول، فنون، آداب و روشهای آن آموزش کدام است؟ این‏کتاب در پی یافتن پاسخ این پرسشها در سیره آموزشی معصومان( ع ) است.این کتاب در ششمین دورة کتاب سال حوزه در سال 1383 حائز رتبه سوم و از مؤلف آن تقدیر شد.13. کتاب‌شناسی توصیفی - تحلیلی تعلیم و تربیت در اسلام (گزیده منابع عربی)مؤلف: بهروز رفیعی؛تعداد صفحه: 463؛ سال نشر: 1381؛ناشران : پژوهشکده حوزه و دانشگاه و مرکز مطالعات تربیت اسلامی.آشنایی با تربیت‎‎‎‎‏ْ نگاشتهای اسلامی جدید عرب، برای تربیتْ‌پژوهان ایرانی، ضرورت ‏روش‌شناختی دارد. این کتابْ‌شناخت، گامی کوچک در راه برآوردن گوشه‏ای از این نیاز ضروری است و در آن تلاش شده از راه توصیف، تحلیل و نقد، شماری از این‏تربیتْ نگاشتها معرفی شود.در این کتابْ‌شناخت به 110 اثر از میان نزدیک به چهارصد کتابی که نگارنده به آنها دست یافته، پرداخته شده است. نگارنده معرفی هر اثر را در دو بخش تنظیم و تحریرکرده است: در بخش نخست، به تحلیل و گاه نقد هر شناسه پرداخته و در بخش‏دوم، از هر شناسه، توصیف و گونه‏ای چکیده باز، پیش روی شماست.در نقد و تحلیل، به حداقل بسنده و این بخش، کوتاه برگزار شده است. در این بخش‏گاه میان شناسه‏ها مقایسه شده است. در برخی از موارد، مطالعة هم‏عرض دو یا چند شناسه پیشنهاد شده است. در پاره‏ای از تحلیلها، شناسه مورد نظر با برخی ازتربیتْ‏نگاشتهای اسلامی به زبان فارسی و عربی به کوتاهی مقایسه شده است. ازکاستی‌ها و نابایستی‌های شناسه‏ها و نیز حسن و شایستگی‌های آنها هم سخن رفته است و به‏ اطلاعات جانبی چون: تغییر نام یا دگرگونی متن شناسه در چاپهای گوناگون هم اشاره‏ شده است.در این کتابْ‌شناخت، برای آسانی مطالعه، شناسه‏ها در شش بخش و هر بخش درچند بهره گنجانده شده است. چینش شناسه‏ها در هر بهره به اعتبار متن آنهاست، با این‏حال گاه به عنوان شناسه هم توجه شده است. این کتاب در پنجمین دورة کتاب سال حوزه (1382) حائز رتبه سوم و نگارندة آن تشویق شد.14. جوان و آرامش روان، مشکلات مشاوره و درمانگری با نگرش اسلامیبه کوشش : علی نقی فقیهی؛تعداد صفحه :368؛سال نشر: 1382؛ناشران : پژوهشکده حوزه و دانشگاه با همکاری انستیتو روان‌پزشکی تهران و موسسة مطالعاتی مشاوره اسلامی.از مهم‌ترین هدفهای علمی پژوهشی دبیرخانه دائمی همایش مشاوره از دیدگاه اسلامی، کشف روشهای درمان اختلالات روانی از متون اسلامی و ارائة راهکارهای درمانی برداشته شده از قرآن و احادیث و به تجربه گذاشتن آنهاست. این کتاب دربردارنده 24 مقالة برگزیدة سومین همایش مشاوره اسلامی است که در هفت محور: «مشاوره و نظریه پردازی»، «مشاوره و آسیبها»، «مشاوره و اضطراب»، «مشاوره و مشکلات روانی نوجوانان و جوانان»، «مشاوره و شناخت‌ـ ‌رفتاردرمانگری»، «مشاوره و زوجْ‌درمانگری»، «مشاوره و سلامت روان» تنظیم شده و به برخی یافته‌های جدید در راستای هدف یادشده دست یافته است. از جمله: «شناسایی برخی روشهای درمانی آسیب‌زا»، «شیوه زوجْ‌درمانگری برای حل مشکلات خانوادگی»، «روش شناخت ـ رفتاردرمانگری اسلامی در درمان اختلالات عاطفی چون افسردگی و وسواس» و «آداب و وظایف دینی به مثابه راهکارهای معنوی در رفع اضطراب و ناسازگاری‌های اجتماعی» و...‌ .15. سیره تربیتی پیامبر(ص) و اهل بیت ( ع ) (ج 2) ـ تربیت دینی مؤلف : محمد داوودی؛تعداد صفحه: 300؛سال نشر: چاپ دوم 1384؛ناشر : مؤسسة پژوهشی حوزه و دانشگاه.به گواهی تاریخ، پیامبر اسلام(ص) و اهل‏بیت او( ع ) در مدتی کوتاه تغییراتی عظیم در تاریخ به وجود آورده و فرهنگ بشری را در گسترة بزرگی از جهان متحول کردند؛ ازاین‏رو، آنان از بزرگ‌ترین و موفق‌ترین مربیانی هستند که بررسی راه و رسم تربیتی آنان در دوران ما می‏تواند راه‏گشا باشد.در این کتاب راه و رسم رسول خدا(ص) و اهل‏بیت ( ع ) در تربیت اعتقادی و عبادی در چهار بخش بررسی شده است: در بخش اول با توجه به چگونگی تربیت اعتقادی در سیرة پیامبر(ص) و اهل‏بیت روش آشنا کردن متربیان با خداوند، نبوت حضرت محمد(ص)، امامت امامان و جانشینان آن حضرت، معاد و نیز چگونگی ایجاد نگرش مثبت و ایمان قلبی به این رموز در سیره معصومان( ع ) بررسی شده است.در بخش دوم تربیت عبادی در سیره معصومان( ع ) پرداخته شده و چگونگی آموزش نماز، روزه، تلاوت قرآن، دعا و راز و نیاز با خداوند و نیز شیوه‏های پایبند کردن متربیان به این عبادات پژوهش شده است.در بخش سوم روشهای تربیتی در سیره معصومان( ع ) از جمله ترغیب و ترهیب، موعظه، ارشاد و راهنمایی، تذکر، و امر و نهی بررسی شده است..در بخش چهارم نیز نقش و کارکرد رفق و مدارا در تربیت دینی و نقش والدین، و آداب و رسوم فرهنگی در تربیت دینی در سیره معصومین( ع ) بررسی شده است. این کتاب در پنجمین دورة کنگرة دین پژوهان کشور حائز رتبه سوم و از مؤلف آن تقدیر شد.16. نقش معلم در تربیت دینی مولف: محمد داوودی.ناشر: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه؛تعداد صفحه:286؛سال نشر:1384.در نظام آموزش و پرورش رسمی، معلّم از میان سایر عوامل تربیتی تأثیر بارزتری درتعلیم و تربیت دانش‏آموزان دارد. این تحقیق، در صدد است میزان و نحوه تأثیر معلم درتربیت دینی و اخلاقی دانش‏آموزان و دانشجویان را مشخص کرده، صلاحیتهای لازم‏ برای ایفای مطلوب این نقش را تبیین کند. هم‏چنین در صدد است تا موانع، فراروی معلم را شناسایی ‏کرده و راهکارهای رفع آن موانع را نیز عرضه کند.حاصل این تحقیق، راهنمایی برای معلمان، مربیان و کسانی که در امرتربیت معلم به فعالیت مشغول‌اند خواهد بود.17. مکتبها و گرایشهای تربیتی در اسلام مولف:مترجم: بهروز رفیعیتعداد صفحه: 300؛سال نشر: چاپ دوم 1384؛ناشر : سمت و پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.هدف این طرح، پژوهش در نحله‏های فکری گوناگونی است که از دیرباز تاکنون درحوزه اندیشة تربیتی مسلمانان به وجود آمده است؛ تا با طرح مسئله، زمینه برای ‏پژوهشهای گسترده در این خصوص فراهم آید.در این طرح به شماری از گرایشها در اندیشه تربیتی جهان اسلام در گذشته و حال‏پرداخته شده و از این رهگذر، نخست از ویژگیهای بنیادین اندیشه تربیتی در اسلام‏ یاد می‏شود. و سپس به تربیت از نگاه فقیهان، متکلمان، فیلسوفان، صوفیان، دانشمندان‏علوم تجربی، نقل‌گرایان، وعقل‌گرایان اشاره می‏کند. آنگاه ابعاد فرهنگی حرکت ‏اندیشة تربیتی عرب در قرن شانزدهم تا بیستم میلادی در کشورهای عرب بازشکافی و در ادامه به عوامل سیاسی و اجتماعی و نیز عوامل بیگانه و دخیل درگرایشهای جدید در تعلیم و تربیت در کشورهای عرب می‌نگرد.بخش اول این طرح ترجمه و تلخیصی است از کتاب «اتجاهات الفکر التربوی العربی‏الاسلامی» اثر دکتر سعید اسماعیل علی و ترجمه فصل چهارم از کتاب «الفکر التربوی العربی‏الاسلامی» که دکتر محمد جواد رضا آن را نگاشته است. بخش دوم این طرح ترجمه چندفصل از کتاب «الفکر التربوی العربی الحدیث» نوشته دکتر سعید اسماعیل علی است.طرحهای تمام شده :1. اصول تربیت اسلامی مجری طرح : شهاب الدین مشایخی.یکی از عناصر تشکیل دهنده نظام تربیتی عنصر اصل است که در کنار دیگر عوامل ازقبیل مبنا، روش و هدف، چارچوب کلی یک نظام تربیتی را ترسیم می‏کند. ضرورت‏ وجودی عنصر مزبور در حوزه تربیت دینی ملموس‌تر است،زیرا بیشتر بر محور ارائه قالبها و چارچوبهای‏کلی استوار است.آنچه در تربیت دینی نقش محوری ایفا می‏کند نه ‏تمسک به روشهای خاص، بلکه دریافت روح حاکم بر روشهاست. بدیهی است چنین ‏جوهره‏ای صرفاً از طریق یک نگرش دینی به انسان و اهداف وجودی او قابل پردازش و دسترسی است. بازگشت به متن دین و دریافت نحوه مواجهه آن با انسان می‏تواند ما را در دریافت‏خط مشی کلی دین برای تربیت و تعالی انسان یاری رساند.اصول تربیت از دیدگاه اسلام‏حاوی چنین رویکردی است. در این کتاب سعی بر آن است که آنچه از حوزه معامله دین‏ با انسان در قلمروهای گوناگون استنباط شده است اقدام به تهیه فهرستی از قواعد واصول کلی در مواجهة تربیتی در اسلام گردد. این فهرست در ارتباط انسان با خدا، زندگی دیگر انسانها و بالأخره مرگ و معاد، سیری از اصول را ارائه می‏کند که توجه به‏آنها در مقاطع مختلف زندگی تأمین‌کنندة خاستگاه اسلام در تربیت اسلام است.این طرح به هفده اصل از اصول تربیتی در اسلام، از جمله: اصل خدامحوری، اصل تعبّدمداری، اصل انسان‌مداری و اصل مرگ‌اندیشی و‌... می‌پردازد.2. سیر آرای تربیت اسلامیمنرجم : بهروز رفیعیاین طرح، ترجمه کتاب «تطور مفهوم النظریهّ التربویهّ الاسلامیه»، اثر ماجد عرسان الکیلانی است که اصلاحات، نقد و تکمله‌ای در مورد آن صورت گرفته است.3. آرای تربیتی فیض کاشانیمجری طرح : محمد بهشتی.بی شک بررسی اندیشه‌های تربیتی فیض‌کاشانی زمینه را برای دستیابی به نظریات ابداعی و روشمند در تربیت اسلامی فراهم می‌آورد. این طرح گذری است بر مبانی و آرای تربیتی او، بدین شرح:روش معرفت‌شناسی فیض، امکان معرفت، حقیقت معرفت، انواع معرفت، معرفت حقیقی، رابطه معرفت و طهارت، رابطه عقل و دین، جهات تفوق دین بر عقل، معارفت اهل‌بیت، چگونگی وضع الفاظ، ویژگی‌های کلی انسان‌شناسی فیض، کرامت و مکانت انسان، ساحتهای وجود انسان، حقیقت نفس، قوای نفس، مراتب نفس، پیوند نفس و بدن،تأثیرگذاری و تأثیر پذیری، مبانی هستی‌شناسی تربیت ،تربیتِِِِ بدنی، تربیتِ عقلانی، تربیتِ دینی، تربیت اخلاقی، تربیت عرفانی و تربیت اجتماعی.4. جوان درآینه روایات مجریان : محمد علی حاجی ده آبادی و سیدعلی حسینی زاده. این طرح به گردآوری احادیث و سخنان معصومان( ع ) درباره جوانان، ویژگیهای آنها، وظایف آنها،وظایف والدین و مربیان درباره آنها، ارزش و اهمیت جوانان و جوانی ،نگرش جامعه به جوانان و مواردی از این دست می‌پردازد. علاوه بر این گردآوری روایات معصومان( ع ) درباره جوانان، برداشتها و استفاده‌هایی را که می‌توان در تربیت جوانان و نوجوانان از آنها بهره گرفت، به صورت پیشنهاد طرح خواهد شد.در بخش دیگری از طرح تحلیلی تربیتی از این مجموعه روایات در چند فصل و با عناوین: نگرش اسلام به جوانان، اصول و روشهای تربیت جوانان و محتواهای لازم در آموزش جوانان ارائه خواهد شد.طرحهای در دست اجرا :1. اثر بخشی دروس معارف بر باورهای دینی دانشجویانمجری طرح : وحید یوسفی لویه.این طرح که یک طرح میدانی است به بررسی تأثیر اساتید و دروس معارف اسلامی بر باورهای دینی دانشجویان می‌پردازد.بخش قابل توجهی از تغییرات و دگرگونی‌های اجتماعی از دانشگاه‌ها نشأت می‌گیرند. دانشگاهیان به دلیل احراز موقعیت خاص اجتماعی، از مقبولیت خوبی برخوردارند و می‌توانند نقش الگویی (گروه مرجع) را ایفا کننند. تربیت آنان به معنای صحیح کلمه برای جامعه، حائز اهمیت است؛ آن هم تربیت افراد متعددی که از تفکر مذهبی و ایمان دینی برخوردار باشند.این مطلب از جمله هدف‌هایی است که در چارچوب برنامه‌های نهادهای آموزش عالی پیش‌بینی شده و بدین منظور دروس معارف اسلامی در دانشگاه‌ها طرح‌ریزی و سازماندهی شده است. در مصوبات شورای برنامه‌ریزی وزارت علوم، تحقیقات و فنّاوری، نیز هدف از دروس معارف اسلامی، افزایش شناخت و سطح آگاهی دانشجویان به مسائل دینی، اطلاع از ارزشهای اسلامی و سرانجام ایجاد تغییرات مطلوب در الگوهایی رفتاری ذکر شده است، اما تا کنون هیچ‌گونه بررسی مدرن و مبتنی بر روش‌شناسی علمی در این باره انجام نشده که با گذشت هجده سال، دروس معارف تا چه پایه به هدف‌های خود دست یافته است، و روشن نشده که دانشجویانی که این دروس را در گروه‌های معارف می‌گذرانند، از نظر سطح دانش و آگاهی به مسائل دینی و نیز رفتارهای مذهبی چه تغییری می‌کنند؟ و این مسئله، موضوع پژوهش حاضر است.2. فلسفه تعلیم وتربیت اسلامی مترجم: بهروز رفیعی.در این اثر کوشش شده است با نگرشی انتقادی به فلسفه‌های تربیتی رایج در غرب و شرق و بازشکافت پاره‌ای از کاستی‌ها و نارسایی‌های فلسفیِ آنها، به فلسفه تربیتی اسلام چونان جایگزینی بی‌مانند برای فلسفه‌های تربیتی غربی و شرقی حاکم در جهان اسلام پرداخته شود.مطالب کتاب در شش باب و چند فصل تدوین و تحریر شده است . در باب اول ضمن پرداخت انتقادی و مقایسه‌ای بر فلسفه‌های تربیتی، از نیاز جهان اسلام به فلسفه تربیتیِ تعریف شده، یاد می شود. در باب دوم تا ششم کتاب، فلسفه تربیتی اسلام از چهار منظر: هستی شناخت، انسان‌شناخت، معرفت‌شناخت، ارزش شناخت، واکاوی و معرفی می‌شود. بحثهای این کتاب در نوع خود نوپدید و ابتکاری است که در کنار نقد و تحلیل و توصیفهای نگارنده، از آن اثری خواندنی پدید آورده است.3. آسیب‏شناسی تربیت دینی با تأکید بر متون اسلامی مجری طرح : محمدعلی حاجی‏ده آبادی.تربیت دینی فرایندی مهم در تعلیم، تقویت و تثبیت باورها، نگرشها، عواطف‏و رفتارهای دینی افراد است و از این‌رو، رشد و گسترش دینداری در جوامع انسانی، همواره ‏نتایج متوقع و مطلوب از آن را به دنبال ندارد، چه بسا نتایجی متضاد و ‏عکس مقصود را به بار می‏آورد. این امر اختصاص به زمان و مکانِ خاصی ندارد، گرچه ‏نمودهای آن از نظر کمی و کیفی ممکن است از زمانی تا زمان دیگر و از مکانی تا مکان دیگر تاحدودی متفاوت باشد. مطالعه قرآن، روایات و سیره معصومین( ع ) وتاریخ پر فراز ونشیب مسلمانان نمونه‏ها و شواهد زیادی از این امر را ارائه می‏دهد که درواقع نشانة آسیب‏مندی تربیت دینی است. طبیعتاً به مقتضای رسالتی که بر عهدة ‏پیامبر و ائمه معصومین( ع ) بوده است در این خصوص، هشدارها و راهکارهایی ارائه‏کرده‏اند که استخراج و تجزیه و تحلیل آنها می‏تواند مسیر کنونی و آینده تربیت دینی را هموارتر سازد؛ از این رو، آنچه در این کتاب دنبال می‏شود یافتن ابعاد آسیب‏مندی تربیت‏دینی، مهم‌ترین نشانگان آن، تجزیه و تحلیل این نشانگان و علل و عواملی است که باعث‏پدید آمدن این آسیبها می‏شود، طبیعتاً نتیجة این بحث مجموعه‏ای از رهنمودهاو راهکارهای عملی برای پیشگیری از آسیب‏مندی تربیت دینی خواهد بود.4. معجم روشهای تربیتی قرآن کریم مجری طرح : گروه علوم تربیتی.نبودن یک تحقیق بنیادین در باب تربیت از دیدگاه اسلام و انتساب برداشتهای ناصواب‏ و در برخی موارد تأثیریافته از فرهنگ مسیحیت و غرب به اسلام انگیزه انجام تحقیقی جامع وریشه‏ای در باب تربیت از دیدگاه اسلام را فراهم آورد. بدین منظور، اولین گام ‏بازگشت به کلام وحی و اصلی‌ترین متن یعنی قرآن کریم است و از آنجا که «بحث روشها» بیشتر معرکه آرا و مورد نیاز بود در اولویت قرار گرفت. در معجم روشهای تربیتی‏قرآن، بر‌اساس معیارهای خاصی از قبیل مبنا، هدف، اصل، مراحل تربیت، قلمرو تربیت، ابزارها و قواعد تربیتی، و روشهای تربیتی، از آیات استنباط و توضیحی مناسب ذیل آنها ارائه می‌شود. مداخل اصلی معجم به صورت لفظی تبویب و ذیل هر یک ‏از این عناوین مداخل فرعی نیز به صورت الفبایی تنظیم می‌شود. روش ارجاعات ذیل مداخل فرعی با توجه به الفاظ هم‏ارز و هم‏معنا (مترادف و مشابه) تعریف خواهد شد. در این معجم برای هر یک از عناوین اصلی نیز اصطلاح معادل به سه زبان عربی، فارسی و انگلیسی تهیه شده است. معجم روشهای تربیتی قرآن نخستین گام در تهیه معجم‏تربیتی قرآن است که در ادامه به دیگر بخشهای تربیتی، یعنی اهداف، اصول، مبانی و...نیز پرداخته خواهد شد.5. روش‌شناسی تربیت اسلامیمترجم : بهروز رفیعی.این طرح، ترجمه کتاب «منهجیة البحث فی التربیة» اثر عبدالرحمان نقیب است که چند مقاله نیز در این زمینه، با آن همراه است. در این طرح روشهای تحقیق در تعلیم و تربیت اسلامی مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.همایشها و نشستهای علمی:1. تعلیم و تربیت / 1372؛2. تربیت از دیدگاه امام علی( ع ) / 1380؛3. سومین همایش مشاوره از دیدگاه اسلام / 1381؛4. نشست تخصصی نقد کتاب «آرای دانشمندان مسلمان در تعلیم و تربیت و مبانی آن (ج 1 و 2) / 1380؛5. نشست تخصصی نقد کتاب «روشهای آسیب‌زا در تربیت اسلامی» / 1383.سایر فعالیتها:ـ انتشار چهار شماره از فصلنامة حوزه و دانشگاه، به صورت تخصصی و ویژة تعلیم و تربیتی اسلامی (ش 14، 15، 28و 32)؛ـ گرفتن مجوز انتشار نشریه تخصصی تربیت اسلامی که به زودی در قالب دوفصلنامه منتشر خواهد شد؛ـ همکاری در تأسیس انجمن حوزوی تعلیم و تربیت اسلامی (در حال تأسیس)؛

گروه قرآن پژوهی

گروه قرآن پژوهی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه در سال 1373 تأسیس شد. این گروه متشکل از سه عضو هیئت علمی و چهار عضو شورای علمی در مجموع هفت عضو می باشد. حاصل کار این گروه تاکنون انتشار چهار جلد کتاب‏ و مقالات متعدد است و هم اکنون نیز نه طرح را در دست اجرا دارد.

اعضای هیئت علمی و محققان گروه :
1. محمدباقر سعیدی‌روشن(مدیر،عضوهیئت‌علمی و عضو شورای علمی)
2. علی‌اکبر بابایی (عضو هیئت علمی و عضو شورای علمی)
3. محمد اسعدی(عضو هیئت علمی و عضو شورای علمی)
4. محمود رجبی(عضو شورای علمی)
5. محمود عبداللهی(عضو شورای علمی)
6. محمدکاظم شاکر(عضو شورای علمی)
7. مصطفی کریمی(عضو شورای علمی)

کتابها

1. روش‏شناسی تفسیر قرآن
مؤلفان : علی‏اکبر بابایی، غلامعلی عزیزی‏کیا و مجتبی روحانی‏راد؛
تعداد صفحه : 420؛
سال نشر: 1379؛
ناشران : سمت و پژوهشکده حوزه و دانشگاه.
نامنقح ماندن زوایای روش‏شناختی تفسیر قرآن، سبب شده ضعفها، کاستی‏ها و احیاناً انحرافاتی نابخشودنی در برخی تفاسیر راه یابد. هدف این کتاب، در پنج فصل به بیان جامع ومستدل ویژگی‌های روش صحیح تفسیر قرآن می‌پردازد. «تفسیر و تأویل»، «قواعد تفسیر»، «منابع تفسیر»، «علوم مورد نیاز مفسر» و «شرایط مفسر». این کتاب برای دانشجویان رشته الهیات، گرایش علوم قرآنی و حدیث در مقطع کارشناسی ارشد و دکتری و نیز طلاب رشته تخصصی تفسیر تدوین یافته است .

2 . مکاتب تفسیری (ج1)
مؤلف : علی‌اکبر بابایی؛
تعداد صفحه : 436؛
سال نشر: 1381؛
ناشر : سمت و پژوهشکده حوزه و دانشگاه.
مفسّرانِ نخستین قرآن، به دو دسته تقسیم می‌شوند: «آگاه به همه معانی قرآن» و «آگاه به بخشی از معانی آن». رسول خدا(ص)، امام علی( ع ) و یازده امام معصوم( ع ) دیگر، از دسته نخست‌اند با توجه و استناد به روایات متواتر و معتبر، اثبات شده است که آنان به تمام معانی و معارف قرآن ‏آگاه بوده‏اند و این علم ویژه آن بزرگواران است. دسته دوم نیز، سه تن از مفسّران صحابی و ده تن ازمفسّران تابعی یاد شده‏اند. دیدگاه پژوهشگران درباره مذهب، وثاقت، رتبه علمی، مکتب‏تفسیری و کتاب یا آرای تفسیری منسوب به این دسته، در بخش اول کتاب حاضر بررسی شده است.
همچنین در این کتاب، مکتب تفسیریِ «روایی محض» معرفی و ادلّة طرفداران آن، از آیات وروایات کاویده شده است. تفاسیر، نیز به دو دسته: «تفاسیر اصلی» و «جوامع تفسیری» تقسیم‏می‏شوند. از جمله مطالب این کتاب بررسی تفاوت اساسی تفاسیر روایی اهل سنت و تفاسیر روایی شیعه و کاستی‏های مشترک آنهاست.
از بحثهای دیگر کتاب، بررسی نقاط قوّت و ضعف تفاسیر روایی اهل سنّت، مانند: «کتاب التفسیرِ» بخاری، «تفسیر القرآن‏العظیم» ابن ابی حاتم رازی، «الدر‌المنثور» سیوطی و تفاسیر روایی شیعه، مانند: «تفسیر عیاشی»، «تفسیر فرات کوفی»، «تفسیر برهان» و «تفسیر نورالثقلین» است.
هشت مکتب تفسیری دیگر و شماری از تفسیرهای مشهورِ آن مکاتب نیز در جلدهای دوم وسوم شناسایی و بررسی می‏شود.

3. تحلیل زبان قرآن و روش‌شناسی فهم آن
مؤلف : محمد باقر سعیدی روشن ؛
تعداد صفحه : 480؛ سال نشر: 1383؛
ناشران :پژوهشکده حوزه و دانشگاه و پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
پژوهش حاضر در پی تحلیل این پرسش مبنایی است که خداوند با چه زبانی در قرآن با مردم ‏سخن گفته و در انتقال هدایت وحیانی چه شیوه‏ای را به کار بسته است؟ زبان، در مفهوم رسانایی‏معانی و حقایق، با جایگزینی سخن و کلام، یک نظام قراردادی میان صورت و معنا با نقش‏های ‏گوناگون
در ظرف اجتماع انسانی است، خداوند نیز برای رساندن پیام خود به انسانها همین ‏ابزار را به کار برده است؛ از این‏رو جا دارد پرسیده شود: زبان قرآن چیست؟ آیا قرآن دارای یک زبان ‏است یا زبانهای متعدد دارد؟ آیا زبان قرآن همان زبان عرف عموم مردم است یا عرف ویژه؟ آیا می‌توان زبان قرآن را زبان علمی، فلسفی، عرفانی، هنری، نمادین و اسطوره‏ای دانست؟
این‏پژوهش در پی پاسخ به این پرسشها و مانند آنهاست. در پرداخت این موضوع، نخست‏ مفهوم زبان، کارکردهای گوناگون آن، ارتباط لفظ و معنا و فلسفه زبان، واکاوی شده است. پس درگامی نزدیکتر به حوزه زبان پرداخته، چرایی طرح زبان قرآن از دو منظر بیرونی و درونی وچالش‏هایی که در عصر حاضر در پیش روی اندیشه دینی قرار دارد مورد توجه قرار گرفته است

4. روش‏ تفسیر قرآن
مؤلف : محمود رجبی ؛
تعداد صفحه : 317 ؛
سال نشر: 1383؛
ناشر : پژوهشکده حوزه و دانشگاه.
این کتاب در بردارنده مهم‏ترین محورهای روش تفسیر، یعنی قواعد تفسیر، منابع تفسیر، علوم‏ مورد نیاز تفسیر و شرایط مفسر است. بخش میانی از سه حوزة اساسی «روش‏شناسی تفسیر» به‏شمار می‏آید. در مرحلة متقدم بر مباحث این کتاب، مسائل سرنوشت‏سازِ «مبانی تفسیر» و مرحله متأخر از آن، مبحث مهم و کاربردی «شیوه و مراحل تفسیر» قرار دارد که پژوهشی دیگر می‏طلبد. بخش مقدماتی «مفهوم‏شناسی تفسیر»، «بطن و تأویل»، «تفاوت و تمایز تفسیر با بطن و تأویل»، «علل نیازمندی به تفسیر» و «امکان و جواز تفسیر» را مورد بررسی قرار می‏دهد. مجموعه مباحث کتاب به لحاظ ساختار در هفده درس تنظیم شده و مؤلف کوشیده ‏است تا ویژگی‏های متون درسی در آن لحاظ شود؛ از این رو درسها از بخشهای «پیش‏سازمان‏دهنده»، «متن اصلی»، «خلاصه درس»، «پرسشهای درس»، «برای تأمل بیشتر»، و «برای‏ مطالعه بیشتر» تشکیل یافته است.

طرحهای تمام شده

1. مکاتب تفسیری، (ج 2)
مجری طرح : علی‌اکبر بابایی.
در این طرح مطالب ذیل به تفصیل بررسی می‏شود:
مکتب باطنی محض، تفاسیر باطنیِ محض، مانند «تفسیر القرآن الکریم» منسوب به ابن‏عربی، «عرائس البیان»، «حقائق التفسیر» سلمی و «التفسیر الصوفی للقرآن»
مکتب اجتهادی واقسام آن، مکتب اجتهادیِ قرآن به قرآن، تفاسیر اجتهادی قرآن به قرآن، مانند «المیزان فی‏تفسیر القرآن»، «اضواء البیان».
مکتب اجتهادیْ روایی، تفاسیر اجتهادیْ روایی مانند، «تفسیرالقمی»، «تفسیر الطبری»و «تفسیر الصافی».
مکتب اجتهادیْ ادبی، تفاسیر اجتهادیْ ادبی، مانند «کشّافِِ» زمخشری، «تفسیر بیضاوی».

طرحهای در دست اجرا

1. مبانی فهم و تفسیر قرآن
مجری : محمود رجبی.
روشها، قواعد و منابع تفسیر مبتنی بر یک سلسله اصول کلی و مبنایی هستند که پژوهش حاضر، بدین اصول می پردازد. اصول و مبانی مورد نظر مؤلف، در این محورهای چهارگانه بررسی و تحقیق می‌شود:«محور متن قرآن، محور مؤلف و پدیدآورندة قرآن»، «محور فهم و تفسیر قرآن» و «محورمفسر قرآن». این پژوهش در صدد استقصا، تبیین، مستدل‌سازی و تنقیح این مبانی و نشان دادن نقش آنها در تفسیر همراه با آوردن نمونه است.

2. امامت و ولایت در قرآن
مجری طرح :محمود عبداللهی.
این اثر به عنوان منبع درسی تهیه می‌شود و مباحث ذیل را دربردارد:
الف) مفهوم امامت و ولایت در قرآن و شبهات پیرامون آن ؛
ب) امامت و ولایت بعد از پیامبر(ص) و شئون مختلف آن در پرتوآیات وروایات ؛
ج) فلسفه امامت و هویت امام در دیدگاه شیعه و سنی؛
د) شرایط و ویژگی‌های امام: عصمت، علم، معرفت و کمالات معنوی.

3. تاریخ تفسیر
مجری طرح : علی‌اکبر بابایی.
این پژوهش برای طلاب رشته تخصصی تفسیر در حوزه‌های علمیه و دانشجویان مقطع کارشناسی ارشد علوم قرآن و حدیث و با همکاری پژوهشگاه حوزه و دانشگاه و مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) تدوین خواهد شد . این کتاب با یک مقدمه و هشت فصل به بررسی معنای تفسیر، تأویل و باطن قرآن و تعریف تاریخ تفسیر و اهمیت بحث از آن، وضعیت تفسیر در عصر رسالت و در عصر حضور امامان معصوم( ع ) و نیز در عصر غیبت صغری خواهد آمد. فصلهای دیگر نیز مباحث مربوط به وضعیت تفسیر قرآن از قرن چهارم به بعد را در بر‌می‌گیرد.

4. معناداری و معنا‌پژوهی گزاره‌های قرآنی
مجری طرح : محمد‌باقر سعیدی روشن.
مسئله «معنا» و «معناپژوهی» امروز بدان اندازه اهمیت یافته است که علوم مختلفی چون فلسفه زبان، هرمنوتیک، نشانه‌شناسی، تفسیر و علم اصول فقه هریک به گونه‌ای با آن درگیرند؛ از این رو، طرح حاضر درصدد است تا با بررسی جوانب مسألة معنا، که یک مسئله مهم علمی و مرتبط با «نسبت زبان با واقعیتها» است، در نقد و بررسی نظریه‌های گوناگون ـ در معناداری، ملاک معناداری و بازکاوی جوانب گوناگون وجودشناختی معانی الفاظ و جملات قرآنی، حیثیت بیان‌پذیری و زبان شناختی آن معانی و حیثیت معرفت پذیری و نیز شناختاری بودن آنها و تفکیک میان مراتب مختلف
دلالی و معانی تصوری ،تصدیقی استعمالی و تصدیقی جدی ،از حقایق قرآن به‌ویژه معارف ماورائی آن یک تبیین علمی صورت پذیرد و منطق و روش دست‌یابی به آن معانی بازگو شود.

5. مبانی و آرای تفسیری علامه طباطبایی
مجری طرح : جمعی از محققان.
با توجه به اهمیت «تفسیر المیزان» و نقش تردیدناپذیر آن در حوزه‌های قرآن‌پژوهی و نیاز جامعة قرآنی و دانش‌پژوهان علوم قرآنی و تفسیر، به آشنایی با آثار مهم تفسیری، طرح مبانی و آرای تفسیری علامه طباطبایی در دست مطالعه و پژوهش قرار می‌گیرد. در این طرح پشتوانه‌های نظری علامه در حوزه فهم و تفسیر قرآن و نوآوری‌ها و ویژگی‌های تفسیری او کاویده خواهد شد.

6. مکاتب تفسیری ج ( 3 )
مجری طرح : علی‌اکبر بابایی.
این جلد در پنج فصل سامان می‌یابد. در فصل نخست، مکتب اجتهادیْ روایی، مانند: تفسیر قمی، جامع البیان طبری و تفسیر صافی بررسی می‌شود. در فصل دوم مکتب اجتهادیْ ادبی و تفاسیر اجتهادیْ ادبی مانند: تفسیر کشافِ زمخشری و بحرالمحیطِ ابوحیان و انوارالتنزیلِ بیضاوی و جوامع طبرسی بررسی می‌شود. در فصل سوم مکتب اجتهادی علمیْ و تفاسیر اجتهادیْ علمی، مانند: تفسیر القرآن و هوالهدی و الفرقانِ سید احمد خان هندی و کشف الأسرار النورانیه القرآنیه اسکندری و الجواهرِ طنطاوی مورد بحث قرار می‌گیرد. در فصل چهارم مکتب اجتهادی جامع و تفاسیر اجتهادی جامع، مانند: تبیانِ شیخ طوسی، مجمع‌البیانِ طبرسی، التفسیر الکبیرِ فخر رازی بررسی خواهد شد. در فصل پنجم مکتب اجتهادیْ باطنی و تفاسیر اجتهادیْ باطنی مانند کشف الأسرار میبدی ،غرائب القرآنِ نیشابوری و روح المعانیِ آلوسی بررسی می‌شود.

7. آسیب‌شناسی جریانهای تفسیری
مجری طرح : محمد اسعدی با همکاری جمعی از محققان.
این پژوهش، شامل مجموعه‌ای دو یا سه‌ جلدی است از مقالات به قلم صاحب‌نظران حوزه‌های مختلف تفسیری که هر کدام از آنها به یکی از جریانهای تفسیری مربوط و از سه ویژگی «ریشه‌داری»، «دامنه‌داری» و «اثرگذاری» برخوردار است. در واقع نگاه این مقالات فراتر از مکاتب و روشهای مصطلح در حوزه علوم قرآن بوده و معطوف به رویکردهایی است که به نوعی در حوزة فهم و تفسیر قرآن به صورت جریان اثرگذار قابل بررسی‌اند. گو اینکه گاه در قالب همان مکاتب تفسیری مصطلح می‌گنجند و گاه به جریانات خاص فکری فرهنگ مربوط‌اند که در باب فهم قرآن، رویکردی قابل بررسی و نقد دارند.

8. نظریه های تفسیر متن
مجری طرح : احمد واعظی
قرائت و تفسیر متن در واقع تلاشی برای جستجوی «معنا» است بنابراین انحاء تأملات تحلیلی و فلسفی و روش شناختی که در حوزه های مختلف دانش به گونه ای با مقولة تفسیر و فهم متن مربوط می شود ابعاد مختلف «معناپژوهی » را تشکیل میدهد. طرح تحقیق حاضر شامل سه بخش اساسی است. در بخش نخست که به بررسی کلیات معناپژوهی اختصاص دارد می کوشد که تابلویی کلی از أهم مباحثی که به مقولة معنای متن مربوط است ترسیم نماید و ضمن طرح دیدگاه های مختلف دربارة پرسش هایی نظیر معنا چیست؟ و معنا کجاست؟ و مقولاتی نظیر «سرّ قرائت پذیری متن», معنای معتبر «مراد از نظریة تفسیری» و کارکرد آن در فرایند فهم و تفسیر متن را آشکار می سازد.
در بخش دوم که به بررسی و تحلیل انتقادی مهم ترین نظریه های تفسیری اختصاص دارد از رویکردهای تفسیری برجسته نظیر ساختارگرایی, شالوده شکنی, هرمنوتیک فلسفی بحث می شود.
در بخش سوم که به بررسی نظریة تفسیری عالمان مسلمان اختصاص دارد ضمن اشاره به نحله های مختلف تفسیری در نزد متفکران مسلمان از دو نکتة اساسی بحث می شود. نخست اینکه آیا چیزی به نام نظریة تفسیری عالمان مسلمان وجود دارد؟ و دوم اینکه این نظریه چه پاسخی به پرسش ها و چالش های مطرح در معناپژوهی معاصر عرضه می کند و چگونه خود را در برابر نظریه های تفسیری رقیت, موجّه می نماید؟

 

Department of Economics

 

Department of economics was established in 1982 by the contribution of some university and Hawzeh scholars and researchers. Their efforts and attempts have so far resulted in 10 books and 25 articles. The department of economics, in line with its cooperation with other institutions has been a prominent contributor to "Biannual Islamic Economics Conference" and other seminars for the researchers of economics

Department of History

The department of history, acting as the most active research group since 1993, has so far held six scientific seminars and published over 23 books. The researchers of this department are recently working on the "Encyclopedia of Prophet Mohammad's (PBUH) lifestyle. A brief bibliography of the publications of history department is presented below:

 

Department of Law & political science

 

The Department of Law was established in 1982. Researchers of this department have published 7 books, 8 articles and are in the process of conducting 8 research projects. Publications of the law department are briefly listed below

 

The Department of Political Sciences was a part of Law department at the beginning and published many articles and pamphlets over a specific period of time, but then the department found interest in some pure political issues, such as the philosophy of politics, political ideas of Muslim scholars, national ideals and so forth. As a result, the political sciences department became an independent research group, conducting researches concerning politics. The department of political sciences has published 3 books since then

Department of psychology

The Department of Psychology was established in 1982, by the contribution of professors from Hawzeh and University. The Department of Psychology has published over 10 books and 27 articles. The researchers of this department have close cooperation with the "Institute of Psychology" and benefit from being a member of different psychological committees. Here we have only offered a brief list of the publications of Psychology Department.

 

Department of Sociology

The Department of Sociology was established in 1982. The researchers of this department have published 12 books and 73 articles on Sociology.

 

Department of Educational Sciences & Pedagogy

 The Department of Educational Sciences and pedagogy was established in 1983, with the primary aim of reformulating the course books on education and promotion of Islamic education. 34 educational pamphlets and 15 books, along with 47 articles form the scientific record of Educational Sciences department.

 

Quranic Studies Department

The Department of Quranic Studies was established in 1984. Four books and fifteen articles have been published by the Department of Quranic Studies since then

The Department of Philosophy and Theology

The Department of Philosophy and Theology was established in 1999. This department has published one book and is carrying out some research projects, including the Epistemology of Religious Belief, Reason and Religion and so forth

The Department of Management

 

The Department of Management was established in 1993. Two books and thirteen articles and forthcoming projects can be considered as the outcome of the Management Department

 

گروه علوم اجتماعی

گروه علوم اجتماعی از جمله گروه‏هایی است که فعالیت خود را از بدو تأسیس دفترهمکاری آغاز و تا کنون دوازده جلد کتاب و 69 عنوان مقاله ارائه داده است. در دوره آموزشی گروه نیز دو نفر موفق به دریافت مدرک کارشناسی ارشد شده‏اند. همچنین این گروه 13 طرح در حال اجرا دارد.
اعضای هیئت علمی و محققان گروه :1. محمود رجبی(مدیر و عضو شورای علمی گروه)؛2. حسین بستان(عضو هیئت علمی و عضو شورای علمی گروه)؛3. علی سلیمی(عضو هیئت علمی و عضو شورای علمی گروه)؛4. محمد داوری(عضو هیئت علمی)؛5. حسین سراج زاده (عضو شورای علمی گروه)؛6. مسعود گلچین (عضو شورای علمی گروه).7. عبدالرضا علیزاده(پژوهشگر و عضو شورای علمی گروه)؛8. حفیظ الله فولادی(پژوهشگر گروه و مسئول آموزش)؛9. مجید کافی(پژوهشگر گروه)؛10. اسماعیل اسفندیاری (پژوهشگر گروه)؛11. حسین اژدری زاده(پژوهشگر گروه )؛12. مهدی صفار دستگردی(پژوهشگر گروه)؛کتابها1. درآمدی بر جامعه‏شناسی اسلامیمؤلف : گروه جامعه شناسی پژوهشگاه؛تعداد صفحه : 426؛سال نشر: 1363؛این کتاب نخستین گام برای تحول بنیادین در علوم اجتماعی پوزیتویستی، با توجه به دیدگاه‏های اسلامی است و مباحث آن در پنج فصل به شرح ذیل سامان یافته است:نگاهی به گذشتة تفکرات اجتماعی؛ تعریف، موضوع و هدف جامعه‏شناسی؛ قلمرو جامعه‏شناسی و رابطه آن با علوم و معارف دیگر؛ روش یا روشهای جامعه‏شناسی؛ جامعه چیست؟2. درآمدی به جامعه شناسی اسلامی (1): تاریخچه جامعه‏شناسیمؤلفان : سید محمد سلیمان،رحمت‏الله صدیق سروستانی ، اکبر میر سپاه و محمود رجبیتعداد صفحه : 427؛ سال نشر: 1373؛ناشر : سمت.این کتاب نخستین جلد از مجموعه «درآمدی بر جامعه‏شناسی اسلامی» و حاصل تجدیدنظر اساسی و تدوین مجدد اثر قبلی در این زمینه است. هدف این کتاب که با نگاهی نوین به پیشینة تفکرات اجتماعی از دوران باستان تا عصر حاضر، به‌ویژه ‏اندیشه‏های اجتماعی متفکران مسلمان است پرداخته است. و می‏تواند الهام‌بخش مفروضات نوینی درجامعه باشد. مباحث این کتاب در پنج فصل بدین شرح سامان یافته است:جامعه‏شناسی و پیشینه‏های آن؛ اندیشه‏های دینی و باستانی؛ مشرق زمین و طلوع‏ اسلام؛ دوره نوزایش (رنسانس) تا پیدایش جامعه‏شناسی؛ تاریخچه جامعه‏شناسی‏جدید.3. درآمدی بر جامعه شناسی اسلامی (2): مبانی جامعه‏شناسیمؤلفان : محمود رجبی، محمود محمدی‏عراقی و اکبر میر سپاه.تعداد صفحه : 336؛ سال نشر: 1373؛ناشر : سمت .این کتاب که دومین جلد از مجموعه «درآمدی بر جامعه‏شناسی اسلامی» است با نگاه تحلیلی و انتقادی به جامعه‌شناسی، راهبردهای زیر را ارائه می‌دهد: 1. جامعه‏شناسی در تحقیقات خود باید از شناخت انسان، به‌طور کلی و شناخت وی‏ در وضعیت خاص غفلت نکند؛2. جامعه‏شناسی در تحقیقات خود باید از همه روشهای روا، پایا، و واقع‏نما بهره گیرد؛3. در تحلیل پدیده‏های اجتماعی مسئله تبارشناسی انسان و سرشت اجتماعی‏داشتن یا نداشتن آن مورد توجه قرار می‏گیرد.مباحث کتاب نیز در پنج فصل بدین شرح سامان یافته است:تعریف، موضوع و هدف جامعه‏شناسی؛ قلمرو جامعه‏شناسی و رابطه آن با علوم ومعارف دیگر؛ روش تحقیق در جامعه‏شناسی؛ پایگاه علمی جامعه‏شناسی و منشأ زندگی‏ اجتماعی.4. تاریخ تفکر اجتماعی در اسلاممؤلفان : محمود رجبی، مجید کافی، محمد داوری، حفیظ‌الله ‏فولادی، مهدی صفاردستگردی و محمد سلیمان‏پناه؛تعداد صفحه : 232؛سال نشر: 1382؛ناشر : سمت.این کتاب که به عنوان متن درسی برای درس تاریخ تفکر اجتماعی در اسلام تهیه شده، پس‏از اشاره به مناسبات علم و اسلام به بررسی آرای فارابی، اخوان الصفا، بیرونی، خواجه نصیرالدین طوسی ‏و ابن خلدون، می‌پردازد.5. وبر و اسلام با پانوشتهای انتقادی و مقدمه‏ای بر جامعه‏شناسی ماکس وبرتدوین: برایان، اس، ترنرترجمه : حسین بستان، علی سلیمی، عبدالرضا علیزاده؛تعداد صفحه : 362؛ سال نشر: 1380؛ناشر : پژوهشکده حوزه و دانشگاه.این کتاب تدوین برایان ‏اس.ترنر جامعه‏شناس انگلیسی، در حوزه جامعه شناسی دین است که به شرح آرا و اندیشه‏های «ماکس وبر» فیلسوف و جامعه‏شناس آلمانی، درباره اسلام می‌پردازد. برایان اشارات‏ غیرمدوّن و پراکنده «وبر» را دربارة نسبت به اسلام در سه بخش: دوران صدر اسلام، دوران میانی و دوران جدید گردآوری کرده و شرح و بسط داده است.نویسنده، بنا به ادعای خود، کوشیده است بر خلاف «وبر»، از موضعی بی‌طرفانه به بررسی جامعه‏شناختی اسلام ‏بپردازد و در مواردی نیز دیدگاه‏های «وبر» را به دلیل ضعف منابع تاریخی، یا ارزش‏ داوری‏های ناموجّه، مورد نقد قرار دهد. با این همه، گاه خود نیز در تحلیلها دچار خطاهای مشابهی شده است. از این‏رو، ترجمه فارسی کتاب با پانوشتهایی همراه شده که می‏تواند پاره‏ای از ابهامات و شبهات احتمالی برای‏خوانندگان کتاب را برطرف سازد.دیباچه کتاب نیز در بردارندة تحلیل جدیدی از روش‏شناسی و جامعه‏شنــــاسی‏ دیــنِ وبـــر و میــزان تأثیرگذاری او برنظریه‏های متأخر جامعه‏شناسی است، که ترنر آن را درمقدمة یک اثر سه جلدی جدید، موسوم به:"Max Weber, Critical Responses"به چاپ رسانده است.ترجمه این کتاب با مشارکتِ اعضای گروه جامعه‏شناسی، پس از دو ویرایش و ‏با اشراف دو تن از استادان محترم به پایان رسیده است.6. مجموعه مطالعات کجروی و کنترل اجتماعی، کتاب اول: جامعه‏شناسی کجرویمؤلفان : علی سلیمی، محمد داوری؛تعداد صفحه : 752؛سال نشر: 1380؛ناشر : پژوهشکده حوزه و دانشگاه.کتاب «جامعه‏شناسی کجروی» محصول مرحله نخست تلاش در یک طرح کلانِ‏ پژوهشی است، که قصد دارد فهم جامعه‏شناختی از کجروی را به رویکردی قابل انتساب‏ به متون دینی پیوند زند؛ بدین منظور، مجموعه حاضر را به مباحث تخصصی این حوزه ‏اختصاص داده است. یافته‏های این مرحله از تحقیق، پس از جستجویی فراگیر در منابع‏ فارسی و متکی ساختن یافته‏ها بر منابع معتبر و روزآمد لاتین، تدوین شده و نویسندگان آن ‏کوشیده‏اند تا محصول کار را به مجموعه‏ای نسبتاً جامع از مباحث و راهنمایی قابل اتکا در شناسایی موضوعی منابع بدل سازند.کتاب دارای پنج فصل به شرح زیر است: فصل ‏نخست، کجروی را در معنای «امر اجتماعی» تصویر می‏کند و ویژگی‌های فعالیت علمی‏در حوزه «جامعه‏شناسی کجروی» را به عنوان ابعاد کار در فهم اجتماعی این پدیده ‏توضیح می‏دهد. فصل دوم به تحلیل ماهیت کجروی و مؤلفه‏های شناخت آن اختصاص‏ دارد. فصل سوم به شرح نکات شایان توجه در شناخت کجروان و بزه‌دیدگان‏ می‏پردازد. چهارمین فصل، تبیینهای متنوع کجروی را به شکلی نسبتاً فراگیر و سامان‏مند ارائه می‏کند و فصل پنجم، ابعاد «کنترل اجتماعی» را به عنوان فرایندی مورد توجه قرار می‏دهد، که آن را مقصود نهایی تلاشگران از فهم کجروی دانسته‏اند.7. نابرابری و ستم جنسی از دیدگاه اسلام و فمینیسممؤلف : حسین بستان؛تعداد صفحه : 140؛ سال نشر: 1382؛ناشر : پژوهشکده حوزه و دانشگاه.چه عواملی موجب شکل‏گیری و تدوام نابرابری‏های اجتماعی بین مردان و زنان شده است؛ منشأ ستمدیدگی زنان چیست و چرا آنان حتی در جوامع مدرن، با برخورداری از دستاوردهای‏چشمگیر این جوامع در زمینه برابری جنسی، همچنان از انواع آشکار و پنهان ستمهای جنسی رنج‏می‏برند؟ برای رفع نابرابری و ستم جنسی از چه راهکارهایی می‏توان بهره برد؟ اینها پرسشهایی است که این کتاب، درصدد یافتن و ارائه پاسخهایی معتبر به آنها است. جنبش فمینیسم، به‏عنوان مهم‏ترین مدعی طرفداری از حقوق زنان در دوران معاصر، تلاش‏گسترده‏ای را در ابعاد مختلف و با استفاده از نظریه‏های گوناگون در جهت معرّفی نابرابری‏ها وستمهای جنسی و تبیین و ریشه‏یابی آنها و همچنین ارائه راهکارهایی برای رفع ستم‏جنسی از خانواده و اجتماع سامان داده است. این نوشتار، با مرور بر این تلاشها و معرفی دیدگاه ‏اسلام در زمینه‏های یاد شده، به مقایسه‏ای بین این دیدگاه و دیدگاه‏های فمینیستی می‏پردازد.8. جامعه‏شناسی معرفت مؤلفان : عبدالرضا علیزاده ،حسین اژدری زاده و مجید کافی؛تعداد صفحه : 682؛سال نشر: 1383؛ناشر : پژوهشکده حوزه و دانشگاه.جامعه‏شناسی معرفت، یکی از شاخه‌های اصلی و مهم جامعه‏شناسی و سنتیْ فلسفی ـ جامعه‌شناختی است که از اواخر قرن نوزدهم به بررسی عوامل اجتماعی تعیین‌کننده معرفتهای انسانی پرداخته است. همه گرایشهای گوناگون این سنّت فکری، به بررسی مسئله مناقشه برانگیز «تعیّن اجتماعی معرفت » و فهم و تبیین جامعه‌شناختی این مسئله پرداخته‌اند. این کتاب از سه بخش تشکیل شده است : بخش نخست به بررسی مبانی جامعه‌شناسی معرفت و پیشینة فکری و فلسفی این رشته اختصاص یافته است. بخش دوم، نظریه‌های اساسی جامعه‌شناسی معرفت را معرفی و نقد می‌کند. بخش سوم، کوششی است در فراهم آوردن بسترهای نظری و آشنا کردن دانشجویان و محققان علوم اجتماعی با مبانی ایرانی و اسلامی، تا گامهای ماندگار «بومی‌شدن علم» برداشته شود.برای تحقق این امر، برخی از مبادی فلسفی و نحله‌های اصلی فلسفه اسلامی و ایرانی را در اختیار نهاده است.9. اسلام و جامعه‌شناسی خانواده مؤلف : حسین بستان؛تعداد صفحه : 296؛سال نشر: 1383؛ناشر : پژوهشکده حوزه و دانشگاه.تردیدی نیست که بومی‏سازی علوم اجتماعی، به عنوان یکی از اهداف مهم این علوم در جوامع‏اسلامی هم چون ایران، صرفاً از طریق اجرای تحقیقات میدانی قابل حصول نیست، بلکه نیازمند توجه دقیق و عالمانه به عناصر تأثیرگذار فرهنگی است و با توجه به جایگاه دین در این‌گونه جوامع، ایجاد ارتباط بین مباحث علوم اجتماعی و باورها و ارزشهای دینی، امری شایسته و بایسته به نظر می‏رسد.افزون بر این، برای کسانی که دغدغة اصلاح جامعه دارند و به علوم ‏اجتماعی، نه به خودی خود، بلکه به عنوان ابزاری برای تحقق این دستیابی به سعادت و اهداف انسانی ارج می‏نهند، بهره گیری از منابع دینی به موازات کار علمی، گزینه‏ای اجتناب‏ناپذیر می‏نماید.کتاب حاضر، شامل مجموعه‏ای گسترده از مباحث جامعه‏شناسی خانواده است که از دو منظر علمی و دینی مورد بررسی قرار گرفته است و به این ترتیب، مقایسه‏ای بین دیدگاه‏های‏ جامعه‏شناسان در این حوزه و دیدگاه اسلامیِ برگرفته از آیات قرآن و احادیث پیامبر اکرم(ص) و امامان شیعه(ع) در اختیار خوانندگان قرار می‏گیرد. ازدواج و الگوهای خانواده، کارکردهای‏خانواده و عوامل تغییر این کارکردها در دوران معاصر، نابرابری و خشونت جنسی در خانواده، عوامل استحکام خانواده و طلاق و پیامدهای آن، از مباحث اصلی این کتاب است.10. مجموعه مطالعات کجروی و کنترل اجتماعی، کتاب دوم: جرم و جرم‏شناسی مؤلف: راب وایت و فیونا هینز؛ترجمه : علی سلیمی؛تعداد صفحه : 512؛سال نشر: 1383؛ناشر : پژوهشکده حوزه و دانشگاه.این کتاب متن درسی روزآمد و معتبری در حوزه نظریه‌های جرم و کجروی است و نیازهای آموزشی و پژوهشی رشته‌های جامعه‌شناسی، حقوق و حوزه های مختلف آن دو مانند آن را در مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد بر می‌آورد. محتوای فصل نخست ، فراتحلیلی جامع و دقیق از تعریف و مطالعه جرم و دیدگاه‌های نظری این مطالعه است و با بیانی ساده، تفسیرها و تبیینهای مختلف این پدیده ارائه می‌کند. فصلهای دوم تا یازدهم به بیان دیدگاه‌های عمده این حوزه اختصاص دارد و به ترتیب، درونمایه رویکردهای سنتی و معاصر«کلاسیک»، تبیینهای زیستی و روانی «اثبات‌گرا»، نظریه‌های «فشار» و «برچسب زنی»، دیدگاه‌های جرم شناسی «مارکسیستی»، «فمینیستی»، «جمهوری خواه»، «واقع گرایی چپ»، «راست جدید» و «انتقادی (نگرشهای ساختارگرایی و پسانوگرایی)» را با تدوین بحث در چارچوب زیر ترسیم می‌کند. مقدمه و زمینه‌های اجتماعی شکل‌گیری، مفاهیم اساسی و پیشینه تحولات انجام گرفته در آن، روایتهای معاصر(اروپایی، آمریکای شمالی و استرالیایی)، قوّت و ضعف و سهم هر دیدگاه در تعالی مطالعات جرم و کجروی، فصل دوازدهم نیز بر آن است تا با بیان فرضهای زیربنایی نظریه‌های جرم در قالبهای تحلیلی و سیاسی محافظه‌کار، لیبرال و رادیکال، یک راهنمای عملی برای فهم و تدوین بهینة نظریه‌پردازی، پژوهش و سیاست‌گذاری در گستره جرم‌شناسی و جامعه‌شناسی کجروی فرآهم آورد.11. دین و علوم اجتماعیبه کوشش: مجید کافی؛تعداد صفحه : 216؛ سال نشر: 1383؛ناشر : پژوهشکده حوزه و دانشگاه.در دو دهه اخیر بررسی معنا و مفهوم جامعه‌شناسی اسلامی، روش تحقیق و داوری در آن، نقد نگرشها و باورهای موجود و موضوعات دیگر، مطالب بحث برانگیزی در محافل حوزوی و دانشگاهی ما و دیگر کشورها بوده است. مجموعه حاضر، جستارهایی در قلمرو موضوعات یاد شده و در سه حوزة فلسفة علوم اجتماعی دینی، باورهای جامعه‌شناسی اسلامی و فلسفه جامعه‌شناسی است. هدف نویسندگان مقالات برداشتن گامهای دیگری در مباحث نظری و روش‌شناختی در زمینه فلسفة علوم اجتماعی، به‌ویژه فلسفه جامعه‌شناسی بوده است.کم‌توجهی به مباحث نظری و فلسفی در باب علوم اسلامی و بی‌توجهی به ضرورت طرح این مباحث در محافل علمی و بی‌علاقگی برخی اندیشمندان علوم اجتماعی بدین گونه مباحث دلیل دیگری برای گردآوردن این مجموعه شده است.12.معرفت و جامعهبه کوشش : حفیظ‌الله فولادی.ناشر: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه؛تعداد صفحه:364؛سال نشر:1384.این کتاب مجموعه مقالات همایش جامعه شناسی معرفت است که که در سه محور از سوی صاحبنظران حوزه و دانشگاه ارائه شده و پس از ویرایش علمی مجدد منتشر شده است .طرحهای تمام شده 1. گامی به سوی تولید علم دینیمجری طرح : حسین بستانیکی از مسائل مهم در فلسفه علوم اجتماعی امکانِ، چگونگی و میزان حضور داده‏ها ومفاهیم غیرتجربی، از جمله داده‏ها و مفاهیم دینی، در قلمرو علوم تجربی و ‏علوم اجتماعی است. این مسئله که از منظرهای مختلف مورد توجه دانشمندان قرارگرفته است، از یک‌سو در فلسفه علم با ماهیت مسائل و گزاره‏های علمی و از سوی دیگری در علم کلام با قلمرو و مناسبات علم و دین ارتباط دارد و می‏تواند سرنوشت مسئله ‏امکان و چگونگی صورت‏بندی علم دینی و مشخصه‏های آن را رقم زند.تحقیق حاضر در صدد است تلاشهای صورت گرفته در راستای مسئله اخیر را بررسی کند بانگرشی کلی به ساختار علم، قلمروهای حضور دین در پویش علمی را مشخص می نماید و از میزان سازگاری حضور و بهره‏گیری از داده‏ها و مفاهیم دینی در علم با عینیت وعقلانیت علمی سخن به میان می آورد.نتیجه این تحقیق به عنوان یکی از منابع درسی روش‏شناسی علوم انسانی و فلسفه‏علوم اجتماعی برای دانشجویان و دانش‏پژوهان رشته‏های علوم اجتماعی قابل استفاده‏خواهد بود و برای محققانی که به تحقیقات دینی ـ علمی می‏پردازند راه‏کارهایی عملی ارائه می‏دهد.2. مبانی رویکرد اجتماعی به حقوق.مجری طرح : عبدالرضا علیزاده.یکی از رویکردهای فیلسوفان، جامعه شناسان و حقوق‌دانان در خصوص حقوق رویکردی است که که به بررسی ارتباط ویژه میان حقوق و جامعه‌ای که در آن به تنظیم روابط افراد می پردازد، عطف توجه می نماید این رویکرد به بررسی این مسئله می پردازد که برای عوامل فرا‌‌حقوقی، مانند سیـــاست و اقتصاد برحقوق و نظام های حقوقی چه نقشی را می توان در نظر گرفت؟ آیا میان دگرگونی‌های حقوقی و دگرگونی‌های اجتماعی ارتباط معنادار و خاصی برقرار است؟رویکرد اجتماعی به حقوق، ضمن پاسخ مثبت به اصل این ارتباطها، درصدد تبیین و سنجش آنها بر آمده و مجموعه‌ای از نظریه‌های حقوقی فلسفی و جامعه‌شناختی را در خود جای داده است.طرح «مبانی رویکرد اجتماعی به حقوق» نخست بر آن است که مجموعه نظریه‌های حقوقی را که بیشتر در سنت «جامعه‌شناسی حقوق» قرار می‌گیرد، بیان کرده و ارزیابی کند و سپس به امکان‌سنجی پذیرش نوعی نظریه اجتماعیْ حقوقی در حقوق اسلامی و حقوق ایران بپردازد تا نشان دهد که در صورت پذیرش چنین رویکردی، چه آثاری در عرصه‌های گوناگون قانون‌گذاری، دادرسی آموزش و پرورش حقوقی و تحقیقات حقوقی به وجود می‌آید.طرحهای در دست اجرا 1. اسلام و جنسیت مجری طرح : حسین بستان.این طرح به بررسی و تحلیل دیدگاه اسلام درباره ابعاد اجتماعی «جنسیت» می‌پردازد. با عنایت به اینکه در اصطلاح علوم اجتماعی، تفاوتهای اجتماعی (در مقابل تفاوتهای زیست شناختی) بین دو جنس مذکر و مؤنث در مفهوم «جنسیت» اشراب شده است، انواع گوناگون این تفاوتها که امروزه در حوزه مطالعات زنان قرار گرفته، مورد بررسی قرار می‌گیرد.محورهای اصلی این طرح را خانواده، آموزش و پرورش، اقتصاد، سیاست، قانون، دین، روابط اجتماعی، روابط جنسی، نیروهای مسلح، ورزش و اوقات فراغت تشکیل می‌دهند.تمام مباحث در پی پاسخگویی به این دو پرسش اصلی‌اند که: آیا اسلام تفاوت و تمایز جنسی را در هر یک از محورهای یاد شده می‌پذیرد؟ و اگر می‌پذیرد چرا و با چه توجیهی؟2. جامعه‏شناسی کجروی، با نگرشی به منابع اسلامیمجری طرح : علی سلیمی.اجرای این طرح را محققان گروه علوم اجتماعی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، در قالب‏ طرحی کلان آغاز نموده‏اند؛ طرحی که به مقتضای رسالت و ساختار علمی این پژوهشگاه، بر فراهم بودن مجال دستیابی توأم محققان به دو حوزه تحقیقی «علوم اسلامی» و «جامعه‏شناسی کجروی» تکیه دارد و با این هدف طراحی شده است که مسیرهای فهم «کجروی» را با تکیه بر تحلیلهای نظری موجود در حوزة مطالعه جرم و کجروی و عمدتاً روایتهای جامعه‏شناختی آن پی‌گیرد و حاصل تلاش را با اتکا بر محورهای زیر، در قالبی‏نسبتاً فراگیر و سامان‏مند بر مخاطبان عرضه بدارد:نخست، متکی ساختن یافته‏ها بر منابع معتبر و روزآمد لاتین؛دوم، بیان نظام‏مند و تطبیقی رویکردهای قابل استحصال از گزاره‏های دینی.باشد که از این طریق، افزون بر برآورده شدن نیاز مجامع دانشگاهی به منابع درسی‏ یا تکمیلی، گامی دیگر در راه بومی‏سازی علوم اجتماعی برداشته شود.3. ترجمه کتاب « دین ، کجروی و کنترل اجتماعی»مجری طرح : مهدی صفار دستگردی.این کتاب، اثر رادنی استارک و ویلیام سیمز بین بریج است که در زمینه جامعه‌شناسی دین و جامعه‌شناسی کجروی افرادی شناخته شده‌اند. کتاب در دو بخش اصلی: دین و کجروی، و دین به مثابه کجروی، تدوین شده و انتشارات راتلج آن را به چاپ رسانده است.دو مؤلف پس از واکاوی‌های نظری و بررسی تحقیقات تجربی در این زمینه، اثبات کرده‌اند که دین بر کنترل اجتماعی کجروی اثر مثبت دارد، حال آنکه در در تحقیقات پیشین خود نقش دین را در این زمینه خنثی ارزیابی کرده بودند.4. ترجمه «‌مجموعه مقالات جامعه‌شناسی کجروی»مجری طرح : مهدی صفار دستگردی.این طرح در حال حاضر در بر‌گیرنده سیزده مقاله در زمینة مباحث مختلف جامعه‌شناسی انحراف است که به تأیید اساتید حقوق و جامعه شناسی جای خالی آنها در میان منابع فارسی در این زمینه احساس می‌شود. این مجموعة مباحث فراوانی را از معرفی نظریه‌ها و رویکردهای گوناگون در این رشته، تا برخی مطالعات تجربی در بر‌می‌گیرد.5. اندیشه‌های اجتماعی شهید مطهریمجری طرح : حفیظ‌الله فولادی.این طرح دیدگاه‌های اجتماعی شهید مطهری را از آثار ایشان استخراج کرده و به صورت نظام‌مند درصدد ارائه آنهاست. روش تحقیق در این طرح روش بررسی اسنادی و بر اساس تحلیل محتوای داده‌هاست. محورهای اساسی مورد توجه پس از طرح مباحث کلی و مبانی نظری مربوط بدین شرح است: نظر شهید مطهری در موضوعاتی همچون انقلابها و تحولات اجتماعی؛ قشر‌بندی و طبقات اجتماعی؛ آزادی اجتماعی؛ انحرافات اجتماعی؛ ارتباطات اجتماعی؛ موضوع دین و تمدن؛ موضوع زن و جایگاه آن در نظام اجتماعی و...رویکرد اساسی این طرح نگاهی تحلیلی به مسایل اجتماعی مورد توجه شهید مطهری، زمینه های اجتماعی آن و راهکارهایی که آن شهید فرزانه بر اساس بینش اسلامی برای آن ارائه داده اند. 6. اندیشه‌های اجتماعی امام خمینی(ره)مجری طرح : مهدی صفار دستگردیدر این طرح ضمن توجه به منابع فکری حضرت امام(ره) (فقه، فلسفه و عرفان)و با توجه به شرایط اجتماعی و سیاسی حاکم بر دوره‌های زنــدگی وی، دیدگاه‌ها و احیاناً تحلیلهای حضرت امام (ره) درباره مسائل مختلف اجتماعی مطرح و بررسی می‌شود.بدین منظور علاوه بر آثار علمی مکتوب او، به اعلامیه‌ها، بیانیه‌ها و سخنرانی‌های حضرت امام(ره)نیز مراجعه می‌شود. همچنین سعی بر آن است که اهمّ تحلیلهای صورت گرفته در مورد دیدگاه‌های حضرت امام(ره) نیز از نظر دور نماند.عمده محتوای طرح در دو محور کلی دیدگاه‌ها، در باب مسائل مرتبط با تغییر اجتماعی (عمدتاً حاوی اسناد به جا مانده از سالهای قبل از انقلاب اسلامی) و مسائل مرتبط با نظم اجتماعی قابل طبقه‌بندی است. رویکرد تحلیلی در این اثر نیز مورد توجه اکید است.7. اندیشه‌های اجتماعی سید جمال‌الدین اسد آبادیمجری طرح : مجید کافی.این طرح به بررسی پیش زمینه ها و آرای اجتماعی سید جمال الدین اسد آبادی در مسائل اجتماعی دوران خود می پردازد و تاثیر این دیدگاهها را در محمد عبده و شاگرد وی رشید رضا بررسی می نماید و با نگاهی تحلیلی به بررسی آنها می پردازد.8. اندیشه‌های اجتماعی علامه طباطباییمجری طرح : محمد رضا ضمیری. جامعه و پدیده‌های اجتماعی پیوسته یکی از دغدغه‌های متفکران اسلامی بوده است و اندیشمندان اسلامی با رویکردی ویژه و مرکب از بینشهای فلسفی، قرآنی و فقهی – روایی به چاره‌اندیشی برای حل مشکلات و مسائل جامعه بشری می‌پرداخت و طرحهایی برای آن ارائه ‌کرده اند.آنان رسالت علم را نه تنها برای «بودن» بلکه «شدن» می‌دانستند؛ شُدنی که جوامع را در مسیر بندگی و عدالت هدایت نماید. بنابر اندیشه‌های اجتماعی اینان ترکیبی از «توصیف و توصیه» و «هست و باید» است.علامه طباطبایی فیلسوف و مفسر گرانسنگ جهان اسلام که از مشکلات جوامع اسلامی رنج می‌برد؛ درصدد شناخت و حل آنها برآمد و در جای جای آثار ارزشمندش به روابط اجتماعی انسانها توجهی ویژه داشت.وی با نظریه اجتماعی ویژه‌ای که حاصل تأملات فلسفیْ اجتماعی، با رویکردی دینی بود، توانست به بسیاری از مباحث اجتماعی عصر خویش پاسخی در خور دهد. از این رو، بازسازی اندیشه‌های اجتماعی، ارائه نظام‌وار منظومه تفکرات اجتماعی‌ این اندیشمند بزرگ از ضرورتهای اجتناب‌ناپذیر عصر ماست هر چند جامعة ما تا حدی با مکتب فلسفی و تفسیری وی آشنایی دارد، ولی اندیشه‌های اجتماعی نیازمند تبیین و ارائه به جامعه علمی و فرهیختگان علوم اجتماعی است،از اندیشه های تابناک این استاد بزرگوار بهره گیرندو به تولید نظریه های نوین بومی همت گمارند.9. اندیشه‌های اجتماعی شهید سید محمد‌باقر صدرمجری طرح : اسماعیل اسفندیاری.این طرح، علاوه بر بررسی توصیفیْ تحلیلی اندیشه اجتماعی علامه شهید محمد باقر صدر، در پی ایجاد یک چارچوب تحلیلی است که بیانگر تصویری تام از اندیشه اجتماعی او باشد. بدین منظور در چند فصل به ارائه اندیشه اجتماعی آن شهید پرداخته می‌شود. پس از فصل «مقدمات» که در بر‌گیرنده چــارچوب نظری تحقیق است، فصل دوم به بررسی زندگی و شرایط سیاسی و اجتماعی و فکری زمان او به‌طور مختصر اختصاص یافته است. فصل سوم دربردارندة مبانی معرفت شناختی شهید صدر است و فصول بعدی که در واقع قلمرو اندیشه اجتماعی وی را در بردارد، شامل مباحثی است از قبیل: «مفهوم امّت و جامعه»، «سنّتهای اجتماعی و خصوصیات آن»،«تغییر و دگرگونی جامعه» و «حاکمیت و سیاست». و سرانجام نظرات شهید صدر در خصوص مسائل اجتماعی مطرح می‌شود.10. اندیشه‌های اجتماعی دکتر شریعتی مجری طرح : حسین اژدری‌زاده.این طرح که در صدد استخراج اندیشه‌های اجتماعی دکتر علی شریعتی از مجموعه آثار وی و نیز آثار پیرامون است، از چند قسمت اصلی تشکیل یافته در بر گیرنده مباحث زیراست: مبانی نظری، معرفت‌شناسی، روش‌شناسی، فلسفه تاریخ اندیشه‌های اجتماعی شامل: اندیشه‌های سیاسی، جامعه‌شناسی معرفت، جامعه‌شناسی دین، قشر‌بندی اجتماعی و مولف در چهار محور آخر و در صدد است که با استفاده از روش تحلیلیْ تفسیریْ مقایسه‌ای، نظریه‌پردازی‌های اجتماعی مطرح شده در کلام و اندیشه شریعتی را نظام‌مند کند. در آخرین بخش و قبل از نتیجه‌گیری به ارزیابی اندیشه‌های مختلف دکتر شریعتی می‌پردازد و با بررسی منصفانه قوت و ضعف احتمالی این اندیشه‌ها را محک خواهد زد.11. روش به کارگیری متون دینی در علوم اجتماعیمجری طرح : حسین بستان با همکای همه اعضای گروه.هدف از طرح «روش به کارگیری متون دینی در علوم اجتماعی» چنان که از عنوان آن بر‌می‌آید، روشمند ساختن شیوه‌های به کارگیری گزاره‌ها و مضامین دینی در علوم اجتماعی است. این طرح می‌تواند یکی از گامهای اساسی در جهت تحقق هدف عام‌تر، یعنی «اسلامی کردن علوم» باشد و برای اجرای آن سه محور اصلی در نظر گرفته شده است: نخست، تجزیه و تحلیل مباحث مبنایی در باب اسلامی‌کردن علوم تجربی با رویکرد فلسفة علمی؛ دوم، تدوین قواعد مربوط به روشهای گزینش و فهم آن دسته از گزاره‌های دینی که به علوم اجتماعی ارتباط دارند. و سوم، تدوین قواعد روش‌شناختی در باب چگونگی به کارگیری گزاره‌های دینی در علوم اجتماعی.

گروه روان شناسی

این گروه در سال 1361، با همکاری جمعی از استادان حوزه و دانشگاه تأسیس شد. حاصل کار تاکنون انتشار 33 جزوه در مباحث مختلف روان شناسی به همراه نقد اسلامی آنها و 12 جلد کتاب و دهها مقاله بوده است. هم اینک 10 طرح پژوهشی این گروه در مرحله اجرا قرار دارند. تعدادی از اعضای این گروه دوره آموزشی را در دوره کارشناسی ارشد در پژوهشگاه گذرانده و با دفاع از پایان‌نامه‌های خود مدرک کارشناسی ارشد دریافت کرده‌اند و اکثراً مشغول گذراندن دورة دکترا می باشند. این گروه همکاری‌های علمی پژوهشی گسترده‌ای با نهادهای معتبر علمی پژوهشی کشور از جمله موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) ، مرکز تحقیقات اسلامی دانشگاه شهید بهشتی، انستیتو روان‌پزشکی دانشگاه تهران و... داشته و در « کمیته همایش بین‌المللی نقش دین در بهداشت روان» ، « کمیته علمی همایش بین‌المللی علم و دین» ، و «شورای علمی بررسی مدلها و سنجه‌های دینداری در وزارت ارشاد» و...عضویت دارد.  
اعضای شورای علمی ، هیأت علمی و محققان گروه1. سید محمد غروی (مدیر و عضو شورای علمی گروه)2. مسعود آذربایجانی (عضو هیأت علمی و شورای علمی گروه)3. محمد رضا سالاری‌فر (عضو هیأت علمی و شورای علمی گروه)4. علی فتحی‌ آشتیانی (عضو شورای علمی گروه)5. حسین‌لطف‌آبادی (عضو شورای علمی گروه)6. ناصر بی ریا (عضو شورای علمی گروه)7. محمدحسین شریفی‌نیا (عضو هیأت علمی گروه)8. محمد کاویانی (عضو هیأت علمی گروه)9. سیدمهدی موسوی اصل (پژوهشگر گروه)10. محمد عباسپور (پژوهشگر گروه)11. اکبر عباسی (پژوهشگر گروه)12. محمد صادق شجاعی(پژوهشگر گروه)کتابها1. مکتبهای روان‏شناسی و نقد آن (ج 1)مؤلفان : سید محمد غروی و دیگران؛تعداد صفحه :432؛سال نشر:چاپ چهارم1380؛ناشر : سمت.این کتاب نشان می‌دهد چگونه روان‏شناسی با تأثیرپذیری از جریانهای ‏فلسفی و فرهنگی رشد کرده است. بدین منظور، مکاتب موجود روان‏شناسی، با زیربناهای فلسفی و علمی بررسی و از هر کدام گزارش جامعی تهیه و زیربناهای فلسفی و احیاناً علمی آنها بررسی شده و نقاط قوت و ضعف هر یک از مکاتب برنمایانده شده است. در این جلد مکاتب: تداعی‌گرایی وساخت‏گرایی و کنش‌گرایی و تحلیل روانی، از دیدگاه فرهنگ و فلسفه اسلامی، نقد و بررسی شده است.2. مکتبهای روان‏شناسی و نقد آن ،(ج 2)مؤلفان : حسین شکرکن و دیگران؛تعداد صفحه :555؛سال نشر: 1382؛ناشر : سمت.در این جلد، مکاتب رفتارگرایی و گشتالت و انسان‏گرایی (یا نیروی سوم، یا روان‏شناسی‏وجودی، یا روان‏شناسی پدیداری، مطرح و مبانی فلسفه و نقاط ضعف و قوت آنها بررسی شده است.3. روان‏شناسی رشد با نگرش به منابع اسلامی(ج 1)مؤلفان: علی مصباح، محمدجواد زارعان، ناصر بی‏ریا، مرتضی آقاتهرانی، سیداحمد رهنما، عباس شاملی، ابوالحسن‏حقانی و ابوالفضل ساجدی؛با اشراف و نظارت : حجه الاسلام والمسلمین سید محمد غرویتعداد صفحه :536؛سال نشر: 1374؛ناشر : سمت.در این کتاب هدف آن بوده است که با کمک‏گرفتن از داده‏های وحیانی و فرهنگ دینی اسلام، ازیک سو و داده‏های تجربی موجود در این زمینه، از سوی دیگر، یک منبع مطالعه غنی برای‏صاحب‏نظران، اساتید و دانشجویان حوزة مباحث روان‏شناسی رشد، فراهم آید.در این جلد، به مبانی، مبادی و برخی از فصول روان‏شناسی رشد، همچون: رشد پیش‏زادی و نوزادی، رشد بدنی و حرکتی و رشد هیجانی پرداخته شده است.4. روان‏شناسی رشد با نگرش به منابع اسلامی(ج 2)مؤلفان: ناصر بی‏ریا، سیداحمد رهنما، مرتضی آقاتهرانی، ابوالحسن حقانی، عباس شاملی، محمد جواد زارعان، علی‏مصباح و ابوالفضل ساجدی؛با اشراف و نظارت : حجه الاسلام والمسلمین سید محمد غرویتعداد صفحه :696؛ سال نشر: 1383؛ ناشر : سمت.در این جلد به مباحث رشدشناختی، رشد اجتماعی، رشد شخصیت، رشد اخلاقی وآسیب‏شناسی روانی پرداخته شده است. در تمام این مباحث، از مفاهیم مرتبط با بحث به صورت تلفیقی استفاده شده و در برخی از آنها مسائلی‏جدید با استفاده از فرهنگ اسلامی طرح شده است.این کتاب برای دانشجویان رشته علوم‌تربیتی و روان‌شناسی در مقطع کارشناسی وکارشناسی ارشد به عنوان منبع اصلی درس «روان‌شناسی رشد‌» تدوین شده است.5. روان‏شناسی سلامت (ج 1)مؤلف: دیماتئو، ام.رابین؛ترجمه : محمد کاویانی، محمد عباسپور، غلامرضا تقی‏زاده و علی‏اکبر کیمیا؛با اشراف و نظارت :دکتر کیانوش هاشمیان و حجه الاسلام والمسلمین سید محمد غرویتعداد صفحه :430؛سال نشر: 1378؛ ناشر : سمت.روان‏شناسیِ سلامت را می‌توان در گسترده‏ترین معنای آن، ‏توان کاربرد نظام‏مند روان‏شناسی‏در حیطه‏های سلامت، بیماری و سیستم مراقبت بهداشتی، تعریف کرد. این کتاب، ازجمله کتابهای مربوط به این شاخه از روان‏شناسی و دارای چهارده فصل و چهارضمیمه «نگرشی بر منابع اسلامی» است. این کتاب برای دانشجویان رشته‌های پزشکی، پرستاری، دندانپزشکی و روان پزشکی تدوین شده است .6. روان‏شناسی سلامت (ج 2)مؤلف : دیماتئو، ام.رابین؛ترجمه : سیدمهدی موسوی‏اصل، محمدرضا سالاری‏فر، مسعود آذربایجانی و اکبر عباسی؛با اشراف و نظارت :دکتر کیانوش هاشمیان و حجه الاسلام والمسلمین سید محمد غرویتعداد صفحه :435؛سال نشر: 1378؛ناشر : سمت.این کتاب فراهم آمده از فصلهای زیر است:انتقال احساسات در محیط درمانی؛ وضعیت متخصصان پزشکی در کارآموزی وطبابت؛ فرایندهای روان‏شناختی، تنیدگی و بیماری جسمی؛ کنارآمدن با تنیدگی با نقش‏فرآیندهای روانی در سالم‏ماندن؛ بیماری شدید از دیدگاه بیمار؛ دورنمای بیماری‏های‏ مزمن در گسترة زندگی؛ بیماری لاعلاج و داغ‏دیدگی.در پایان نیز ضمیمه کتاب با نام «راه‏های مقابله با تنیدگی در تعالیم اسلامی» آمده است.این کتاب نیز برای دانشجویان رشته‌های پزشکی، پرستاری، دندانپزشکی و روان‌پزشکی تدوین یافته است .7. روان‏شناسی اجتماعی با نگرش به منابع اسلامیمؤلفان : مسعود آذربایجانی و دیگران؛ با اشراف و نظارت : دکتر محمد کریم خداپناهی، حجه الاسلام والمسلمین سید محمد غرویتعداد صفحه :615؛سال نشر: 1382؛ناشران : سمت و پژوهشکده حوزه و دانشگاه.روان‌شناسی اجتماعی، به مطالعه علمی تأثیر متقابل افراد بر یکدیگر می‏پردازد و درصدد یافتن‏ علل و چگونگی پدیدایی رفتار، احساسات و افکار افراد در موقعیتهای اجتماعی است.در سده‏های پیش اندیشمندان مسلمان، چون فارابی، ابوریحان بیرونی، خواجه نصیرالدین طوسی ‏و ابن‏خلدون برخی موضوعات و مباحث روان‏شناسی اجتماعی را مورد توجه قرار داده‏اند، ولی‏گسترش فزایندة تحقیقات در روان‏شناسی اجتماعی، جایگاه مهم آن در نهادهای دین، سیاست، تربیت و تبلیغات و نیز بومی‏سازی مفاهیم و آموزه‏های آن، از جمله مباحثی هستند که تألیف ‏کتابی در این زمینه را ضروری می‏نماید.مؤلفان اثر در این راستا با بهره‏گیری از جدیدترین متون روان‏شناسی اجتماعی و استخراج‏گزاره‏های متناظر از متون اسلامی و تحلیل و تدویـــن آنها در مجموعه‏ای هماهنگ، بر آن بوده‏اند تا ‏گامی کوچک در مسیر بومی‏سازی علوم انسانی بردارند؛ که می‏توان آن را مسیر مفهوم‏سازی الگوهای نظری برگرفته از متون دینی برشمرد.کتاب حاضر دارای یازده فصل، مطابق متون روان‏شناسی اجتماعی و شامل موضوعات اسلامی‏متناسب است. مباحثی از قبیل: آرای روان‏شناسی اجتماعی اندیشمندان مسلمان، ارتباط غیرکلامی و اسناد در ادراک اجتماعی، عزّت نفس در آموزه‏های دینی و...8 . چکیده مقالات همایش مبانی نظری و روان‌سنجی مقیاسهای دینیتدوین : محمد‌حسین شریفی نیا؛تعداد صفحه :148؛سال نشر: 1382؛ناشر : پژوهشکده حوزه و دانشگاه.همایش «مبانی نظری و روان‌سنجی مقیاسهای دینی» با احساس یک نیاز و خلأ جدی در زمینه پیش‌انگاشتها و مبانی دین‌شناختی، چگونگی استخراج مؤلفه‌های دینداری از متون مقدس اسلامی و همچنین لزوم رعایت آخرین یافته‌های دانش روان‌سنجی در تبدیل مقوله‌های کیفی به کمی، بررسی اعتبار و روایی و هنجاریابی پرسش‌نامه‌ها و مقیاسهای ناظر به متغییرهای مذهبی شکل گرفت و مقالات برگزیده در قالب کتاب ارائه و چاپ شد.9.تهیه و ساخت آزمون جهت‌گیری مذهبی با تکیه به اسلاممؤلف : مسعود آذربایجانی؛تعداد صفحه :174؛سال نشر: 1382؛ناشر : پژوهشکده حوزه و دانشگاه.موضوع این پژوهش «تهیه و ساخت آزمون جهت‌گیری مذهبی با تکیه بر اسلام» است. سعی محقق بر آن بوده است تا با استفاده از آموزه‌ها و تعالیم اسلام پرسش‌نامه‌ای معتبر تهیه کند و بتواند به عنوان یک مقیاس علمی، جهت‌گیری مذهبی، افراد را بسنجد و مراتب و درجات آن را معین کند. 10. معرفی مقیاسهای دینیمؤلفان : پیتر هیل- رالف هود؛ترجمه ،تلخیص و ضمیمه :مسعود آذربایجانی و سید مهدی موسوی اصل؛تعداد صفحه :56؛سال نشر: 1382؛ناشر : پژوهشکده حوزه و دانشگاه.برنامه‌ریزیهای اجتماعی در زمینة تربیت دینی، فرهنگ دینی و تأثیر دینداری در ابعاد فردی و گروهی نیازمند اندازه‌گیری و سنجش میزان فعالیتهای مذهبی و دینداری در عرصه‌ها و نهادهای گوناگونی از قبیل رسانــــه‌ها، آموزش و پرورش و... است. تهیه و ساخت مقیاسهای دینی پاسخی به این نیاز و ضرورت است.این مجموعه در دو بخش فراهم آمده؛ بخش اول ترجمه و تلخیص کتاب «مقیاسهای دینداری» تألیف پیتر هیل و رالف هود است. این کتاب با هفده فصل، در بردارندة حدود 126 مقیاس است که برای هر مقیاس توضیح نسبتاً مفصلی داده شده و اصل مقیاس یا پرسش‌نامه نیز آورده شده است که در آن هر مقیاس به اختصار معرفی می‌شود.در بخش دوم با عنوان ضمیمه، به معرفی شانزده مقیاس دینی داخلی می‌پردازد، که از سال 1352 تا 1381 تهیه شده‌اند.11. مبانی نظری مقیاسهای دینیمؤلفان : محمد رضا سالاری فر، مسعود آذربایجانی و عباس رحیمی نژاد با اشراف و نظارت : حجه الاسلام والمسلمین سید محمد غرویتعداد صفحه :704؛سال نشر: 1384؛ناشرین : پژوهشگاه حوزه و دانشگاه و دفتر طرحهای ملی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامیاین مجموعه که گزیده ای است از مقالات علمی پژوهشی همایش « مبانی نظری و روان سنجی مقیاسهای دینی »، با هدف فراهم آوردن زمینه های نظری موضوع سنجش دینداری و نیز تهیه و ساخت مقیاسهای دینداری تدوین شده و در صدد ارائه چالشها و پاسخهای احتمالی در ابعاد مختلف این موضوع است.این کتاب در چهار محور مبانی دین شناختی، نظریه ها، روش شناسی و محدودیتها و موانع سنجش دینداری سامان یافته است:محور اول، مبانی دین شناختی و شامل این مباحث است: تعریف دین و دینداری، ابعاد فردی و اجتماعی دین، عناصر ومؤلفه های دینداری و نیز مراتب و نمودهای دینداری.مقصود از نظریه ها و دیدگاه ها در محور دوم، بررسی مقوله دینداری از نگاه صاحبنظران و اندیشمندان غربی یا اسلامی همچون فروید، یونگ، مولوی، غزالی و... است.محور سوم، روشهای مناسب در مطالعات دینداری، به ویژه کاربرد یافته های روان سنجی از جمله اعتبار و پایایی مقیاسهای دینی، هنجاریابی، فرایند ساخت و اجرا و... را شامل می شود.مراد از محور چهارم یعنی موانع و محدودیتهای سنجش دینداری، اموری است از قبیل: دشواری کمّی سازی مقولات کیفی، مشکلات اختصاصی آزمونهای مذهبی، مثل قدسی بودن دین، ابعاد پنهان آن مانند نیت و اخلاص و به ویژه محدودیتهای اجرای پرسشنامه های دینی در جامعه دینی.12. نظام خانواده در اسلاممؤلف : محمدرضا سالاری فر.تعداد صفحه : 287 ؛سال نشر: 1383 ؛ناشر : سنابلبرنامه ریزی و نظارت: مرکز مدیریت حوزه علمیه خواهراناین طرح در صدد است یک متن درسی ناظر به مباحث تربیتی خانواده، نحوة روابط اعضای خانواده با هم و نیز با دیگر افراد، مانند خویشان، تدوین کند که مبتنی بر دیدگاه‌های اسلام باشد.در فصل اول به تعریف، اهداف و تشریفات ازدواج پرداخته می‌شود. نحوه گزینش همسر و ملاکهای همسر شایسته از دیدگاه اسلام، در ضمن مباحث این فصل بررسی خواهد شد.فصل دوم به روابط همسران، یعنی رکن اصلی خانواده می پردازد و مسئولیتهای الزامی و اخلاقی آنها در برابر هم و نیز شیوه‌های سازگاری را بررسی خواهد کرد.فصل سوم به فرزندان در خانواده و مراحل رشد آنها می‌پردازد.فصل چهارم وظایف والدین در برابر فرزندان را در مراحل مختلف رشد بررسی خواهد شد. از مباحث مهم این فصل شیوه‌های مناسب تربیت و برخورد با فرزندان و مسئولیت والدین نسبت به فرزندان نوجوان و جوان است.در فصل پنجم سایر وظایف در خانواده، مانند مسئولیتهای فرزندان و روابط خویشاوندی بررسی خواهد شد.فصل ششم به ریشه‌یابی عوامل اختلاف در خانواده و ارائه راه‌های پیشگیری و حل اختلافات بر اساس تعالیم اسلام می‌پردازد.در فصل هفتم، بهداشت روانی، عوامل مؤثر بر تأمین آن و پیشگیری، معرفی و راه‌های درمان مشکلات روانی بررسی خواهد شد.طرحهای تمام شده :1. فلسفه روان‏شناسی مجری طرح : ابوالحسن حقانی.این طرح، ترجمه و نقد کتاب Philosophy of psychology" " نوشته ‏روبین آردیلا و ماریو بانج است. با آنکه بیش از یک‏دهه از انتشار این کتاب می‌گذرد، کمتر کتابی می‌توان یافت که این‌گونه به روش‏شناسی و فلسفة روان‏شناسی پرداخته باشد.این کتاب دارای سیزده فصل و درباره برخی مسائل فلسفی وروش‏شناختی است که زمینه مطالعه رفتار و ذهن و نیز درمان اختلالات روانی و رفتاری ‏را فراهم می‏کند.جلد اول، ترجمه کامل کتاب، با برخی ‏نقدهای مختصر است و جلد دوم به نقد تفصیلی آن بر اساس مبانی اسلامی اختصاص‏دارد.2. درآمدی بر روان شناسی دینمجری طرح : مسعود آذربایجانی.این کتاب با هدف ارائه و بررسی مبانی (علل)، و پیامدهای (معالیل) باورهای دینی، به توصیف وطبقه‏بندی آنها از دیدگاه روان‏شناسی می‏پردازد و مؤلفه‏ها، ساختار و کیفیت سنجش‏باورهای دینی را مشخص می‏کند. نتایج این طرح در زمینه‏های تربیت دینی، تأثیر دین دربهداشت روانی، اخلاق اسلامی (متکی بر دینداری) و به عنوان متن درسی، در برخی‏شاخه‏ها (مثل کلام) کاربرد دارد.با توجه به اینکه حتی یک کتاب یا منبع به زبان فارسی ‏در این زمینه وجود ندارد، ضرورت این تحقیق و تألیف روشن‏تر می‌شود.برخی مباحث کتاب ‏عبارتند از: عوامل روان‏شناختی تکوین ایمان و ارتقای آن؛ شاخصهای دینداری (علائم‏متدین بودن)، مانند نگرشها، رفتارها، باورها، ارزشها، اطلاعات و...؛ ساختار دین، جزءشناختی (باورها)، جزء عاطفی (تجربه دینی) جزء رفتاری (مناسک)؛ اجزای اسطوره‏ای، تاریخی، اخلاقی و اجتماعی دین، شیوه‏های سنجش دینداری؛ مانند مشاوره، خود گزارش‏دهی، پرسش‌نامه، زمینه‏یابی و...؛ پیامدهای دینداری در بهداشت، سلامت، آرامش، پیشگیری از بزهکاری و... .3. خانواده در اسلام با رویکرد روان‏شناختیمجری طرح : محمدرضا سالاری فر.این طرح در پی آن است که تعالیم اسلام در خانواده را در قالب روان‏شناختی بررسی کند و از توصیه‏های اسلام در این زمینه، تبیینهای روان‏شناختی ارائه دهد. در این راستا، ارائه آموزه‏های اسلام در خانواده، به صورت کاربردی و عملیاتی، زمینه‏ای‏است که استفاده از این آموزه‏ها را تسهیل نموده، در افزایش کارایی خانواده‏ها، حل‏مشکلات آنها و حرکت در جهت پرورش خانواده‏های متعادل و مطلوب از نظر اسلام، بسیار مؤثر خواهد بود.این طرح، شرایط دقیق استفاده از برخی قوانین اسلام در خانواده ‏را به طور عینی بیان خواهد کرد، تا امکان هرگونه درک ناقص و سوءاستفاده از آنها را به‏حداقل رساند. این تحقیق به دیدگاه‌های جامعه‏شناختی و روان‏شناختی در خانواده‏ توجه دارد و در صدد است با استفاده از این دیدگاه‏ها و احتراز از ضعفهای احتمالی‏ در آنها، آموزه‏هایی ارائه دهد که برای خانواده‏های این عصر مفید باشد.4. روان‏شناسی تبلیغات (با تأکید بر تبلیغ دینی).مجری طرح : محمد کاویانی.این طرح در پی آن است با بررسی قانونمندی‏های روانی و اجتماعی افراد و گروه‏ها، چگونگی تأثیر تبلیغات را در آنان مطالعه کند. در این راستا، ابتدا به مطالعه تمام ‏شاخه‏های روان‏شناسی، به‌ویژه روان‏شناسی اجتماعی پرداخته، مطالبی را که در تبلیغات کاربرد دارند، استخراج و سپس با مطالعه در متون دینی، به ویژه قرآن‏ کریم ، دیدگاه‏ها و اقتضائات دین را در این موضوع بیان می‏کند. دین ممکن است دراهداف، شیوه‏ها، مکانیزمهای اجرا، ابزارهای تبلیغ و...، دیدگاه‏هایی ویژه خود داشته ‏باشد.در طرح تکمیلی دیگر، به آسیب‏شناسی تبلیغات در حوزه‏های علمیه و ستادهای ‏تبلیغاتی که دین را تبلیغ می‏کنند پرداخته می‏شود. این طرح، از روشهای‏میدانی و تحلیل آماری داده‏ها، استفاده شده ونتایج کاربردی آن به صورت کتاب در اختیار مبلغان و ستادهای تبلیغاتی‏حوزه‏های علمیه قرار خواهد گرفت.طرحهای در دست اجرا1. تدوین و ترجمه کتاب‌شناسی اسلام و روان‌شناسی (جلد 1و2و3)مجری طرح : دکتر نزار العانی مترجم : بهروز رفیعیدر این مجموعه تلاش شده است نزدیک به 150 کتاب و مقاله عربی درباره اسلام و روان‌شناسی توصیف و تحلیل و گاه نقد می‌شود. جلد نخست که به 38 مقاله و دوازده کتاب پرداخته، آثار بررسی شده در آن ذیل پنج باب تدوین و تحریر یافته است. در این بابها به آثاری درباره اسلامی‌کردن روان‌شناسی، بازکاوی در میراث و متون روان‌شناسی اسلامی، بررسی روان‌شناسیِ شخصیت در اسلام، مطالعه در بهداشت و سلامت روان از دیدگاه اسلام، واکاوی ارزیابی رفتار دینی و ملاکهای اسلامی، پرداخته شده است.نگارنده ذیل هر شناسه، نخست مطالب آن را خلاصه، و توصیف و تحلیل می‌کند، آنگاه به عنوانهای اصلی اثر می‌پردازد و در پایان دیدگاه خود را نسبت به مطالب نوشتار در قالب نقد و نظر می‌آورد.2. نقد و بررسی روان‌شناسی دین از دیدگاه ویلیام جیمزمجری طرح : مسعود آذربایجانی.این طرح با هدف گام برداشتن در شناخت علل و زمینه‌های باورهای دینی ، تحلیل روان‌شناختی تجربه دینی و نقد و بررسی دیدگاه‌های ویلیام جیمز در این موضوعات اجرا می‌شود که افزون بر یک پژوهش نظری و بنیادی، در زمینه‌های تربیت دینی و بهداشتِ روان نیز کاربرد دارد می‌تواند به عنوان یک منبع درسی (یا کمک درسی) در حوزه و دانشگاه در درس روان شناسی دین قابل استفاده قرار گیرد.ویلیام جیمز یکی از پیشگامان و بنیان‌گذاران روان شناسی دین است تأثیر بسیاری نه تنها در روان‌شناسی دین، بلکه در فلسفة دین (به ویژه در بحث تجربه دینی) نداشته است . این پژوهش در صدد گزارش و توصیف مستند از مساعی علمی جیمز در حوزه روان‌شناسی دین و نقد و بررسی مواضع وی بر اساس مبانی اسلام و فلسفه اسلامی است.با توجه به دیدگاه مثبت جیمز به دین، اهمیت دیدگاه‌ها و نظرات وی در فلسفه دین و روان‌شناسی دین، لزوم نقد و بررسی دیدگاه‌های وی، به‌ویژه رویکرد پراگماتیستی جیمز در فلسفه و نبودن یک منبع مستقل فارسی در این زمینه، انجام این پژوهش ضروری به نظر می‌آید.سرفصلهای این تحقیق بدین ترتیب است: مبانی نظری (فلسفه پراکماتیسم؛ روان‌شناسی کنش‌گرایی)؛ چیستی دینداری (تجربه دینی،عواطف و احساسات دینی)؛ توجیه ایمان (اراده معطوف به باور)؛ ارتباط روان‌شناختی انسان با ملکوت (ضمیر ناهشیار)؛ پیامدهای دینداری (هدایت انسان به جهان متعالی، معنابخشی به زندگی، ایجاد قدرت و نیرو، آرامش باطنی، نشاط شاعرانه و...) در پایان هر فصل ملاحظات لازم در خصوص نقد و بررسی آن خواهد آمد. 3. بهداشت روان از دیدگاه اسلاممجری طرح : محمدرضا سالاری‌فر.روان‌شناسان مسلمان طی سه دهة اخیر به بررسی تطبیقی بهداشت روانی و مسائل از دیدگاه روان‌شناسی و تعالیم اسلام پرداخته‌اند. که در حوزة نظری و تحقیقات میدانی نتایج سودمندی در پی داشته است. این تحقیق با توجه به تحقیقات گذشته، در صدد است با استفاده از متون اسلامی و تحلیــل محــتوایی آیــات قرآن و کلمات معصومان (ع) در جنبه نظری، به بررسی مفهوم بهداشت‌روانی و شیوه‌های تأمین آن بپردازد. تعریف بهداشت روانی با توجه به مبانی دینی و توسعه آن به نیازهای معنوی انسان، بررسی نقش اعتقادات و رفتارهای دینی در بهداشت روانی و بررسی نقش توصیه‌ها و قوانین اسلام در تأمین بهداشت روانی، از جمله مباحثی است که این طرح به آن می پردازد.از مسائل مورد اهتمام این تحقیق نقش خانواده، مسائل اجتماعی، نهادهای اجتماعی و حتی صنعت و فنّاوری و طبیعت و محیط زیست در بهداشت روانی است و در عین حال، بررسی عوامل برهم زننده در بهداشت روانی، مانند برخی جنبه‌های اقتصادی زندگی،تعارض، ناکامی، فشار روانی و گناهان، مورد توجه قرار خواهد گرفت.در مجموع علاوه بر مباحث فوق، این تحقیق در صدد ارائة یک الگوی اسلامی از بهداشت روانی، با توجه به مبانی اسلام و مقتضیات عصر کنونی است .4. کاربرد روان شناسی در تربیت اسلامیمجری طرح : محمد حسین شریفی نیا.این طرح برای پاسخگویی به نیاز مبرم جامعه در زمینه تعلیم و تربیت دینی تلاش می کند با بررسی و تجزیه و تحلیل اصول و قوانین روان شناسی تربیتی و مقایسه و تطبیق آن با اصول، شیوه ها، الگوها ودیدگاههای اسلامی، چگونگی کاربرد آن را در امر خطیر تربیت اخلاق اسلامی در خانه، مدرسه و جامعه ارائه دهد. به همین جهت تألیف حاضر علاوه بر برآورده کردن خواست اساتید و دانشجویان رشته های روا نشناسی و علوم تربیتی دانشگاهها و همچنین روحانیون و طلاب حوزه های علمیه به وجود کتابی در باب چگونگی کاربرد یافته ها وقوانین علم روان شناسی در تربیت اسلامی، می تواند پاسخگوی نیاز برنامه ریزان تربیتی وزارت آموزش و پرورش و سایر نهادهای تربیتی کشور، مربیان پرورشی مدارس، مسئولین و دست‌اندرکاران نهادهای تربیتی و پرورشی وهمچنین معلمان و والدین باشد.5. تهیه مقیاس اضطراب بر مبنای مکتب اسلاممجری طرح : محمد عباس‌پور.هدف این طرح تهیه یک مقیاس روان‌شناختی بر اساس مکتب اسلام و آموزه‏های آن، ‏جهت سنجش اضطراب است. پرسش‏نامه‏هایی که روان‌شناسان غربی برای سنجش اضطراب تهیه کرده‌اند، مبانی و پیشفرضهای فرهنگی در آنها ملحوظ شده است، اما به منظور تسری مبانی فرهنگی اسلام در سنجش اضطراب در گام ‏نخست، پس از انجام مطالعات نظری پرسش‌نامه‏ای بر اساس تعالیم‏اسلام و متناسب با فرهنگ اسلامی تهیه خواهد شد و در گامهای بعد، به وسیله پژوهشهای‏میدانی و تحلیل، به تدقیقِ علمی آن پرداخته می‏شود؛ به گونه‏ای که پس از بازآزمایی‏های‏متعدد، پرسش‌نامه‏ای با این هدف که پایایی و روایی آن از نظر علمی نیز مورد تأیید قرارگیرد، تهیه خواهدشد. بدیهی است این‌گونه سنجش اضطراب برای نخستین بار انجام‏می‏گیرد.در سطح کاربردی، این مقیاس ابزاری، هنجاریابی شده و برای سنجش اضطراب دراختیار متخصصان مشاوره و روان‏درمانگری قرار خواهد گرفت.6. بررسی و ارزیابی نظام روان‌درمانگری رفتاری از دیدگاه علمی و اسلاممجری طرح : اکبر عباسی.نظام درمانگری فروید اولین نظریه منسجم در زمینه درمان بیماری‏های روانی است که‏ تأثیرات عمیقی به جای نهاده است. به رغم انتقادات بسیاری که از این نظریه شده، دست کم به سه دلیل، درخور بررسی و تدقیق بیشتر است: نخست، آنکه این نظریه به‏نوعی مبنای سایر نظریه‏های درمانگری است؛ دوم، آنکه مفاهیمی را مطرح می‏کند که ‏بعضاً با برخی افزوده‏ها و توضیحها می‏تواند مورد استفاده قرار گیرد و سوم، آنکه در نقد این نظریه و مخالفت با آن، به علت پاره‏ای نظریات فروید درباره مذهب و نقش آن دراختلافات روانی و تأکید بیش از حد بر مبنای روانی جنس ‏اختلالها و به طور کلی مسألة ‏جنسیت، زیاده‏روی‏هایی صورت گرفته است که نه تنها باید از آنها احتراز کرد، بلکه باید درتعدیلشان نیز کوشید.از آنجا که جنبه‏های نظام درمانگری فروید ارتباط تنگاتنگی با جنبه کاربردی آن‏ دارند، در این طرح نخست جنبه نظری بررسی و سپس بر جنبه‏های درمانگری تمرکز می‏شود. جنبه نظری این نظام در مقام تبیین سازمان روانی انسان و چگونگی شکل‏گیری‏شخصیت و اختلالهای روانی است. جنبه درمانگری آن نیز به فنون، روشها و مبانی‏ای‏می‏پردازد، که به وسیله آن می‏توان به بازسازی شخصیت بیمار پرداخت.پایان‏نامه‏ها1 ارزش داوری قرآن در باب بعضی از مفاهیم روان‏شناسی اجتماعی 2 بررسی تطبیقی نظریه شناخت درمانگری اِلیس با منابع و آثار اسلامی 3 مقایسه سلامت عمومی روانی((G.H.S بین دانش‏آموزان نابغه و دانش‏آموزان عادی 4 تهیه آزمون جهت‏گیری مذهبی با تکیه بر مکتب اسلام پریرخ دادستان 5 مقایسه نظریه خانواده درمانی مینوچین با ساختار خانواده در اسلام

گروه حقوق و علوم سیاسی

در آغاز تأسیس دفتر همکاری حوزه و دانشگاه گروه حقوق و علوم سیاسی نیز با شرکت تنی چند از فضلای حوزه و اساتید دانشگاه کار خود را آغاز کرد و در همان سال اول ، مقالات و جزوات فراوانی در موضوعات عمده حقوقی و سیاسی، از جمله:منابع، مبانی و اهداف حقوق، قانون و قانونگذاری، قدرت، حاکمیت، عوامل تشکیل دولت، اشکال مختلف حکومت،حقوق اساسی، جزا و آیین دادرسی و... در بیش از چهل جزوه تدوین و نقد و بررسی کرد و سپس با انجام کار نهائی روی بخشی از جزوه‌ها به تألیف و انتشار برخی از پرداخت.
این گروه تاکنون ده جلد کتاب و شانزده مقاله منتشر نموده و ده طرح نیز در دست اجرا دارد.اعضای هیئت علمی و محققان گروه :1. علی‌محمد حکیمیان (مدیر ،عضو هیئت علمی و شورای علمی)؛2. محمد جواد ارسطا (عضو هیئت علمی و شورای علمی)؛3. مصطفی دانش پژوه (عضو هیئت علمی و عضو شورای علمی)؛4. محمد حسین اسکندری(محقق گروه)؛5. جلیل قنواتی(عضو شورای علمی)؛6. ابراهیم عبدی پور(عضو شورای علمی)؛7. محمد ابراهیم شمس(عضو شورای علمی)؛8. سید‌حسن وحدتی شبیری(محقق همکار و عضو شورای علمی)؛9. سعید شریعتی(محقق همکار)؛10. حسین قافی(محقق همکار).کتابها1. درآمدی بر حقوق اسلامی ،ج 1مؤلفان : گروه حقوق و علوم سیاسی ؛تعداد صفحه :456؛سال نشر: 1364؛ناشر : جامعه مدرسین حوزه علمیه .این کتاب با هدف مقایسه حقوق اسلامی با دیگر نظامهای حقوقی و اثبات برتری‏آن نگاشته شده و مباحث آن در هفت بخش سامان یافته است:«تعاریف و مفاهیم»، «رابطه حقوق با ادیان و دیگر علوم»،«زمینه پیدایش حقوق»،«ارزش و واقعیت»، «ضرورت قانون و ویژگی‏های قانون مطلوب»،«اوصاف و مشخصات قواعد حقوقی» و «منابع حقوق»،در بخش ضمیمه نیز مباحثی درباره «سیر حدیث«، «ماهیت علم اصول و سیرتاریخی آن» و «حقایق ، اعتباریات و انتزاعیات»آمده است.2. درآمدی بر حقوق اسلامی، ج 2مؤلفان : محمد ابراهیمی و علیرضا حسینی ؛تعداد صفحه :448؛سال نشر: 1381؛ناشر : سمت .این جلد در ادامه جلد نخست ، در شش بخش سامان یافته است:«تاریخچه حقوق»،« مکاتب حقوق»،« مبانی و اهداف حقوق»، «حقوق بشر یا مهم‏ترین مبنای‏قانون در غرب»،« قانون‏گذاری»،«اوصاف و ویژگی‏های حقوق اسلامی».3. اسلام و حقوق بین‏الملل عمومی، ج 1مؤلف : محمد ابراهیمی و علیرضا حسینی؛تعداد صفحه : 488 ؛سال نشر: چاپ چهارم 1381؛ناشر : سمت .هدف این کتاب بررسی و ارائه دیدگاه‏های اسلامی در زمینة حقوق بین الملل عمومی‏است و از یازده فصل تشکیل شده است:«تعریف، ضرورت و موضوع حقوق بین الملل»،«تاریخچه حقوق بین الملل»،«‌مبانی یامکتب‏های حقوق بین الملل»،«اهداف حقوق بین الملل»،«‌منابع حقوق بین الملل»،«قلمرو یاسرزمین»،« مبانی مشروعیت و حقوق اساسی دول در روابط بین‏الملل»،«شناسایی‏دولت‏ها»،« بی‏طرفی سیاسی در روابط بین المللی»،« مسؤولیت بین المللی دولتها»و« اصل‏عدم مداخله در امور داخلی کشورها».4. اسلام و حقوق بین‏الملل عمومی، ج 2مؤلف : محمد ابراهیمی؛تعداد صفحه :416 ؛سال نشر: 1372؛ناشر : سمت .موضوع اصلی این جلد بررسی راه‏حلهای اختلافات بین المللی است و درهفت فصل‏ سامان یافته است :«روش دولتها در حل اختلاف‏های بین المللی»،« حقوق اسیران از نظر مقررات‏بین‏المللی و اسلام»،« اصل الغای بردگی در جهان و اسلام»،«غنایم جنگی و روش توزیع آن»،«حقوق سفیران و شخصیت‏ها و هیئت‏های سیاسی»،«جاسوسی و مجازات آن در حقوق‏بین‏الملل و اسلام»و«پناهندگی در اسلام و روابط بین‌الملل». در پایان بحثی در مورد «روابط کشورهای اسلامی با یکدیگر» ضمیمه کتاب شده است.5. حقوق قراردادها در فقه امامیهمؤلفان : جلیل قنواتی، سید حسن وحدتی شبیری و ابراهیم عبدی‏پور، زیر نظر مصطفی محقق‏داماد؛تعداد صفحه : 308؛سال نشر: 1379؛ناشر : سمت .هدف این کتاب، بیان قواعد کلی و عامی است که بر اساس فقه شیعی بر همه عقود ومعاملات حاکم بوده و صرف‏نظر از نوع عقد، در همه قراردادها جریان می‏یابد.در این فرایند سعی بر آن است تا با پژوهش و تتبّع در منابع فقهی، احکام و مقررات‏یاد شده استخراج و با اسلوب جدید حقوقی نگارش یابند تا برای همگان به ویژه‏ دانشجویان و استادان حقوق و طلاب علوم دینی سهل‏الوصول باشد. این کتاب برای دانشجویان رشته حقوق در مقطع کارشناسی ارشد به عنوان منبع اصلی درس حقوق مدنی تدوین شده است.6. مطالعه تطبیقی حقوق جزای عمومی (اسلام و حقوق موضوعه)، ج 1، کلیاتمؤلف : جلال‏الدین قیاسی، حمید دهقان، قدرت‏الله خسروشاهی؛تعداد صفحه :394؛سال نشر: 1380؛ناشر : پژوهشکده حوزه و دانشگاه .این کتاب نخستین جلد از مجموعه سه‏جلدی «مطالعه تطبیقی حقوق جزای عمومی (اسلام‏و حقوق موضوعه)» است و در راستای معرفی حقوق جزای عمومی اسلام و دارای مباحث کلی حقوق جزای عمومی است، از قبیل:«تعریف، اهمیت، ویژگی‌ها، اهداف و منابع» (فصل اول)، «تاریخ تحولات حقوق کیفری» (فصل دوم)، «تقسیمات حقوق جزا وشعبه‏های آن» (فصل سوم)، «قلمرو حقوق جزا در زمان و مکان» (فصل چهارم)، «نظام‏کیفری اسلام» (فصل پنجم) و «فلسفه مجازات» (فصل ششم).چون هدف از تألیف کتاب، پیش از هر چیز، آشنایی دانشگاهیان با حقوق‏جزای عمومی اسلام بوده است، طرح بحث در قالب پیش عناوین مرسوم درکتابهای حقوقی صورت گرفته تا دانشجویان و استادان دانشگاهی پاسخ هرسؤال را به راحتی در جایگاه خودش بیابند و از دیدگاه اسلام درباره مسائل حقوق عرفی، به روشنی آگاهی‌یابند. به همین لحاظ کتاب حاضر همزمان، حقوق اسلام و حقوق‏عرفی را مورد بحث قرار داده است.از دیگر ویژگی‌های کتاب آن است که برای نخستین ‏بار فصلی را به معرفی «نظام‏کیفری اسلام» اختصاص داده است.7. اسلام و حقوق بین‏الملل خصوصی، (ج 1)تابعیت و وضعیت بیگانگانمؤلف : مصطفی دانش پژوه؛تعداد صفحه :498؛سال نشر: 1381؛ناشر : پژوهشکده حوزه و دانشگاه و وزارت امور خارجه در این کتاب، دو موضوع «تابعیت» و «وضعیت بیگانگان» با روش تطبیقی، از نگاه حقوق‏ معاصر و حقوق اسلام مورد بحث و تحقیق قرار گرفته و تلاش شده است اشتراکات ‏و امتیازات نظام حقوقی اسلام در مقایسه با حقوق معاصر نمایانده شود.بخش نخست کتاب شامل مباحثی همچون «منشأ پیدایش و تاریخچه تابعیت»، «تعریف وتوصیف تابعیت»، «انواع تابعیت» و مهم‌تر از همه «اثبات تابعیت در نظام حقوقی اسلام، راههای دارا شدن تابعیت (تابعیت اصلی و تابعیت اکتسابی) و «راههای پایان تابعیت» (تغییر تابعیت و سلب تابعیت) است.بخش دوم نیز مباحثی همچون «تعریف بیگانه»، «تاریخچه وضعیت بیگانگان و مبانی‏حقوق بیگانگان»، «امتیازات و تکالیف و نیز محدودیتها، محرومیتها و معافیتهای ‏بیگانگان»، در عرصه حقوق عمومی (مانند حقوق اداری و سیاسی، آزادی رفتار مذهبی، آزادی و مصونیت شخصی) و حقوق خصوصی (مانند احوال شخصیه و حقوق خاندان قراردادها و معاملات و...) را دربردارد.8. درآمدی بر حقوق اساسیمؤلفان : محمدحسین اسکندری ، اسماعیل دارابکلایی؛تعداد صفحه :244؛سال نشر: 1377؛ناشر : سمت .رابطه مردم و دولت، از موضوعات مهم میان رشته‌ای «علوم سیاسی» و «حقوق» است که زیر عنوان «حقوق اساسی» بررسی می‌شود. کتاب یاد شده نخستین بخش از طرح وسیع «حقوق اساسی» این گروه است که در سه جلد تألیف خواهد شد و هدف از این تألیف، روشن شدن اصول و مبانی احکام و قوانینی است که بر روابط میان مردم و دولت حاکم است و حقوق و وظایف آن دو را در برابر یکدیگر مشخص می‌کند. به سخن دیگر، این پژوهش «حقوق اساسی» را با توجه به اصول و مبانی فقهی، حقوقی و سیاسی اسلام بررسی خواهد کرد. این کتاب در دو بخش «کلیات» و «عناصر دولت» سامان یافته و به عنوان منبعی برای استفاده دانشجویان رشته‌های حقوق و علوم سیاسی تدوین شده است.9. فلسفة قدرتمؤلف : سیّد عبّاس نبوی؛تعداد صفحه : 488؛سال نشر: 1379؛ناشر : سمت.فلسفة قدرت، یک بررسی عقلانی فلسفی و تا حدودی جامعه‏شناختی است که در باب ‏موضوع قدرت، چیستی، تطور و تحول تاریخی آن در بستر جوامع مختلف، و به‌ویژه ‏جوامع اسلامی و غربی، منابع قدرت، روشهای تولید قدرت، هزینه‏ها و روش تولید قدرت، اخلاق قدرت، مهار قدرت و مشروعیت قدرت نگاشته شده است در این پژوهش، آنچه مورد توجه بوده نگرش عقلانی در کنار کالبدشکافیِ نمونه‏های تجربی و بهره‏گیری از رهنمودهای وحیانی است. این کتاب به عنوان منبع درسی برای دانشجویان رشته علوم سیاسی در مقطع کارشناسی در سلسله دروس مربوط به گرایش «اندیشه سیاسی در اسلام »تدوین یافته است .10. پژوهشی در موضوع قدرت مؤلفان : محمدحسین اسکندری و اسماعیل دارابکلایی؛تعداد صفحه: 387؛ سال نشر: 1383؛ناشر : پژوهشکده حوزه و دانشگاههرچند قصد اولیه در این پژوهش، بررسی موضوع قدرت، به عنوان یکی از عناصر مهم دولت و پیگیری طرح حقوق اساسی پس از اتمام جلد اول آن بود؛ولی، در ضمن کار به دلیل بحثهای نسبتاً مفصل و کاملی که در ارتباط با زوایای مختلف پدیده قدرت به عمل آمد. نتیجه کار افزون بر آن شد که در آغاز در نظر بود. در واقع، این کار، به صورت پژوهشی مستقل در موضوع قدرت به انجام رسیده و به بررسی ابعاد و زوایای دیگری از موضوع قدرت پرداخت که آن را ازکتاب «فلسفه قدرت»کاملاً متمایزساخت.در این کتاب، پس از تعریف و تحلیل به موضوعات عمده‌ای چون: انواع قدرت، منابع قدرت، رابطة قدرت با دین و اخلاق، پیامدهای قدرت و سرانجام کنترل حقوقی و اخلاقی قدرت پرداخته شده است.طرحهای در دست اجرا1. مطالعه تطبیقی حقوق جزای عمومی (ج 2)، جرم و مسئولیت کیفریمجری طرح : جلال‏الدین قیاسی.یکی از مباحث مهم حقوقِ جزای عمومی، تبیین مفهوم جرم و عناصر اصلی‏تشکیل‏دهنده آن است. جرم از دیدگاه‏های مختلف قابل بحث و بررسی است. در این‏تحقیق مفهوم جرم و عناصر تشکیل‏دهنده آن و نقش هر یک در تحقق پدیده مجرمانه، ازدیدگاه اسلام مورد بررسی قرار می‏گیرد. در بحث مربوط به عنصر قانونی، ضرورت ‏وجود قانون برای تحقق جرم، نحوه تفسیر قوانین کیفری به تفصیل مورد بررسی قرارخواهد گرفت. در عنصر مادّی نیز مباحث مربوط به جرم عقیدتی ـ جرم عقیم و محال ومانند آن بررسی خواهد شد و در عنصر معنوی، تقسیم‏بندی ویژه نظام کیفری اسلام درخصوص عنصر معنوی ارائه خواهد شد.محور دوم از جلد دوم این مجموعه در خصوص مسئولیت کیفری ناشی از ارتکاب‏جرم است که به نظر می‏رسد مهم‏ترین بحث حقوق جزای عمومی است. در این‏قسمت دیدگاه اسلام در مورد ماهیت مسئولیت کیفری، مبانی و حدود آن و عوامل مؤثر بر رفع مسئولیت کیفری مورد بررسی قرار می‏گیرد و تفاوت دیدگاه اسلام با دیگر دیدگاههای حقوقی در این زمینه تحقیق می‏شود.2. مقدمه علم حقوقمجری طرح : مصطفی دانش‏پژوه.«مقدمه علم حقوق» و عناوین مشابه آن نظیر«کلیات و مبانی علم حقوق»، نام دو واحد درسی است که در ترمهای آغازین دانشکده‏های حقوق تدریس می‏شود و طی آن ‏دانشجو با عناوین و مفاهیم عمومی و کلیدی علم حقوق؛ همچون «مفهوم حق و انواع آن»، «مبانی و اهداف حقوق»، «مکاتب حقوقی»، «منابع حقوق و شیوه تفسیر و استناد به آنها»، «نظامهای مختلف حقوقی» و بالأخره نظام حقوقی کشور مورد نظر، آشنا می‏شود. بر این‏اساس، مقدمه علم حقوق در دانشگاه‏های ایران، جدای از مباحث عمومی و کلی، رنگ ‏ایرانی به خود گرفته، از نظام حقوقی ایران تأثیر پذیرفته است کتابهایی هم که در این‏موضوع نگاشته شده همین ویژگی را دارند. اما باید توجه داشت‏که نظام حقوقی ایران، به خصوص پس از انقلاب شکوهمند اسلامی، کاملاً بر نظام حقوقی‏اسلام مبتنی است . بنابراین، طرح «مقدمة علم حقوق» باید دانشجو را با نظام حقوقی‏اسلام آشنا و مقدمات توجیه آن را فراهم کند و ربط منطقی حقوق ایران و حقوق‏اسلام را روشن نماید. این چیزی است که در بیشتر کتابها جای آن خالی ‏است. بدین‏جهت تألیف کتابی جدید در موضوع «مقدمه علم حقوق» با توجه و تکیه برحقوق ایران و اسلام ضرورت پیدا می‏کند.3. شرایط متعاقدان و شرایط مورد معامله در قراردادهامجری طرح : ابراهیم عبدی‏پور.عقود و قراردادها به عنوان سنگ بنای بسیاری از روابط حقوقی اشخاص جامعه و بهترین ابزار برای گردش ثروت و تبادل نیازها، با همه تنوعی که دارند و با وجودبرخورداری از مقررات خاص خود، تمامی تابع قواعد و معیارهایی هستند که در لسان‏حقوقی، «قواعد عمومی قراردادها» یا «شرایط اساسی عقد» نامیده می‏شوند. در فقه امامیه که منبع غنی حقوق اسلامی است، قواعد و شرایط هر عقد به طور ویژه مورد بحث قرارگرفته است، اما باب یا کتاب خاصی به قواعد، به طور کلی، اختصاص نیافته است وحقوق‏دانان امامیه آنها را به طور پراکنده و ضمن بیان عقود معین به ویژه بیع، موردبحث قرار داده‏اند. هدف از این طرح گردآوری و تبویب این قواعد بر اساس فقه امامیه ‏است.جلد اول این طرح با عنوان «حقوق قراردادها در فقه امامیه» تدوین و به چاپ رسیده ‏است. در جلد دوم ادامه مباحث مربوط به انعقاد و اعتبار عقد همانند مباحث مربوط به ‏اراده، ایجاب، قبول مکان و زمان وقوع عقد و عیوب اراده (اکراه، اضطرار، اشتباه،...)به طور کامل خواهد آمد و سپس مباحث مربوط به شرایط متعاقدین همانند مباحث‏ مربوط به اهلیت، اختیار و سمت، عقد فضولی و در پایان مباحث مربوط به مورد معامله‏ و موضوع عقد تدوین و ارائه خواهد شد.4. ضمان قهری در فقه امامیهمجری طرح : علی‌محمد حکیمیان.مبحث مسئولیت مدنی در میان مباحث حقوق مدنی، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است؛ چرا که با رشد صنعت و فنّاوری و تنوع لوازم و ابزارهای زندگی، هر روزه مسائل تازه و جدیدی فراروی قانون‌گذاران و محققان این بخش قرار می‌گیرد و این خود تنظیم ضوابط جدید را در زمینه حل و فصل اختلافات می‌طلبد. این طرح در صدد است تا جدیدترین موضوعات و مسائل مطرح شده در باب مسئولیت مدنی را شناسایی و با استفاده از قواعد کلی فقهی در این باب و بررسی دیدگاه فقیهان، «نظریه ضمان» در فقه امامیه را تبیین کند.5. شرح قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران مجری طرح : محمدجواد ارسطا قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران توسط تعداد زیادی از مجتهدان و دیگر صاحب‌نظران در علوم مختلف تدوین شده و برای اولین بار در دنیا، مبانی حکومت دینی را در قالب‌های جدید بر اساس دیدگاه مذهب حقانی امامیه، تبیین کرده است. این امر که نشان‌دهندة اهمیت فراوان قانون اساسی ایران می‌باشد به علاوه عدم تدوین یک شرح جامع بر قانون اساسی که به مبانی فقهی و حقوقی آن به طور دقیق و گویا توجه کرده باشد، نویسنده را بر آن داشت که پس از تجربه بیش از 30 بار تدریس حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران در دانشگاه‌های مختلف، به این مهم اقدام نماید. هدف تحقیق حاضر آن است که هر یک از اصول قانون اساسی را به دقت مورد بررسی و تحلیل حقوقی قرار داده، مبانی فقهی و حقوقی آنها را تبیین کند. از آنجا که در شرح اصول و مواد قانونی از دو روش ترتیبی و موضوعی استفاده می‌شود که هر یک دارای نقاط قوت و ضعفی است، تلاش نویسنده در این تحقیق بر آن است که با تلفیق دو روش فوق از نقاط قوت آنها بهره جسته و از نقاط ضعفشان احتراز نماید. 6. اصول فقه کاربردی ج2مجری طرح : حسین قافی.این طرح که جلد دوم طرح اصول فقه کاربردی محسوب می شود شامل :بخش سوم، مباحث حجت: شامل مباحث مربوط به ادله استنباط احکام، مانند کتاب و سنت و اجماع و عقل .بخش چهارم، اصول عملیه: شامل اصل برائت و احتیاط، تخییر و استصحاب،در پایان نیز مسئله تعارض ادله مورد بررسی قرار می‌گیرد.7. اسلام و حاکمیت مجری طرح : محمد حسین اسکندری .مهم‌ترین شاخص دولت از دیگر گروه‌ها و جمعیتهایی که به منظور تأمین نیازهای توده‌های انسانی تشکیل می‌شود «حاکمیت» است که در شکل گیری رابطه میان دولت و مردم تأثیری بسزا دارد. تأثیری که سیاست‌پژوهان آن را یکی از ارکان و عناصر اصلی دولت می‌دانند. این کار یک کار تطبیقی است که در آن دیدگاههای طبیعت گرایان، قراردادگرایان و دینی مورد بررسی قرار می‌گیرد.این طرح در باب مفهوم حاکمیت، موافقان و مخالفان حاکمیت، صاحبان حق حاکمیت، دین و حاکمیت و بسیاری از مباحث دیگر مربوط به حاکمیت، به نقد و بررسی می‌پردازد.طرح های تمام شده :1. قواعد فقه در قلمرو جزای اختصاصیمجری طرح : احمد حاجی‏ده‏آبادی.گر چه پس از پیروزی انقلاب اسلامی، به دلیل اجرای احکام فقهی جزائی، که در گذشته ‏متروک و مهجور بودند، این عرصه مورد توجه فقها و حقوق‏دانان قرار گرفت و مورد تحقیق و تدریس واقع شده، اما تاکنون قواعد آن چنانکه باید تبیین نشده است. این نکته در مباحث جزای اختصاصی بیشتر به چشم‏می‏خورد.تحقیق حاضر به احصای قواعد فقه جزای اختصاصی ( قواعد حاکم بر حدود، قصاص، دیات و تعزیرات) و تبیین منابع فقهی و مصادیق و مجاری و نیز استثنائات این ‏قواعد، خواهد پرداخت. پس از یک مقدمه پیرامون تعریف قاعده فقهی و تفاوت آن با قاعده اصولی و مسئله فقهی و نیز تعریف قاعده فقهی جزائی و حکم شرعی، این قواعد در سه ‏بخش بیان خواهد شد. در بخش اول، قواعد باب حدود و تعزیرات، دربخش دوم قواعد باب قصاص و در بخش سوم قواعد باب دیات.این طرح با هدف تهیه متن آموزشی برای درس قواعد فقه (2) رشتة حقوق تصویب شده و برای تمام علاقه‏مندان فقه جزائی قابل استفاده خواهد بود.2. نظریه محض حقوق (درآمدی بر مسائل نظری حقوقی)مترجم : اسماعیل نعمت اللهی .هانس کلسن (1881-1973 م) از معروف‌ترین و تأثیرگذارترین فلاسفه حقوق در قرن حاضر به شمار می آید. اندیشه اصلی وی در زمینه فلسفه حقوق در «نظریه محض حقوق» تجلی یافته است. به اعتقاد وی،دانش حقوق را باید از هر گونه عنصر خارجی، اعم از سیاسی، اجتماعی، دینی و جز آن، رهانید و آن را دانشی محض و ناب ساخت. کتاب حاضر ترجمه رساله مختصری است که در سال 1934 به زبان آلمانی انتشار یافته و تا کنون به چند زبان ترجمه شده است . ترجمه این اثر به زبان فارسی بر اساس نسخه انگلیسی صورت گرفته و علاوه بر متن اصلی مشتمل بر افزوده‌های مترجم انگلیسی به نسخه آلمانی زبان است.3. اصول فقه کاربردی، ج 1مجری طرح : حسین قافی.این طرح شامل یک بحث مقدماتی و چهار بخش کلی است که مهم‌ترین مباحث هر قسمت به شرح زیر است :مقدمه: شامل مباحثی همچون: تعریف علم فقه و اصول، تاریخچه علم اصول، موضوع آن، رابطه آن با سایر علوم و...بخش اول، مباحث الفاظ از قبیل مباحث وضع، اوامر و نواهی، مفاهیم، عام و خاص، مطلق و مقیّد و ... بخش دوم، ملازمات عقلی: شامل مسائلی همچون مسئلة حسن و قبح عقلی، ملازمه میان حکم عقل و شرع،اجتماع امر و نهی بر فساد و...از خصوصیات این طرح ارائه مثالهای متنوع حقوقی و نشان دادن کاربرد مسائل علم اصول در مباحث حقوقی و فقهی است. همچنین سادگی و روانی مباحث، طرح مطالب حاشیه‌ای با عنوان «برای مطالعه» و ذکر تمرین و خود آزمایی در آخر هر بحث، از جمله موارد قابل توجه این طرح است .4.درآمدی بر فلسفه حقوقمولف: توماس موراوتزمترجم : بهروز جندقی. کتاب «درآمدی بر فلسفه حقوق» برگرفته از سلسله درسهای پروفسور توماس موراوتز در رشته فلسفه حقوق در دانشگاه ییل آمریکا است که با تأیید و تشویق جول فینبرگ به صورت کتاب تدوین یافته است .این کتاب دارای یک مقدمه و چهار بخش است بخش اول: فلسفه و مفهوم حقوق، بخش دوم، آرای قضائی، بخش سوم: اخلاق و قانونگذاری و بخش چهارم: مسئولیت و مجازات.در بخش نخست مؤلف به تحلیل مفهوم شناختی حقوق و دیدگاه‌های گوناگون در این باب پرداخته و در ضمن به تاریخچه بسیار مختصری از احیای فلسفه حقوق در قرن بیستم اشاره کرده است . در بخش دوم، بررسی و نقد در مکتب عمده در تبیین ماهیت قواعد حقوقی، یعنی مکتب حقوق طبیعی و پوزیتیویسم حقوقی، مورد نظر قرار گرفته است.بخش سوم کتاب با عنوان اخلاق و قانونگذاری در واقع به مبحث بسیار معروف رابطه اخلاق و حقوق پرداخته است. در بخش چهارم نیز مبانی توجیه مجازات قانونی و تفاوت میان مسئولیت اخلاقی و مسئولیت حقوقی مطرح شده است.مؤلف کوشیده است تا با استفاده از آخرین و معتبرترین نظرات مطرح شده در فلسفه حقوق،پخته‌ترین و دقیق‌ترین نتایج علمی را در این زمینه برای خواننده فراهم آورد.

گروه اقتصاد

این گروه از بدو تأسیس «دفتر همکاری حوزه و دانشگاه» با همت و تلاش جمعی از محققین حوزه و دانشگاه فعالیت خود را آغاز کرد که حاصل کار آن تا کنون انتشار دوازده جلد کتاب و 25 مقاله بوده است. همچنین گروه در راستای همکاری با دیگر مراکز پژوهشی، از جملة بر‌گزارکنندگان «همایش دوسالانه اقتصاد اسلامی» و برپایی‌جلسات‏ پژوهشگران اقتصاد در قم‌، نقشی فعال داشته است. این گروه هم اینک، ده طرح‏ پژوهشی در دست اجرا دارد.
اعضای هیئت علمی و محققان گروه :1. حسن‌آقا نظری (مدیر،عضو هیئت علمی و عضو شورای علمی گروه)؛ 2. سید‌هادی عربی(عضو هیئت علمی و عضو شورای علمی گروه)؛3. علیرضا لشکری (عضو هیئت علمی و عضو شورای علمی گروه)؛ 4. سید رضا حسینی (عضو هیئت علمی و عضو شورای علمی گروه)؛5. محمدحسین کرمی (عضو هیئت علمی و عضو شورای علمی گروه)؛ 6. سیدکاظم رجایی (عضو شورای علمی گروه)؛ 7. محمد‌رضا شریف آزاده (عضو شورای علمی گروه)؛ 8. محمد‌تقی گیلک حکیم‌آبادی(محقق همکار)؛کتابها1. درآمدی بر اقتصاد اسلامیمؤلفان :غلامرضا مصباحی، حسن‌آقا نظری، سیدمحمد‌رضا مدرسی، پرویز داوودی و محمدرضا شریف‏آزاده؛تعداد صفحه : 447؛سال نشر: چاپ ششم 1383؛ناشر : سمت .این کتاب که در جهت شناخت حقوق اقتصاد اسلامی نگاشته شده، طی بخشها و فصلهای متعدد، مبانی عقیدتی اقتصاد،هدف اقتصاد،منابع و روش شناخت اقتصاد اسلامی، مالکیت، تولید و مصرف را از دیدگاه اسلامی بحث و بررسی کرده است و می‌تواند پایه‌ای برای دروس رشته اقتصاد دانشگاهها قرار گیرد.2. مبانی اقتصاد اسلامیمؤلفان : حسن‌آقا نظری، غلامرضا مصباحی، پرویز داوودی و محمدرضا شریف‏آزاده؛تعداد صفحه : 544؛سال نشر :چاپ سوم 1379؛ناشر : سمت .پس از کتاب «درآمدی بر اقتصاد اسلامی » این کتاب دومین اثری است که در زمینه مبانی حقوق ارزشی اقتصاد اسلامی تدوین و کوشش شده است از جنبة حقوقی آن کاسته شده و جنبة اقتصادی و تحلیلی آن تقویت شود. ویژگی بارز این اثر به وجود آوردن زمینه این باور است که ارزشهای پذیرفته شده در نظام اقتصاد اسلامی، می‌تواند برخی نظریه‌های اقتصادی را تحت تأثیر قرار دهد. مباحث این کتاب در دو بخش: «تعاریف و مباحث مقدماتی اقتصاد» و«مبانی اقتصاد اسلامی» و چهارده فصل سامان یافته است . 3. پول در اقتصاد اسلامیمؤلفان : پرویز داوودی، حسن‌آقا نظری و سید‌حسن میرجلیلی؛تعداد صفحه : 108؛سال نشر : 1374؛ناشر : سمت.این کتاب جهت تفسیر ماهیت نرخ بهره و ضرورت جایگزینی نرخ سود به جای آن، تدوین شده و در چهار فصل:«مفهوم پول و ابعاد اقتصادی آن»،«تکامل پول و اقسام آن »،«احکام فقهی پول » و«توجیهات بهره و پاسخ به آن» سامان یافته است. این کتاب برای دانشجویان کارشناسی ارشد رشته‌های اقتصاد، مدیریت و علوم اجتماعی تدوین شده است .4. مبانی اقتصاد اسلامی (تلخیص و تکمیل)تلخیص‌ وتکمیل : غلامرضا مصباحی و سید‌هادی عربی؛تعداد صفحه : 132؛سال نشر : 1379؛ناشر : سمت .این کتاب که به منظور ترجمه به زبانهای خارجی تهیه شده، خلاصه‌ای از کتاب «مبانی اقتصاد اسلامی» است که در چهار بخش «مباحث مقدماتی»، «مباحث ارزشی و بینشی اقتصاد اسلامی »، «مبانی حقوق اقتصاد اسلامی » و «دولت و سنجش عمومی در اقتصاد اسلامی» و سیزده فصل تدوین شده است . 5. موجز أسس الاقتصاد الاسلامیتلخیص و تکمیل : غلامرضا مصباحی و سیدهادی عربی؛ترجمه : احمد فاضل السعدی، جمال محمد صالح الیوزبکی؛تعداد صفحه : 138؛ سال نشر: 1378؛ناشر : پژوهشکده حوزه و دانشگاه . این کتاب، ترجمه‏ عربی «مبانی اقتصاد اسلامی» است.6. Money in Islamic EconomyDavoodi, parviz; این کتاب ترجمه انگلیسی کتاب «پول در اقتصاد اسلامی» است.7. درآمدی به مبانی اقتصاد خرد با نگرش اسلامیمؤلفان : محمدجعفر انصاری، عسکر دیرباز، محمدمهدی کرمی و محمدحسین کرمی؛تعداد صفحه : 203؛سال نشر : 1378؛ناشران : سمت و پژوهشکده حوزه و دانشگاه .کتاب حاضر از آنجا که گام اول در تشخیص پیش‌فرضهای رفتاری جامعه اسلامی را نقد و بررسی پیش‌فرضهای جامعه غیر اسلامی می‌داند، برای ارائه یک اقتصاد خُرد متناسب با جامعه اسلامی ، ابتدا در سطح مقدماتی و ابتدائی به بیان و بررسی پیش‌فرضها پرداخته است . از این رو ، در صدد ارائه علم اقتصاد خُرد نیست، بلکه تنها مفروضاتی متناسب با اقتصاد خُرد جامعه اسلامی را ارائه می کند. در این باره نیز ادعا ندارد که به همه پیش‌فرضها دست یافته وآنها مطرح کرده است، اما به هر حال می‌تواند برای محققان اقتصاد اسلامی مفید و راهگشا باشد و به عنوان منبع فرعی در گرایشهای مختلف رشته اقتصاد مورد استفاده دانشجویان قرار گیرد .8. مبانی فقهی اقتصاد اسلامیمؤلفان : محمدمهدی کرمی، محمد پورمند (نبی‏زاده) ؛تعداد صفحه : 252؛سال نشر: 1383؛ناشران : سمت و پژوهشکده حوزه و دانشگاه .این کتاب در هشت فصل تنظیم شده و معادل سه واحد درسی است . فصل اول به بیان کلیاتی درباره اقتصاد،اقتصاداسلامی، مکتب اقتصادی، علم اقتصاد، نظام یا سیستم اقتصادی اختصاص یافته است . فصل دوم، دانشجویان را با اصول کلی بررسی احکام و قوانین اسلامی ، به ویژه احکام اقتصادی آشنا می‌کند.فصل سوم نیز به بررسی فلسفه مالکیت می‌پردازد. در فصل چهارم اقتصاد بازرگانی به طور کلی و احکام مبادلات، به دلیل فراگیری مباحث آن در زندگی اجتماعی،مورد بحث و بررسی قرار گرفته و در خاتمه به اخلاق بازرگانی در اسلام پرداخته شده است. در فصلهای پنجم و ششم، برخی مسائل اقتصاد و منابع طبیعی، محیط زیست و بخش عمومی اقتصاد مطرح و تفاوت نظام اقتصادی اسلام با سایر نظامها نشان داده شده است . در فصل هفتم عدالت اقتصادی و مبانی فقهی آن از دیدگاه اسلام بررسی و به راهکارهای تحقق عدالت اقتصادی اشاره شده است . در فصل هشتم به اختصار تصویری از نظام مالی اسلام، مبانی فقهی احکام مربوط به امور مالی و نظام بانکداری مطرح شده است .9. نگرشی علمی به هزینه و درآمد دولت اسلامیمؤلفان : حسن‌آقا‌ نظری و محمدتقی گیلک حکیم آبادی؛تعداد صفحه : 192؛سال نشر: 1382؛ناشران : پژوهشکده امور اقتصادی و پژوهشکده حوزه و دانشگاه .حاکمیت نظام اسلامی در ایران می‏طلبد که آموزه‏های اسلام دربارة هزینه و درآمد دولت تبیین‏شود تا بر آن اساس ، بین آنچه هست و آنچه باید باشد، مقایسه‌ای صورت گیرد. دراین پژوهش، ‏دیدگاه اسلام در خصوص درآمد مالیاتی، که یکی از چالشهای اقتصاد ایران است، مورد توجه قرار گرفته است. اساسی‏ترین هدف این پژوهش، اثبات این‏ نکته است که مالیاتهای ثابت اسلامی، با ویژگی‏های خود، نه تنها مانعی در برابر انگیزه‏های‏ سرمایه‌گذاری و رشد اقتصادی نیست، بلکه می‏تواند در توزیع عادلانه درآمد، برای بالا بردن سطح‏ معیشت جامعه، نقش مهمی ایفا کند.10. توسعه در آینه تحولاتمؤلفان : سیدهادی عربی و علیرضا لشکری با همکاری ناصر جهانیان ؛تعداد صفحه : 372؛سال نشر: 1383؛ناشران : سمت و پژوهشکده حوزه و دانشگاه .نگاه تاریخی به توسعه غرب و بررسی تاریخی رخدادهای آن، از این منظر که تجربه مغرب زمین، یکی از راه‏های رسیدن به توسعه است، از ویژگی‏های این کتاب است. در فصل اول، مباحث‏مربوط به توسعه و تحولات آن و در فصلهای دوم تا پنجم، مهم‏ترین تحولات فکری، فرهنگی، اجتماعی، سیاسی، فنی و بین‏المللی به اختصار ارائه شده است. گستره مطالب و چند بُعدی بودن بررسی، برای خواننده یک درک کلی و نسبتاً جامع از پدیده توسعه‏یافتگی فراهم می‌آورد. ارائه تاریخی مباحث، در کنار چند بُعدی بودن آن، بارویکردی نسبتاً انتقادی، از یک سو مخاطب را در فضای واقعی و عینی این پدیده قرار می‏دهد و از دیگر سو ‏خستگی برآمده از مباحث خشک و انتزاعی نظری را می‏زداید. سعی بر این بوده تا مخاطب بدین ‏استنباط دست یابد که اولاً، توسعه پدیده‏ای صرفاً اقتصادی نیست؛ بلکه عوامل غیراقتصادی‏ بسیاری در آن نقش دارد و ثانیاً، دست‏یابی به توسعه، با تقلید کورکورانه از کشورهای توسعه یافته ‏حاصل نمی‏شود؛ بلکه در گرو حرکتی آگاهانه و مبتنی بر عناصر هویت‏بخش است.11. مباحثی در فلسفه اقتصاد(ارتباط علم با ارزشها، انسان اقتصادی)مولفان: محمد حسین کرمی و عسکر دیرباز؛ناشر پژوهشگاه حوزه و دانشگاه؛سال نشر:1384؛معمولاً صاحب نظران اقتصادی، اقتصاد را به دو بخش اثباتی و دستوری (اخباری وانشائی) تقسیم می‏کنند و مدعی‌اند ارزشها، در اقتصاد اثباتی، تأثیری ندارد. در این تحقیق‏ رابطه ابعاد مختلف اقتصاد اخباری با ارزشها مورد بحث قرار می‏گیرد و سیمای انسان‏ اقتصادی از دیدگاه اسلام و غرب بررسی می‏شود. شناخت کامل ارزش‏ها و کیفیت تأثیر آنها در نظریات اقتصادی، می‏تواند پژوهشگران‏را در راه کشف مبانی علم اقتصاد سازگار با اهداف اسلامی رهنمون شود. این تحقیق با نشان دادن موارد دخالت ارزشها در نظریات اقتصادی و معرفی سیمای اقتصادی انسان ‏با نگرش اسلامی، در جستجوی چنین هدفی است. بر این اساس مباحث تحقیق در دو بخش سامان یافته است: «ارزشها در علم اقتصاد» و «انسان اقتصادی».12. جهانی سازی، چالشها و راهکارها مترجمان : سید هادی عربی ، علیرضا لشکری و سید اسحاق علوی.ناشر : پژوهشگاه حوزه و دانشگاه؛تعداد صفحه: 376؛سال نشر 1384.این مجموعه با ده مقاله، پدیده جهانی‌سازی را از دیدگاه‌ها و جنبه‌های متفاوتی بررسی می‌کند. مقاله اول ،صرفاً چارچوبی تحلیلی ارائه می‌دهد. مقالات دوم و سوم پدیده جهانی‌سازی را در مورد کشورهای جهان سوم با دو نگاه متفاوت بررسی می‌کند، یکی با نگاه مثبت‌، فرصتهای پیش روی کشورهای جهان سوم را برمی‌نماید و دیگری به دنبال یافتن راهکاری برای افزایش منافع کشورهای در حال توسعه در این فرایند است. مقاله چهارم نیز جهانی سازی را بدون تغییر ساختار نهادهای بین‌المللی ، که مدیریت این پدیده را بر عهده دارند، برای کشورهای در حال توسعه مفید و منصفانه نمی شمارد . مقاله‌های پنجم و ششم نسبت فرایند جهانی‌سازی را با کشورهای اسلامی بررسی می‌کند . مقالات هفتم ،هشتم و نُهم نیز با رویکردی منتقدانه ، این پدیده را چیزی جز توسعه نظام سرمایه‌داری نمی‌شمارد و آخرین مقاله نیز، موضوع نابرابری و جهانی‌سازی را به صورت تاریخی مرور می‌کند . طرحهای تمام شده 1 . النقد فی الاقتصاد الاسلامیترجمه : احمد فاضل السعدی، با همکاری و نظارت حسن‌آقا نظری .این کتاب ترجمه عربی کتاب پول در اقتصاد اسلامی است که مجله المنهاج قسمتی از آن را منتشر نموده است .2. درآمدی بر امکان تدوین نظریه‌های علمی اقتصاد اسلامی و روش نظریه پردازی اقتصاد اسلامیمجری طرح : حسن‌آقا نظری .یکی از موضوعات مبهم و در عین حال سرنوشت ساز‌، تعامل بین اندیشة اقتصاد اسلامی و علم اقتصاد متعارف است . این ابهام موجب شده که بسیاری از کسان که خود را در حوزه اقتصاد اسلامی صاحبنظر می‌دانند و دریافت روشنی از یافته‌های علم اقتصاد ندارند به رهنمودهای کلی اسلامی در زمینه اقتصاد اکتفا کنند و چنین اعتقادی داشته باشند که می‌توان مشکلات اقتصادی جامعه را از طریق همین رهنمودهای کلی به سامان رساند. در مقابل بسیاری از اقتصاددانان یافته‌های علم اقتصاد را برای حل مشکلات اقتصادی کافی دانسته و حوزه دانش اقتصادی را به اقتصاد اثباتی(علم اقتصاد کلاسیک) محدود ساخته‌اند به نظر می‌رسد هر دو گرایش یاد شده زمینه گسترش اقتصاد اسلامی را نادیده انگاشته‌اند . از این رو، طرح حاضر جهت بررسی عالمانه مرزهای روشن در قلمرو یاد شده و تبیین کیفیت تدوین نظریات علمی اقتصاد اسلامی و روش نظریه پردازی مکتب اقتصاد اسلامی و علم اقتصاد اسلامی ارائه شده است و اکنون این اثر آماده نشر است. 3. مناسبات دین واقتصادمجری طرح : عسکر دیرباز.در این پژوهش پس از توضیح عنوان و تاریخچه بحث ،مناسبات کلی میان دین و علم، مانند تباین ،تعاضد و تعارض مورد بحث قرار گرفته است . هدف آن بوده که در ابتدا این مناسبات در مورد دین مقدس اسلام و مطالعات اقتصادی تطبیق داده شود؛ سپس با تضعیف رابطة تباین و تعارض (کلی)، تعاضد بین دین و مطالعات اقتصادی تقویت شود . محور کار آن بوده که نشان داده شود اهدافی در علم اقتصاد با انضمام قید و بندهای دینی در فعالیتهای اقتصادی ،چشم انداز قابل دفاعی از تعاضد میان دین و اقتصاد به دست می دهد . اهدافی مانند رشد تولید،ثبات قیمتها، اشتغال کامل، برقراری تعادل و رقابت کامل در بازارها،کاهش عوارض جانبی منفی ، افزایش عوارض جانبی مثبت، تعدیل نسبی در توزیع درآمد، افزایش رفاه عمومی و سرانجام توسعه پایدار و قیود دینی مانند عدم غفلت از یاد خدا،توجه به صبغه و جهت معنوی در فعالیتهای اقتصادی،تعاون و همیاری، عدم اسراف و تبذیر در مصرف و مراعات مقررات دینی در فعالیتهای اقتصادی .پس از پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی محققان پر تلاش اقتصادی نمونه‌های موفقی از این تعاضدها را به بار نشانده‌اند ،که در این نوشته به برخی از آنها اشاره شده است . این نوشته می‌تواند در شمار مطالعات مربوط به فلسفه اقتصاد محسوب گشود.4. کلیات علم اقتصادمجرى طرح: سید هادی عربی با همکاری سید اسحاق علوىشتاب بى‏سابقه آهنگ رشد علم و نظریات علمى و تحول فناوریهاى مرتبط با کیفیت و نحوه ارائه این نظریات در عصر جهانى‏شدن اطلاعات و دانش از یک سو و گسترش روزافزون شمار دانشجویان رشته علوم انسانى تدوین و تألیف کتابهاى درخورعصر و نسل آنها و همخوان با انتظارات و نیازهاى علمى و درسى آنها، در صدر رسالت مراکز علمى و پژوهشى قرار داده‏است. در قرن جدید به دلیل جایگزینى قدرت اقتصادى به جاى قدرت نظامى ضرورت پیشرفت و توسعه اقتصادى ملتها و کشورهابیش از پیش مبرهن شده است. و از آنجا که دانایى محورى فعالیتهاى اقتصادى جز اهداف سند چشم‏انداز بیست‏ساله‏فراگیرى درست و دقیق مبانى و کلیات علم اقتصاد نه تنها براى دانشجویان رشته اقتصاد بل براى آحاد جامعه ضرورى‏مى‏نماید. تدوین کتاب کلیات علم اقتصاد گامى است در راه تحقق این هدف. این کتاب با توجه با خلاهاى کتابهاى قبلى‏مى‏کوشد مبانى و اصول علم اقتصاد را به زبان ساده، گویا و همه فهم و به روش و رویکردى کاربردى‏تر و بومى‏تر ارائه کند.5. اقتصاد رفاه با نگرش اسلامىمجرى طرح: محمدتقى گیلک حکیم‏آبادىارزیابى‏ها و توصیه‏ها درباره وضعیت‏هاى اجتماعى - اقتصادى در سطوح تئورى‏پردازان و تصمیم‏گیرندگان جامعه مستلزم‏اصول و معیارهایى است که اقتصاد رفاه متعارف با مبانى خاص خود متکفل آن است. جامعه اسلامى بر اساس مبانى خاص‏ارزشى خود اصول و معیارهاى متمایزى خواهد داشت. بنابراین استخراج چنین اصول و معیارهایى ضرورى است. دولت درهدف‏گذارى برنامه‏هاى توسعه و همچنین سیاست‏هایى که اتخاذ مى‏کند نیازمند این اصول است تا براساس آن تخصیص‏بهینه را معین کند. بنابراین طرح اقتصاد رفاه با نگرش اسلامى بر مبناى پاسخ‏گویى به این سؤالات در دست انجام است.طرحهای در دست اجرا1. المذهب الاقتصادی فی الاسلامگروه مترجمان.«المذهب الاقتصادی فی الاسلام» نوشته دکتر جعفر عباس حاجی، استاد اقتصاد اسلامی دانشگاه کویت. وی ضمن معرّفی مکتب اقتصادی اسلام، مباحث آن را با مباحث علم‏اقتصاد مقایسه کرده و با بهره‏گیری از مسائل علمی، فقهی و حقوقی، کاربرد و تأثیرمباحث‏ مکتبی را در عرصه قانونگذاری، سیاستگذاری، تحلیلهای علمی و نظام‌سازی نشان‏می‏دهد.این کتاب در دو جلد است که با گزینش‏موضوعات و مباحث ابتکاری و مهمّ آن به فارسی ترجمه می‏شود.فصل نخست با عنوان «کلیات و تعاریف» علم، مکتب، علم اقتصاد، مکتب‏اقتصادی، انسان اقتصادی، فلسفه اقتصاد و روابط هر کدام با دیگری را بررسی می‌کند. در فصل دوم قوانین و احکام علمی و مکتبی در اقتصاد و تعاریف آنها با یکدیگر و میزان ارتباط آنها بررسی شده است. در فصل سوم روش‏شناسی بررسی و کشف اقتصاد اسلامی و تبیین ‏روش اجتهاد آمده است. فصل چهارم درباره مسائل اصلی اقتصاد است. در فصل پنجم ویژگی‌های مکاتب اقتصادی معاصر و در فصول ششم و هفتم نظریه توزیع‏ در اسلام و نظریات گوناگون پیرامون سرمایه مطرح شده‏ است.2 . مبانی فلسفی تعادل عمومی بازارها مجری طرح :محمدحسین کرمی.هر علمی و به دنبال آن هر نظریة علمی، سلسله‌ای از مباحث فلسفی مربوط به خود را در پی دارد. مباحث فلسفة هر علم در حقیقت نگاهی از بالا به علم و نظریات آن است؛ از این رو، در فلسفه علم هیچ‌گاه به مفاد و محتوای نظریه و در یک کلام به نظریه‌پردازی پرداخته نمی‌شود، بلکه از مباحثی همچون اصول موضوعه رفتاری و غیر رفتاری، رعایت معیارها و کارکردهای علمی‌، پیش‌فرضها، تفسیر مفاهیم‌، نحوه تو‌جیه نظریات و لوازم آنها، دلایل ارجحیت یکی بر دیگری و... سخن به میان می‌آید. در این تحقیق تعادل عمومی مهم‌ترین نظریه اقتصاد خُرد از لحاظ این مباحث مورد بررسی قرار می‌گیرد . 3.تجارت جهانی و نابرابری در بستر جهانی‌‌سازی مجری طرح : علیرضا لشکری. شناسایی آثار تجارت جهانی بر عدالت و برابری از طریق توزیع منافع تجارت میان کشورها، هدفی است که این تحقیق به دنبال آن است. این امر برای کشورهایی که در آستانه آزادسازی تجاری هستند از جهت در پیش‌گرفتن سیاستهایی که به تداوم نابرابری میان کشورها پایان، یا دست کم آن را کاهش می‌دهد، مهم است .4. بررسی مقایسه‌ای تکافل اجتماعی و تامین اجتماعی در اسلام و غربمجری طرح : سید رضا حسینیتکافل اجتماعی (اقتصادی) بخش مهمی از برنامه های اسلام برای تحقق عدالت اجتماعی است که موفقیت آن در تجربه تاریخی صدر اسلام به اثبات رسیده است. امروزه نظریه های رفاه اجتماعی بیمه ای یا حمایتی عمدتا متکی بر نظریه هایی تجربی است به همین دلیل ما قادر نبوده ایم که در ارتباط با این تفکرات منطبق با شرایط تاریخی ، ملی، سنتی و مذهبی کشور، در دانشگاهها و مراکز پژوهشی نظریه پردازی کرده و مدلهای مذکور را با شرایط اجتماعی ، سیاسی، فرهنگی و اقتصادی کشور مطابقت دهیم . این تحقیق گامی است در جهت پر کردن این خلإ .5. تبیین دو نظریه علمی تقاضا برمبنای آموزه های اسلامی، و کارآیی نرخ سود سرمایه نسبت به نرخ بهره معنوان تطبیقات روش نظریه پردازی علمی اقتصاد اسلامیمجری طرح: حسن آقا نظری  

گروه تاریخ

از گروه‏های فعال پژوهشگاه گروه تاریخ است که سابقه تأسیس آن به سال 1372بازمی‏گردد. حاصل کار این مجموعه تاکنون برگزاری سیزده همایش و نشست علمی- تخصصی و انتشار 25 جلد کتاب بوده است. همچنین پنج نفر از اعضای این گروه در مقطع کارشناسی ارشد دوره آموزشی را گذرانده و از پایان‏نامه خود دفاع کرده‏اند. گروه تاریخ هم اکنون طرح جامع فرهنگنامة سیره نبوی(ص) را در دست اجرا دارد.
اعضای هیئت علمی و محققان گروه :1. رسول جعفریان (مدیر و عضو هیئت علمی)؛ 2. حسین حسینیان مقدم (عضو هیئت علمی)؛ 3. محمود حیدری آقایی (پژوهشگر گروه)؛4. قاسم خانجانی (پژوهشگر گروه)؛5. منصور داداش‌نژاد (پژوهشگر گروه)؛6. محمد‌رضا هدایت‌پناه (پژوهشگر گروه)؛ 7. حسین مرادی‌نسب (پژوهشگر گروه)؛8. رمضان محمدی (پژوهشگر گروه).9. مصطفی صادقی(پژوهشگر گروه)؛10. محمود سامانی(پژوهشگر گروه).کتابها1. نقد و بررسی منابع سیره نبوی(ص)مؤلفان : رسول جعفریان و دیگران؛ تعداد صفحه : 424؛ سال نشر: 1378؛ناشران : سمت و پژوهشکده حوزه و دانشگاه؛ مهم‏ترین قدم در شناخت سیره نبوی(ص)، بررسی منابع آن و چگونگی پدید آمدن نخستین‏سیره‏ها و کشف ارتباط و پیوند به لحاظ اقتباس و تأثیر و تأثّر میان آثار اولیه است. این‏کتاب که حاصل تلاش محققان گروه تاریخ پژوهشگاه حوزه و دانشگاه است گامی در راه رسیدن به چنین هدفی برداشته و از سیزده مقاله مستقل تشکیل شده است. پایان‏بخش‏کتاب، فهرستی است از کتابهای سیره در «کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران».2. مسکویه، زندگی‏نامه، آثار و اندیشه‏هابه کوشش: قاسم خانجانی؛تعداد صفحه : 192؛سال نشر: 1379؛ناشر : پژوهشکده حوزه و دانشگاه. این کتاب مجموعه‏ای است از شش مقالة برگزیده درباره زندگی، آثار و اندیشه‌های ابوعلی‏مسکویه، مورخ و فیلسوف بزرگ مسلمان و ایرانی، که به پاس هزارمین سال درگذشت او گردآوری و منتشر شده است.3. صفویه در عرصه دین، فرهنگ و سیاست(3 ج)مؤلف : رسول جعفریان؛ تعداد صفحه : 1453؛سال نشر: 1379؛ناشر : پژوهشکده حوزه و دانشگاه. این کتاب با چهل نوشتار، پژوهش ومروری است بر آثارمکتوب دورة‌ صفوی برای عرضه مواد لازم جهت پژوهش در این دوره. در هر نوشتار، تلاش بر آن بوده است تا نکته و مسئله‏ای از این دوره تاریخی، روشن شود. اهمیت تاریخی دوره صفوی برای حیات فرهنگی، سیاسی و مذهبی کشور اسلامی‏ ایران از یک سو، و کم‌توجهی به اندوخته‏ها و داشته‏های آن دوره، انگیزه اصلی مؤلف‏ برای پدید آوردن این اثر بوده است.4. فاطمیان در مصرمؤلف : عبدالله ناصری طاهری؛تعداد صفحه : 195؛سال نشر:1379؛ناشر : پژوهشکده حوزه و دانشگاه. این کتاب ضمن بررسی و نقد منابع تاریخی مربوط به دوران استقرار دولت فاطمیان در مصر، سیر تاریخی فرقة اسماعیلیه و زمینه‏های شکل‏گیری دولت فاطمی در مغرب را بررسی و سپس تاریخ فاطمیان را در مصر با تکیه بر تاریخ اجتماعی دنبال می‏کند.همچنین سیمای علمی و فرهنگی مصر در این دوره از دیگر فصول کتاب است. از آنجا که این بخش از تاریخ تمدن اسلامی برای فارسی‏زبانان و تاریخ‏پژوهان کشور کمترشناخته شده، فصلی از منابع اصلی در این دوره ضمیمه کتاب شده است. ثبت وتفسیر اصطلاحات تاریخی خاص این دوره از دیگر ویژگی‏های کتاب است.5 . دولت عثمانی، از اقتدار تا انحلالمؤلف : اسماعیل احمد یاقی؛مترجم : رسول جعفریان؛تعداد صفحه : 268؛سال نشر: 1383؛ناشر : پژوهشکده حوزه و دانشگاه. دولت عثمانی یکی از پایدارترین دولتهای مسلمان است که بیش از شش قرن، درصحنة سیاست اسلامی، در جهت ایجاد اتحاد داخلی میان سرزمینهای اسلامی، ودفاع از آنها در برابر دولتهای اروپایی، ایفای نقش کرد. کتاب حاضر، به اختصار تاریخ دولت عثمانی را از آغاز تا زوال بررسی کرده و در پایان فهرستی از نام سلاطین، صدراعظمها و شیخ الاسلامهای دولت عثمانی آمده است.6. فهرس المقالات التاریخیهبه کوشش: مصطفی صادقی؛تعداد صفحه : 239؛سال نشر: 1380؛ناشر : پژوهشکده حوزه و دانشگاه. این کتاب فهرستی است از عناوین و موضوعات مقالات عربی در حوزة تاریخ اسلام از دوره جاهلیت تا سقوط بغداد، که ‏برای استفاده تاریخ‏پژوهان عرضه شده است. کتاب دربردارندة دوهزار مقاله از شصت مجله و مجموعه‏های عربی است که در محدوده جغرافیایی کشورهای عراق، عربستان، مصر، ایران و برخی دیگر از کشورهای اسلامی منتشر می‏شوند. این مقالات براساس عناوین ذیل طبقه‏بندی شده است:تاریخ نگاری و سیره، تاریخ خلفا، تاریخ تمدن، تاریخ علوم، نظامهای اجتماعی، زندگی‏نامه، تاریخ فِرَق، مذاهب و ملّیتها.7. دولت ممالیک و نقش سیاسی و تمدنی آنان در تاریخ اسلاممؤلف : عصام محمد شبارو؛ مترجم : شهلا بختیاری؛تعداد صفحه : 254؛سال نشر: 1380؛ناشر : پژوهشکده حوزه و دانشگاه .این کتاب درباره دولت ممالیک است که پس از دولت ایوبی در مصر روی کار آمد و از قرن هفتم تا دهم هجری حکومت کرد. نویسنده در نُه فصل به‏ جنبه‏های مختلف سیاسی و تمدنی دولت ممالیک پرداخته است:فصل اول، بررسی نقش ممالیک در بیرون راندن صلیبیان، 648-690ﻫ.؛فصل دوم، بررسی حمله مغول و سقوط سه شهر بغداد، حلب و دمشق، 654 - 658 ﻫ ؛فصل سوم، پیروزی بر مغول، 658 - 703 ﻫ ؛فصل چهارم، خیال خطر صلیبی، 703 - 784 ﻫ ؛فصل پنجم، چگونگی بوجود آمدن دولت دوم ممالیک و روبه‌رو شدن با خطر تیمورلنگ، 784 ـ 808 ﻫ ؛فصل ششم، ممالیک و آزادی قبرس و جنگ رودس، 827 - 847 ﻫ ؛فصل هفتم، بررسی نقش سیاسی سلطان محمد دوم، فاتح قسطنطنیه، 857 ﻫ؛فصل هشتم، بررسی دو جنگ عثمانیْ مملوکی 891 ـ 923 ﻫ که با سقوط دولت دوم ممالیک منجر به پایان یافتن نقش جهادی پادشاهان‏ غیرعرب شد.فصل نهم، برخی جلوه‏های تمدنی زمان ممالیک و نقش تمدنی آنان.8 . دولت امویانمؤلف: محمد سهیل طقّوش؛مترجم : حجت‏الله جودکی؛تعداد صفحه : 240؛سال نشر: 1380؛ناشر : پژوهشکده حوزه و دانشگاه. این کتاب تاریخ دولت امویان را از تشکیل تا انقراض در بر می‏گیرد و مطالب آن درهشت فصل بیان شده است:فصل اول، ایجاد حکومت اموی و کارهای معاویه از جمله سیاست داخلی و شیوه‏حکمرانی او و نیز سیاست خارجی و رابطه او با رومیان؛فصل دوم، پژوهش درباره سه تن از امویان یعنی یزید بن معاویه، معاویه بن یزید و مروان بن حکم؛فصل سوم، بررسی شخصیت عبدالملک بن مروان و کارهای او در زمینه سیاست ‏داخلی و خارجی و اداری؛فصل چهارم، پژوهش درباره شخصیت ولیدبن‌عبدالملک ‌و فتوحات زمان ‌وی؛فصل پنجم، درباره شخصیت سلیمان بن عبدالملک، عمر بن عبدالعزیز و یزید بن‏عبدالملک و رخدادهای تاریخی دوران هر یک؛فصل ششم، درباره شخصیت هشام بن عبدالملک و فعّال‌شدن دعوت عباسیان دراین دوره؛فصل هفتم، تحقیق درباره ولید بن یزید، یزید بن ولید اول و مروان بن‏ محمد جعدی و فعالیت عباسیان و زمینه‏های انقراض حکومت اموی؛فصل هشتم، بررسی علل ضعف و نابودی خلافت اموی.9. دولت عباسیان(ویراست دوم)مؤلف :محمد سهیل طقّوش؛مترجم : حجت‏الله جودکی با اضافاتی از رسول جعفریان؛تعداد صفحه : 352؛ سال نشر: 1383؛ناشر : پژوهشکده حوزه و دانشگاه. بنی‏هاشم که پس از سال 41 هجری، به‌طور کامل از صحنه سیاسی دنیای اسلام حذف ‏شده بودند، به‌صورت رقیب و جانشین احتمالی امویان به فعالیتهای انقلابی روی‏آوردند. از حدود سال 100 هجری، بنی‏هاشم به دو شاخه عباسی و علوی تقسیم شدند، گرچه، در ظاهر، همه از شعار «الرضا من آل محمد» که به طور نامشخص فردی‏ از اهل بیت(ع) را برای خلافت مطرح می‏کرد دفاع می‏کردند؛ ولی عباسیان در سال132 هجری، با ایجاد یک تشکل وسیع و حمایت «ابومسلم» توانستند خلافت را به دست گیرند. از این زمان، علویان به عنوان رقیبان اصلی به مقابله با آنان پرداختند وقیامهای زیادی را صورت دادند.عباسیان چهار دوره مختلف را پشت سر گذاشتند و مجموعاً از سال 132 تا 656 ﻫ حکومت کردند. در این سال، مغولان بغداد را تصرف کرده و دولت عباسی را به سقوط کشاندند. دولت عباسی، یکی ازطولانی‏ترین دولتهای مسلمان است که بیش از پنج قرن، صحنه سیاسی ایران را دراختیار داشت که بنیادهای سست فرهنگی، مذهبی و اخلاقی این دولت، تأثیری منفی در عالم اسلام بر جای گذاشت.این کتاب، کوشیده است مراحل مختلف حیات سیاسی این دولت را به اختصار بررسی کند. و خواننده را با کلیات مسایل این دوران آشنا سازد.10. دولت حمدانیانمؤلف : فیصل سامر؛مترجم : علیرضا ذکاوتی قراگزلو؛تعداد صفحه : 448؛ سال نشر: 1380؛ناشر : پژوهشکده حوزه و دانشگاه. دولت حمدانی نمونه‏ای از دولتهای کوچک قرون وسطای اسلامی است. حمدانیان از سال 293 تا 392 ﻫ ، درسرزمینی نسبتاً وسیع، که اکنون بین عراق، ترکیه و سوریه تقسیم شده حکومت می‏کردند و در شمار دولتهای کوچکی بودند که در دوران ضعف‏ قدرت مرکزی و تباه شدن هیبت عباسیان، ظاهر شدند و نقش مهمی بین خلافت‏ عباسی، فرمانروایان مصر و روم، قدرت‏جویان ترک و ایرانی و جنبشهای خوارج و قرمطی ایفا کردند.آنها ضمن حفظ و گسترش آثار تمدنی، به خصوص در عصر سیف‏الدوله، به‌ سان سد محکمی در برابر یورش بیزانسیان که بیت‏المقدس را هدف‏ گرفته بودند ایستادند و کلّیت اسلامی حکومت را پاسداری کردند. رعایای‏حمدانیان، از حکومت آنان چندان خشنود نبودند و قبایل کُرد و عرب، بارها بر آنان ‏شوریدند؛ که این، از ویژگی‏های حکمرانی قدیم است.در این‌کتاب‏ که با بینش علمی و تدقیق در منابع خطی و چاپی اصیل و نیز با نظر به تحقیقات‏ مستشرقان نوشته شده، زمینه‏های طبیعی، اقتصادی و اجتماعی منطقه بررسی‏ می‏شود و سپس مبارزه نیروهای سیاسی، فعالیتها و انحطاط و سقوط‌ آل‏حمدان بیان می‏شود. در این میان، از دلیری و غرور، شهوت، انتقام، خدمت وخیانت، دسیسه و امانت، علم و هنر، باج و تاراج و مصیبتها و گرفتاری‏های کوچک و بزرگ انسانی سخن می‏رود و برای خواننده‏ای که با شوق و لذت کتاب را به پایان می‏برد، بینشی وسیع و تازه در مورد این دولت حاصل می‏شود.11. دولت ایوبیانمؤلف : محمد سهیل طقّوش؛مترجم : عبدالله ناصری طاهری؛تعداد صفحه : 428؛ سال نشر: 1380؛ناشر : پژوهشکده حوزه و دانشگاه. دولت ایّوبی یکی از دولتهای مشهور اسلامی است که به دست صلاح‏الدین اّیوبی ودر منطقه‏ای بین مصر تا جزیره «فراتیه» تأسیس و جانشین دولت‏ اتابکان شد. این دولت، در یکی از بحرانی‏ترین روزگاران شامات بر سر کار آمد؛ روزگاری که دشمنان صلیبی، جهان اسلام را در معرض شدیدترین هجومهای خود قرارداده بودند و با تحمیل یک جنگ مذهبی طولانی، قصد نابودی اسلام و چپاول‏ سرزمینهای اسلامی را داشتند.بیشترین مطالب این کتاب، شرح نبردهای‏ ایوبیان با صلیبیّون است. تعصب ضدشیعی صلاح‏الدین ایوبی یکی از مهم‏ترین ضعفهای اوست که متأسفانه در این کتاب کمتر بدان توجه شده است. دولت ایوبی ‏پس از قریب یکصد سال حکومت، قدرت خویش را از دست داد و حکومت شامات را به ممالیک سپرد.12. دولت امویان در اندلسمؤلف : عبدالمجید نعنعی؛مترجم : محمد سپهری؛تعداد صفحه : 504؛ سال نشر: 1380؛ناشر : پژوهشکده حوزه و دانشگاه. دوران حضور اسلام در اندلس، یکی از درخشان‏ترین دوره‏های تاریخی است. مسلمانان ‏طی چند قرن حضور خویش در این خطه، خدمات شایانی در زمینه شکوفایی فرهنگی‏ و انتقال علوم و فنون و مؤسسات تمدنی به جهان غرب ارائه دادند. رونق علمی «قرطبه»، که با پایتختهای خلافت اسلامی در شرق، از هر نظر پهلو می‏زد، هنوز در تاریخ اروپا خودنمایی می‏کند.در این کتاب، شرح نزدیک به چهار قرن حضور اسلام در شبه ‏جزیره «ایبری»، از فتح‏اسلامی تا سقوط خلافت اموی در این منطقه آورده شده است. نویسنده به لحاظ ارتباط تنگاتنگ «اندلس» با شمال افریقا، بخش مهمی از تاریخ تحولات این منطقه را نیز به ‏رشته تحریر درآورده است. تحولات سیاسی، علمی، فرهنگی، اجتماعی،اقتصادی و نظامی دو منطقه مهم جهان اسلامی آن روز و تحلیل روابط خارجی مسلمانان‏ آنجا، با مسیحیان غرب و مسلمانان شرق به روشنی تبیین شده است و بخشی از تاریخ «اندلس» پیش از فتح اسلامی نیز آورده شده است.13. دولت زیدیه در یمنمؤلف :حسن خضیری احمد؛مترجم : احمد بادکوبه هزاوه؛تعداد صفحه : 136؛ سال نشر: 1380؛ناشر : پژوهشکده حوزه و دانشگاه. «زیدیه» از فرقه‏های مهم و دیرپای شیعه است. زیدیان در نیمه دوم قرن سوم هجری درشمال ایران و یمن، به تأسیس حکومت دست یازیدند. حکومت ایشان در ایران چندان ‏نپایید، اما در یمن بیش از هزار سال دوام یافت. بررسی تاریخ زیدیان یمن، از جنبه‏های ‏سیاسی، فرهنگی و علمی برای پژوهشگران و علاقه‏مندان به تاریخ تشیع اهمیت دارد؛ از این‏رو، امید می‏رود این کتاب، گوشه‏ای از خلأ موجود را در منابع‏فارسی این حوزه جبران کند.کتاب، به دوره آغازین حکومت زیدیان در یمن (سال‏های 280-298ق)، که تأثیر فراوانی در تاریخ سده‏های نخستین یمن داشته است، می‏پردازد. مؤلف، با استفاده از منابع معتبر، ابتدا وضعیت سیاسی یمن پیش از حکومت‏ زیدیان را بررسی می‏کند و سپس به تفصیل از «امام یحیی بن حسین» ملقب به «هادی»، بنیانگذار حکومت زیدی یمن، سخن می‏گوید. وی در ادامه از موضع خلافت عباسی‏و قدرتهای محلی در برابر حکومت نوپای زیدی بحث می‌کند و کتاب را با تبیین‏عقاید زیدیان و موضع‏گیری مخالفان ایشان به پایان می‏برد.14. رویکرد «الصحیح» به سیرة رسول خدا (ص)به کوشش: جمعی از مؤلفان، با نظارت رسول جعفریان؛تعداد صفحه : 392؛ سال نشر: 1380؛ناشر : پژوهشکده حوزه و دانشگاه.مقالات این کتاب،حاصل تلاش جمعی از پژوهشگران است که به طور عمده درباره کتاب «الصحیح من سیره النبی الاعظم‌(ص)» و به پاس تلاش مؤلف ارجمند آن نگاشته شده است . استاد علامه سیّد مرتضی سالهاست که در زمینه علوم اسلامی، به‌ویژه تاریخ اسلام، تحقیق و پژوهش کرده و «الصحیح»، از جمله آثار برگزیده ایشان است که درباره سیره نبوی تألیف شده است.نویسندگان مقالات از زوایای مختلف به بررسی کتاب «الصحیح» پرداخته و نقش آن را در نقد و سنجش روایات تاریخی مربوط به سیره نشان داده‌اند.15. دولت سلجوقیانمؤلف : احمد کمال الدین حلمی؛مترجم : عبدالله ناصری طاهری؛ تعداد صفحه : 300؛ سال نشر: 1383؛ناشر : پژوهشکده حوزه و دانشگاه. دولت سلجوقی، از دولتهای بزرگ تاریخ اسلام و ایران است که هم‏زمان با افول خردورزی ‏و علوم عقلی در جغرافیای اسلام شکل گرفت و در این مسیر نقش مهمی داشت. سلاجقه که ازتبار ترکان غُز بودند، در برخورد با مراتع ماوراءالنهر، شیفته آن شدند و پس از مدتی، با غلبه بر غزنویان، قدرت بلامنازع خراسان شده و با اعلان تبعیت از خلافت عباسی، به تحکیم دولت‏ و تثبیت مشروعیت سیاسی خود پرداختند.سلجوقیان پس از غلبه و تسلط بر اوضاع ایران ‏و عراق، با رقیب قدرتمندی چون اسماعیلیان فاطمی مصر روبه‏رو شدند. هم‏مسلکان نزاری آنها نیز بیشتر اوقات درون سرزمین ایران و در دوره دوم حیات سلاجقه، که عصر تجزیه و افول بود، با آنها درگیر بودند.هم‏عصری این دولت قدرتمند و تأثیرگذار، با پدیدة جنگهای صلیبی و نقش‏آنان در این جنگها و نیز سهم این ترکانِ مهاجرِ غُز در تمدن اسلامی و بحرانهای اجتماعی در این دوره، به‏ویژه در گستره ایران و مشرق اسلامی، از مطالب خواندنی این کتاب است.16. نظام قضایی عرفی عصر صفوی مؤلف : ویلم فلور؛مترجم : حسن زندیه؛ تعداد صفحه : 184؛سال نشر: 1381؛ناشر : پژوهشکده حوزه و دانشگاه. این کتاب، کارکردِ نظام قضائی عصر صفوی را بررسی می‏کند. در عصر صفوی، تا نیمه سدة ‏هفدهم میلادی، شاه، نقش مهمی در امور قضائی داشت؛ از آن پس، دیوان‏بیگی، نماینده ‏تامّ الاختیار شاه در حقوق عمومی و نمایندگان دیوان بیگی در رده‏های پایین‏تر، بیشتر کارهای قضائی را برعهده داشتند.نقش دیوان‏بیگی در امور قضائی، شناسایی بیشتر متصدّیان این مقام، کارکرد نظام محکمه، بازجویی و... همچنین نقش صدر و کارکردِ او و... نظام قضائی مرکزی، تشکیلات قضائی ایالات که مقامات رده‏های پایین‏تر، نظیر کلانتر، نقیب، احداث، محتسب و یارغو و در مجموع کارکرد نظام قضائی عصر صفوی‏، موضوعی است که این کتاب به کاوش آن پرداخته است.17. زمینه‏های پیدایش خلافت فاطمیانمؤلف : محمدعلی چلونگر؛تعداد صفحه : 252؛سال نشر:1381؛ناشر : پژوهشکده حوزه و دانشگاه. از زمان فتح افریقیه و مغرب به دست مسلمانان، آتش مخالفت و شورش علیه امویان و عباسیان دراین مناطق شعله‏ور بود. اسماعیلیان در نیمه دوم قرن سوم با اعزام «ابوعبدالله شیعی» دعوت خود را در افریقیه و مغرب آغاز کردند و درکمتر از دو دهه موفق به تشکیل مهم‏ترین حکومت شیعی تا آن تاریخ شدند.تشکیل این حکومت در میان بربرها، مبتنی بر زمینه‏های سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، مذهبی و اقتصادی مهمی بود. ضعف عباسیان در اواخر قرن سوم، موقعیت جغرافیایی ‏افریقیه و مراکز اصلی آن، اختلاف میان مخالفانِ فاطمیان ، ضعف سیاسی و نظامی فرقه شیعه ‏زیدی اواخر قرن سوم و رهبری واحد و نیرومند فاطمیان در مغرب، از جمله این زمینه‏هاست.موقعیت تجاری افریقیه و مغرب علاوه بر آن که از لحاظ اقتصادی جایگاه ممتازی برای تشکیل‏خلافت فاطمیان ایجاد کرده بود، موجب شده داعیان فاطمی، از مراکز و شبکه راه‏های تجاری‏ برای گسترش قیام بهره برند. بحران اقتصادی افریقیه و مغرب در اواخر قرن سوم، موقعیت ویژه‏ای برای تبلیغ اصول مساوات‏جویانه اسماعیلیان فراهم کرد و فاطمیان با طرح شعارهای امید بخش، قبایل درمانده را مجذوب‏حکومت خویش کردند.18. پژوهشی در سیره نبوی(ص)مؤلفان : رسول جعفریان و دیگران؛تعداد صفحه : 493؛سال نشر: 1382؛ناشران : امیر کبیر و پژوهشکده حوزه و دانشگاه. این کتاب شامل نُه مقاله در زمینة سیرة نبوی(ص) ودر موضوعات ذیل است:1. نقش تاریخی سرای ارقم در سیرة پیامبر(ص) / رمضان محمدی؛2. نقش قبیله خزاعه در سیرة نبوی / قاسم خانجانی؛3. امّی در متون فقهی کهن / (ترجمه از انگلیسی) / شهلا بختیاری؛4. قبا و قبائیان در تاریخ صدر اسلام / محمود حیدری آقایی؛5. نقش بنی عبدالاشهل در تحولات مدینه در دوران رسول خدا (ص) / حسین مرادی نسب؛ 6. مناسبات مهاجر و انصار در سیرة نبوی همدلی‌ها و رقابتها / حسین حسینیان مقدم؛7. جایگاه پیمان برادری در حکومت نبوی / محمد رضا هدایت پناه؛8. بررسی نکات اساسی وفود در سیرة نبوی / منصور داداش‌نژاد؛9. پژوهشهای سیره در مطالعات اسلامی با تکیه بر مکتب بیت‏المقدس / محمد کاظم رحمتی.19. دولت رسول خدا(ص) مؤلف :صالح احمد العلی؛مترجم : هادی انصاری؛تعداد صفحه : 428؛سال نشر: 1381؛ناشر : پژوهشکده حوزه و دانشگاه. تأسیس حکومت و تشکیل دولت از جانب رسول خدا(ص)، از اساسی‌ترین برنامه‌های آن حضرت، به‌ویژه پس از هجرت به یثرب بود. اهمیت این موضوع، اندیشمندان، مورخان و نویسندگان را بر آن داشت تا چگونگی تشکیل دولت رسول‌خدا(ص) را مورد توجه قرار داده، از زوایای مختلف به بررسی آن بپردازند. این کتاب، تحقیقی است که چگونگی شکل‌گیری دولت رسول‌خدا(ص) را مورد بررسی قرار داده است. یثرب و نظام زندگی در آن، عشایر عرب در مدینه، ارتباط یثربیان با رسول خدا(ص)، هجرت به یثرب و استقرار در آن، تشکیل حکومت در مدینه، جهاد و به کاربردن سلاح، برخی غزوات پیامبر(ص)، صلح حدیبیه، گسترش اسلام در میانه حجاز، گسترش اسلام در شبه جزیره عربستان، تحول نظام اداری در این شبه جزیره، پیام اسلام و مباحثی درباره رسالت اسلام، دین و امت، اخلاق و روابط اجتماعی و خلق و خوی رسول خدا(ص)، موضوعات دیگری هستند که در این کتاب به آنها پرداخته شده است.20. دولت موحدون در غرب جهان اسلام (تشکیلات و سازمانها)مؤلف : عزالدین عمرو موسی؛مترجم : صادق خورشا؛تعداد صفحه : 304؛سال نشر: 1381؛ناشر : پژوهشکده حوزه و دانشگاه. در دورخلافت عباسیان، اگر‌چه بیشترین بخش قلمرو اسلامی در اختیار حاکمان عباسی بود، اما در برخی مناطق، حکومتهای مستقلی تشکیل شدند که در کنار عباسیان، بر بخشی از سرزمینهای اسلامی حکمرانی می‌کردند. یکی از این حکومتها، دولت موحدون بود که بیش از یک قرن، از ابتدای قرن ششم تا اوایل قرن هفتم، بر غرب سرزمینهای اسلامی حکومت کرد. این کتاب تحقیقی است درباره تشکیلات سیاسی و نظام حکومتی موحدون که به بررسی تحولات سیاسی دولت موحدون و دوره‌های سه‌گانه اصلی آن یعنی دوران تأسیس شکوفایی و فروپاشی آن، با بیان ویژگی‌های هر دو پرداخته است .تشکیلات حزبی موحدون، نظام سیاسی دولت موحدون، سازمان اداری و نظامی آنان، تشکیلات دینی و سازمانهای صدور و اجرای احکام و نظارت بر آنها، تشکیلات نظامی و مسائل مربوط به آن و مباحثی از این دست، موضوعات دیگری است که در این کتاب مورد بررسی قرار گرفته است.21. اینترنت و حرفة تاریخ نگاری مؤلف : رولاندو مینوتی؛ مترجم : حسن فرشتیان؛ تعداد صفحه : 131؛سال نشر: 1381؛ناشر : پژوهشکده حوزه و دانشگاه. این کتاب که ترجمه متنی فرانسوی، درباره اینترنت است به مبحث جدیدی در این زمینه پرداخته و کوشیده است تا دشواری‌های محققان رشته تاریخ را در استفاده از اینترنت برای پژوهش بهتر تبیین و راه حلهایی را در این زمینه ارائه دهد. نویسنده که خود را به نسل قدیم وابسته می‌داند، مخالفتها و نگرانی‌های عمیق سنت‌گرایان را در استفاده گسترده از شبکه رایانه‌ای در تحقیقات تاریخی نشان داده و راهکارهای جدیدی را برای کاهش این نگرانی‌ها جستجو و ارائه کرده است، تا زمینه تفاهم را میان مخالفان و موافقان این موضوع ایجاد کند.او می‌کوشد میان سنّت و شیوة تحقیق گذشته و اختراعات و نوآوری‌های جدید، نوعی سازگاری ایجاد و شکها و بدبینی‌های موجود در زمینه اینترنت را به نگرشی انتقادی تبدیل کند. 22. تاریخ تشیع 1 ، دوره حضور امامان معصوم (ع) مؤلفان : محمود حیدری آقایی ، قاسم خانجانی ، حسین فلاح‌زاده و رمضان محمدیزیر نظر: دکتر احمدرضا خضری تعداد صفحه: 368 سال نشر: 1384ناشر: سمت و پژوهشگاه حوزه و دانشگاه نقش اساسی دین و مذهب در پیدایش، دگرگونی و بالندگی فرهنگ و تمدن بشری انکارناپذیر است. چنان که اسلام و مذاهب آن، بن‌مایه فرهنگ و تمدن اسلامی را تشکیل داده و شاخه‌های این فرهنگ و تمدن عظیم را به رغم منابع و سرچشمه‌های گوناگون آن به هم پیوند زده است.در این میان تاریخ فرق و مذاهب اسلامی که خود بخشی از تاریخ‌نگاری اسلامی است. همزمان با آغاز مناقشات کلامی و گفتگوهای مذهبی پدید آمد. تاکنون شمار فراوانی از متکلمان مورخان و شرق‌شناسان به تألیف آثاری در این زمینه دست زده‌اند، اما این اثر، افزون بر پاسخگویی به نیاز دانشجویان رشته تاریخ، فرهنگ و تمدن اسلامی و تاریخ اسلام، بر آن است به مدد بهره‌گیری از منابع، مأخذ، پژوهشها و مطالعات نوین، بار دیگر مبانی و مفاهیم اساسی تشیع را ارزیابی و علل و چگونگی پیدایش این مذهب و سیر تکوینی آن را تبیین و سهم بی‌بدیل آن را در تکوین نهضت معنوی اسلام روشن سازد.23. تاریخ تشیع 2، دولتها، خاندانها و آثار علمی و فرهنگی شیعهمؤلفان : حسین حسینیان مقدم، منصور داداش‌نژاد، حسین مرادی‌نسب و محمدرضا هدایت‌پناهزیر نظر : دکتر سیداحمدرضا خضریتعداد صفحه : 438سال نشر : 1384ناشر: سمت و پژوهشگاه حوزه و دانشگاهتألیف و نگارش تواریخ دودمانی در تاریخ‌نگاری اسلامی، پیشینه‌ای دراز دارد؛ این موضوع به حوادث و رویدادهایی باز می‌گردد که در اواسط سده دوم هجری پدید آمد و ریشه در عواملی چون جنبشهای استقلال‌طلبانه و نهضتهای اعتقادی کلامی داشت. جنبشها و قیامهایی که زمینه مناسبی برای تأسیس دولتها و حکومتهای مستقل و نیمه‌مستقل شیعی و غیرشیعی فراهم آورد. چنان که در پی قیامهای شیعی، دولتهایی چون ادریسیان، علویان طبرستان، فرمطیان، بویهیان و اسماعیلیان پدید آمدند و خاندانهای شیعی به دلیل پشتیبانی این دولتها توانستند مبانی اعتقادی خود را در میان مسلمانان بگسترند و خدمات جاودانی خود را به جامعه بشری ارائه کنند.24. نظام اداری مسلمانان در صدر اسلاممؤلف: عبدالحیّ الکتّانی؛مترجم : علیرضا ذکاوتی قراگزلو.تعداد صفحه : سال نشر : 1384ناشران : سمت و پژوهشگاه حوزه و دانشگاهاین کتاب ، از جمله بهترین تألیفاتی است که روشمندانه و با ارائه اطلاعات‏ سرشار از سیر حوادث قرون اولیه و گردآوری و تنظیم روایات و آثار در هر زمینه، از مآخذ دست اول و مهمّ، مقدماتِِِ درک وقضاوت درست را برای خواننده فراهم آورده است. مؤلف در پایان کتاب نتیجه گرفته است که: «قرآن و سنّت، ما را محدود نکرده است‏ که آنچه در آن نیست، ولی در خور آینده است نپذیریم. امّت اسلامی در دورة تمدن درخشانش بر همین روش بودو هیچ چیز مانع راه‏پیشرفت آنان نمی‏شد. بدین گونه نسبت سنّت و بدعت در معنای صحیحش روشن می‏شود».25. مهاجرت قبایل عربی در صدر اسلاممؤلف : صالح احمدالعلیمترجم : هادی انصاریتعداد صفحه : سال نشر : 1384ناشران : سمت و پژوهشگاه حوزه و دانشگاهپیشروی مبارزان و مجاهدان مسلمان به سوی شمال جزیره‌العرب، که از سالهای دوازده و سیزده قمری آغاز شد و بخشهای وسیعی از عراق و سرزمینهای شام و فارس را در برگرفت، افزون بر تأثیرهای سیاسی و دین، مانند فروپاشی نظامهای حکومتی پیشین و گسترش شریعت اسلام به بیرون از جزیره‌العرب، از زوایای مهم دیگری نیز قابل توجه و بررسی است. یکی، هجرت گوه بزرگی از تیره‌ها، عشیره‌ها و قبیله‌های عربی، از جزیره‌العرب به سرزمینهای فتح شده است. این هجرت و سکونت در آن سرزمینها، که تا چند قرن بعد ادامه یافت، آنچنان گسترده بود که به سختی می‌توان منطقه‌ای در دامنه میان دریای مدیترانه، در مغرب سرزمین شام، تا منتهی‌الیه خراسان کهن، در غرب افغانستان کنونی، یافت که افرادی از قبائل عرب در آنجا سکونت نگزیده باشد.با این دیدگاه، کتاب ، در نه قسمت، به شرح ذیل تدوین یافته است:1) عرب در شبه جزیره عربستان، 2) گسترش دولت به سرزمینهای مجاور جزیره‌العرب، 3) عربها در عراق، 4) سکونت عربها در آذربایجان، 5) سکونت عربها در فلات ایران، 6) سکونت عربها در خراسان، 7) سکونت عربها در شام، 8) سکونت عربها در جزیره‌العرب، 9) سکونت عربها در مرزهای روم و ارمنستان.طرحهای در دست اجرا 1. فرهنگ‏نامه سیره نبوی(ص)مجری : رسول جعفریان.این طرح به منظور تدوین دائرهّ المعارفی از زندگانی ‏رسول خدا(ص)، برای آشنایی بهتر و بیشتر با زندگی آن حضرت و یاران ایشان و نیز آگاهی بهتر از حوادث صدر اسلام‏ با استفاده از منابع معتبر و کهن سامان می‌یابد. زمان اجرای این طرح پنج سال در نظر گرفته شده که از سال 1380 تصویب و کار جدی ‏آن از سال 1382 آغاز شد ولی به‌نظر می‌رسد تا سال 1386 ادامه یابد.محورهای اصلی این طرح: نام اصحاب؛ اماکن؛ قبایل، گروه‏ها و خاندانها؛ مفاهیم؛ ایام و حوادث است. حجم تقریبی این دایرة المعارف 1800 صفحه رحلی ‏ و در سه جلد است. تاکنون نگارش حدود 1200 صفحه از محور نخست این طرح انجام و حدود 1100 صفحه از این مقدار در دست ویرایش و ارزیابی است.

نگاهی نو به پژوهشگاه حوزه و دانشگاه

رسالتی بزرگ، سازمانی کوچک

علوم انسانی در شناخت پدیده‌های انسانی و اجتماعی، تشخیص مشکلات اجتماعی و چاره‌جویی برای آنان نقشی بی‌بدیل دارند. این نقش، جایگاه ممتازی را برای این علوم در اداره اجتماع و راهبری آن به سوی اهداف و آرمان‌های جامعه پدید آورده است. علوم انسانی اگر از دید غیربومی به پدیده‌ها بنگرد، از تشخیص و تحلیل درست آنها بازمی‌ماند و در چاره‌جویی برای مشکلات و راهنمایی به سوی اهداف، ناکارآمد می‌شود. از این رو، بومی‌سازی این علوم، ضرورتی است که اگر به آن اهتمام کافی نباشد، نقش آنها در تدبیر امور، آن‌گونه که باید نخواهد بود و بیم آن می‌رود که مایه رهنمونی کشور به سوی اهدافی ناسازگار با فرهنگ و آرمان‌های جامعه شود.

دولت و ملت ایران پس از پیروزی انقلاب اسلامی و برقراری حکومت جمهوری اسلامی، آرمان‌های اسلامی را در سرلوحه اهداف خویش قرار داد و بی‌درنگ، دریافت که بازسازی علوم انسانی از نگاه اسلامی از لوازم اجتناب‌ناپذیر اداره کشور بر پایه معیارهای اسلامی است. در نتیجه، این دیدگاه پایه همکاری‌های علمی میان حوزه و دانشگاه گذارده شد و مباحثاتی میان استادان حوزه و دانشگاه برای دستیابی به علوم انسانی بومی و اسلامی آغاز شد... . دیری نگذشت که سازماندهی این مباحثات در قالب نهادی مستقل، ضرورت یافت و مجموعه‌ای با نام «دفتر همکاری حوزه و دانشگاه» راه‌اندازی شد. دفتر همکاری حوزه و دانشگاه، مرکزی بود برای آن‌که اولاً هم‌زبانی میان حوزه و دانشگاه با تبادل دانش‌های متداول در حوزه و دانشگاه به دست آید و ثانیاً دانشوران حوزه و دانشگاه بتوانند در اجرای طرح‌های تحقیقاتی مشترک مشارکت کنند.

این دفتر در اندازه‌ای بسیار محدود، بدون داشتن بودجه کافی و نیروی انسانی ثابت، آغاز به کار کرد و با تکیه بر انگیزه بالای پدیدآمده در اثر پیروزی انقلاب اسلامی در دوره تعطیلی دانشگاه‌ها چندی به کار خود ادامه داد، با گذشت سال‌هایی معدود از تأسیس این دفتر فعالیت‌های آن کاهش یافت و گروه‌های تحقیقاتی آن اجرای تعداد معدودی طرح تحقیقاتی را پیگیری کردند. رکود فعالیت دفتر همکاری در سال‌های طولانی، نشان از غفلتی داشت که وضعیت بحرانی جنگ، آن را به مدیریت کشور تحمیل کرد و ضرورت بازسازی پس از جنگ، آن را تداوم داد.

اینک در سالگرد موافقت شورای گسترش آموزش عالی با تبدیل این مرکز به پژوهشگاه، شرح مختصری از اهداف، رسالت‌ها و پیشینه پژوهشگاه حوزه و دانشگاه که هوشمندانه پایه‌گذاری شد، ولی با صد افسوس در ادامه پشتیبانی لازم از آن صورت نپذیرفت، تقدیم جامعه علمی کشور می‌شود.

 

یکم: اهداف و رسالت‌های پژوهشگاه حوزه و دانشگاه

پژوهشگاه حوزه و دانشگاه از مراکز وابسته به وزارت علوم،‌ تحقیقات و فناوری است که به منظور اجرای طرح مقدماتی «بازسازی علوم انسانی» و بنا به درخواست ستاد انقلاب فرهنگی و تأیید حضرت امام خمینی(ره) تأسیس شده است. هدف و رسالت اصلی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه که در اساسنامه به آن تصریح شده «توسعه و گسترش پژوهش در زمینه تبیین دیدگاه‌های اسلامی در موضوعات و مسائل علوم انسانی و اجتماعی» است. پژوهشگاه می‌کوشد تا با «تحقیق در مبانی و مسائل علوم انسانی و اجتماعی با توجه به دیدگاه‌های اسلامی» و «ایجاد ارتباط و تعامل علمی و تحقیقاتی بین اساتید حوزه و دانشگاه در رشته‌های مختلف علوم انسانی و اجتماعی» و ... این هدف را محقق کند و مبنایی برای «نظریه‌پردازی و پی‌ریزی علوم انسانی بومی با تکیه بر اندیشه اسلامی» فراهم آورد. چنان‌که پیداست فعالیت در این عرصه کاری، بسیار پیچیده، تأسیسی و دیر بازده است که نیازمند پشتوانه انسانی بالاو زمان کافی است.

دوم: پیشینه پژوهشگاه حوزه و دانشگاه

گذشته «پژوهشگاه حوزه و دانشگاه» را می‌توان به چهار دوره تقسیم کرد:

دوره نخست: سال‌های 1361 تا 1369

در سال 1361 دفتر همکاری حوزه و دانشگاه به منظور اجرای طرح مقدماتی «بازسازی علوم انسانی» تأسیس شد. سازماندهی همکاری‌های پژوهشی استادان حوزه و دانشگاه در قالب گروه‌های تخصصی علوم انسانی (علوم تربیتی، علوم اجتماعی، روانشناسی، حقوق و اقتصاد)، مطالعات مشترک بین استادان حوزه و دانشگاه، انتقال متقابل معارف اسلامی و علوم انسانی، و اجرای طرح‌های تحقیقاتی مشترک از اهم برنامه‌های دفتر در این دوره بود که حجم این قبیل همکاری‌ها پس از بازگشایی و توسعه دانشگاه‌ها به شدت کاهش یافت. نتیجه این دوره نه ساله انتشار حدود ده جلد کتاب است که پنج عنوان آن، برگرفته و تکمیل ‌شده مباحثاتی است که در سال‌های 59 تا 61 میان اساتید دانشگاه و فضلای حوزوی و به مدیریت علمی آیت‌الله محمد تقی مصباح برقرار بوده است.

دوره دوم: سال‌های 1369 تا 1378

در سال 1369 «دفتر همکاری حوزه و دانشگاه» به نهادی وابسته به «سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت)» تبدیل می‌شود، ساختار اداری نسبتاً مشخصی پیدا می‌کند و ردیف بودجه مستقلی به آن اختصاص می‌یابد. این بودجه مستقل که از طریق سازمان سمت در دفتر همکاری حوزه و دانشگاه هزینه می‌شد، در سال پایانی این دوره یکصد و بیست و هشت میلیون تومان بوده است.

گفتنی است در سال پایانی این دوره نه ساله، این مرکز علمی، دو عضو هیأت علمی داشته است.

دوره سوم: سالهای 1378 تا1382

در سال 1378 دفتر همکاری حوزه و دانشگاه از سازمان سمت جدا و به عنوان پژوهشکده‌ای مستقل فعالیت خود را پی گرفت. ترکیب اعضای هیئت علمی پژوهشکده حوزه و دانشگاه در پایان این دوره یک نفر قطعی، هشت نفر آزمایشی و 2 نفر پیمانی است. بودجه دریافتی پژوهشکده در سال پایانی این دوره شش صد و سی میلیون تومان بوده است.

دوره چهارم: سال‌های 1382 تا 1385

در تاریخ 25/5/82 پژوهشکده حوزه و دانشگاه، موفق به گرفتن مجوز مؤسسه پژوهشی می‌شود و پس از مدت کوتاهی در تاریخ 12/10/83 شورای گسترش آموزش عالی با تبدیل مؤسسه پژوهشی حوزه و دانشگاه به پژوهشگاه حوزه و دانشگاه (با سه پژوهشکده اقتصاد، مدیریت و حقوق و علوم اجتماعی ـ تربیتی و روانشناسی، و تاریخ، حکمت و قرآن پژوهی) موافقت می‌کند. در این دوره (تا پایان پاییز سال جاری) تعداد اعضای هیأت علمی به 26 نفر(3 نفر قطعی، 11 نفر آزمایشی و 12 نفر پیمانی) رسیده که از این میان، پنج نفر مأمور به تحصیل در مقطع دکتری هستند. در بخش اداری، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه هم‌‌اکنون از وجود یک نفر کارمند رسمی، 14 نفر پیمانی،27 نفر شرکتی بهره‌مند است و کمبود نیروی اجرایی خود را از طریق انعقاد قرارداد پیمانکاری برای انجام فعالیت‌های خاص جبران می‌کند. بودجه دریافتی پژوهشگاه با وجود رشدی که در این دوره داشته، هیچ گاه به میلیارد نرسیده بود و تنها در سال 1385 از یک میلیارد تجاوز کرده و به چیزی کمتر از یک میلیارد و سیصد میلیون تومان رسیده است.

آوردن دو نکته در اینجا لازم به نظر می‌رسد:

نخست این که به خاطر نبود نیروی علمی مناسب ( که باید دارای تحصیلات عالی توأمان حوزوی و دانشگاهی باشند)، جذب نیروهای مستعد و جهت بخشیدن به آنها برای اشتغال به تحصیلات دکتری، همواره بخشی از توان این مجموعه را به خود مشغول می‌کند.

دوم آن‌که به رغم گذشت سال‌ها از تأسیس این مرکز، هنوز ساختمان این پژوهشگاه، آماده بهره‌برداری نیست. در نتیجه، پیگیری بسیاری از زمینه‌های فعالیت ممکن نیست.

سوم: کتب منتشره پژوهشگاه حوزه و دانشگاه

چنان‌که در فهرست آثار منتشره پژوهشگاه حوزه و دانشگاه (که در آغاز زمستان 1385 رسما منتشر شده و در اختیار مخاطبان قرار گرفت) آمده است که تاکنون 123 کتاب توسط انتشارات پژوهشگاه منتشر شده که از این میان، 23 عنوان ترجمه است؛ یعنی حدود 18 درصد) که بیش از یک سوم آنها با مقدمه و نقد مترجمان اثر همراه شده است و می‌توان به آنها عنوان تألیف و ترجمه داد.

کتب منتشره از سوی پژوهشگاه، تاکنون موفق به دریافت بیش از چهل جایزه و رتبه از سوی جشنواره‌های کشوری (کتاب سال جمهوری اسلامی، کتاب برتر حوزه، پژوهش برتر دانشجویی و پژوهش برتر فرهنگی و...) شده است. با اضافه کردن جوایزی که به مقالات و پایان‌نامه‌های این پژوهشگاه تعلق گرفته است، مجموع آثار برگزیده پژوهشگاه حوزه و دانشگاه در جشنواره‌ها به 49 اثر می‌رسد که 48 جایزه از 49 مورد آن، از سال 1378 به بعد؛ یعنی در دوره سوم و چهارم به دست آمده است.

به بیان دیگر، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه توانسته است در مدت هفت سال، سالی هفت جایزه از جوایز جشنواره‌های داخلی را از آن خود کند. بیش از نود عنوان از 123 عنوان منتشره پژوهشگاه حوزه و دانشگاه با مدیریت و سرمایه‌گذاری فکری و مادّی پژوهشگاه صورت پذیرفته است. از مجموع 123 عنوان 13 عنوان به دوره نخست و دوم فعالیت پژوهشگاه و بقیه مربوط به هفت سال گذشته (دوره سوم و چهارم فعالیت پژوهشگاه) است؛ بنابراین، تعداد کتب منتشره پژوهشگاه در دوره پس از استقلال از سازمان سمت، شانزده کتاب در سال است، حال آن که طرح‌های پژوهشی اجرا شده در این پژوهشگاه، معمولا در موضوعاتی دیریاب است و نوعا از مسیر ارزیابی‌های متعدد و سخت‌گیرانه‌ای می‌گذرند تا به مرحله چاپ برسند.

چهارم: دیگر آثار پژوهشگاه حوزه و دانشگاه

چنان‌که در بیان اهداف و رسالت پژوهشگاه معلوم شد، انتشار کتاب رسالت پژوهشگاه و حتی هدف اصلی آن نیست. اهمیت یافتن تدوین و نشر کتاب، حاصل همکاری موفقی است که پژوهشگاه با سازمان سمت داشته و البته از این امر خرسند است و تداوم آن را مفید می‌شمارد.

با توجه به این نکته، ترویج فعالیت‌های علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، صرفاً با نشر کتاب صورت نمی‌پذیرد و پژوهشگاه کوشیده است با انتشار مجلات علمی و تخصصی چندی نسبت به نشر فعالیت‌های علمی پژوهشگاه و ترویج اهداف و رسالت‌های خود در زمینه علوم انسانی اسلامی اقدام کند. در حال حاضر پژوهشگاه، سه مجله با نام‌های «فصلنامه حوزه و دانشگاه» (که تا کنون 47 شماره از آن منتشر شده و برآن است تا از این پس مباحث روش‌شناسی، فلسفه علوم انسانی و علم دینی را به طور تخصصی دنبال کند)، «دو فصلنامه جستارهای اقتصادی» (نشریه‌ای دارای مجوز علمی ـ پژوهشی از وزارت علوم، تحقیقات و فن‌آوری که تاکنون پنج شماره از آن منتشرشده و در JEL که نمایه‌ای بین‌المللی است نمایه می‌شود) و «دو فصلنامه تربیت اسلامی» (که شماره سوم آن در حال حاضر به چاپ رسیده است) را منتشر می‌کند.

پنجم: دیگر فعالیت‌های پژوهشگاه حوزه و دانشگاه

الف: پژوهشگاه در دوره دوم فعالیت خود برای تحرک بخشیدن به مطالعات علوم انسانی از دید اسلامی بخش عمده‌ای از نیروی خود را مصروف تربیت پژوهشگرانی با تحصیلات عالی توأمان حوزوی و دانشگاهی کرد. این اقدام در قالب برگزاری دوره تحصیلات تکمیلی در پنج گروه علوم تربیتی، روانشناسی، جامعه‌شناسی، تاریخ، و مدیریت عملی شد و فارغ‌التحصیلان این دوره‌ها پس از اتمام دوره در اجرای پروژه‌های پژوهشی این نهاد به کار گرفته شدند و در سال‌های اخیر، تعدادی از آنها به عنوان عضو هیأت علمی جذب پژوهشگاه شده‌اند.

پژوهشگاه در ادامه اهتمام خود به پرورش نیروی پژوهشی کارآمد برای مطالعات میان رشته‌ای اقدام به گرفتن مجوز برگزاری دوره دکتری در سه رشته اقتصاد اسلامی، قرآن‌پژوهی و جامعه‌شناسی نموده است که دوره دکتری اقتصاد از نیمسال دوم سال تحصیلی جاری آغاز خواهد شد.

ب: پژوهشگاه در سال‌های اخیر موفق به همکاری با نهادهای علمی و فرهنگ‌ساز کشور بوده است. بخش کوچکی از این همکاری‌ها به منظور مدیریت و سرمایه‌گذاری در تألیف کتاب و انتشار آن و بخش عمده‌ای به ارایه مشاوره و مشارکت در مطالعات مربوط به تصمیم‌سازی کشور اختصاص داشته است. از نهادهایی که پژوهشگاه با آنها همکاری علمی داشته است، می‌توان به شورای عالی انقلاب فرهنگی، شورای فرهنگ عمومی، شورای اسلامی کردن دانشگاه‌ها، کمیته ارتقای متون علوم انسانی، تعدادی از شوراهای استانی و بسیاری از کمیته‌ها و شوراهای دخیل در برنامه‌ریزی و تصمیم‌سازی مرتبط با نهادهای حوزوی از قبیل مدیریت حوزه علمیه قم، مدیریت خواهران حوزه علمیه قم، دفتر تبلیغات اسلامی و... اشاره کرد.

ج) یکی دیگر از برنامه‌های علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، برگزاری‌ همایش‌های علمی، نشست‌های تخصصی و کارگاه‌های آموزشی است که از این میان می‌توان به همایشهای پول و بانکداری اسلامی(1373)، فلسفه علوم اجتماعی(1374)، انسان‌شناسی(1375) علم دینی(1377)، بزرگداشت هزارمین سال درگذشت ابن مسکویه(1379)، مناسبات دین و روانشناسی(1380)، مناسبات دین و علوم اجتماعی، جوان و آرامش روان، جامعه‌شناسی معرفت، جایگاه شورای نگهبان در قانون اساسی(1381)، آسیب‌شناسی وحدت حوزه و دانشگاه(1382)، مبانی نظری و مقایس‌های سنجش دینداری(1383)، بومی و اسلامی سازی علوم انسانی و اجتماعی(1385) و کارگاه‌ها و دوره‌‌های آموزشی روش‌شناسی مطالعات دینی، روانشناسی خلاقیت، استرس و مدیریت، آشنایی با شاخص‌های جدید تولید علم و مقالات ISI، روش‌های فهم حدیث، منبع شناسی حدیث، روش‌های تحقیق کیفی و به کارگیری آن در تحقیقات جدید و پارادایم‌های علومی انسانی اشاره کرد.

د) در حال حاضر، تعداد 42 طرح پژوهشی در پژوهشگاه در حال اجراست که تعدادی از آنها در سال جاری مراحل پایانی خود را می‌گذرانند.

ه) تعداد قابل توجهی از طرح‌های پژوهشی که در گذشته در پژوهشگاه به انجام رسیده، در قالب گزارش تحقیق برای صاحبنظران و بهره برداران خاص ارسال شده و یا در دسترس است.

 

راه آینده

بازسازی علوم انسانی از منظر اسلامی ضرورتی است که تحقق آن، مستلزم پشتیبانی گسترده انسانی، نهادی و مالی است. بدون تربیت نیروی انسانی متناسب با تحقیقات این حوزه پژوهشی امکان استمرار و ارتقای سطح پژوهش‌های آن فراهم نخواهد شد و بدون گسترش این نوع تحقیقات به پژوهشگاه و دانشگاه‌های دیگر گفتمان زاینده‌ای که رشد و بالندگی را در پی داشته باشد، پدید نمی‌آید. از این رو، به نظر می‌رسد علاوه بر پشتیبانی گسترده‌تر از پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، باید مؤسسه‌ای آموزشی نیز تأسیس و دست به کار تربیت نیروهای پژوهشی متناسب با این رسالت شود تا فارغ‌التحصیلان آن مؤسسه در پژوهشگاه حوزه و دانشگاه و گروه‌ها و مؤسسات پژوهشی مشابهی که در درون دانشگاه‌ها شکل می‌گیرند، مشغول به فعالیت شوند. با تأمین این مقدمات، می‌توان تولید علوم انسانی اسلامی را چشم داشت و آن را به منزله به ثمر نشستن جنبش نرم‌افزاری در مهم‌ترین قلمرو آن به شمار آورد.

معرفی پژوهشگاه

پژوهشگاه حوزه و دانشگاه در سال 1361 با نام اولیه «دفتر همکاری حوزه و دانشگاه» و به منظور اجرای طرح مقدماتی بازسازی علوم انسانی تأسیس شد. جامعه مدرسین حوزة علمیه قم این طرح را در پی درخواست ستاد انقلاب فرهنگی تهیه کرد و پس از تصویب ستاد، طرح به تأیید امام راحل (ره) رسید. در سال 1369، دفتر همکاری حوزه و دانشگاه به صورت یکی از نهادهای رسمی همکار با «سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها» (سمت) درآمد و در سال 1378 با حمایتهای مقام معظم رهبری (مدّظله العالی)، شورای عالی حوزه علمیه قم و وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و بر اساس مجوز شورای گسترش آموزش عالی، به «پژوهشکده حوزه و دانشگاه» تغییر نام یافت و دوره تازه‌ای از فعالیتهای پژوهشی خود را آغاز کرد.

در سال 1380، پس از مکاتبه با وزیر محترم علوم و معاونت پژوهشی وزارتخانه، طرح اولیه تبدیل پژوهشکده به پژوهشگاه آماده و ارسال شد و پس از بررسی و تایید، سرانجام در تاریخ 20/3/82 ، با موافقت شورای گسترش آموزش عالی، پژوهشکده به «مؤسسة پژوهشی حوزه ودانشگاه» با دو پژوهشکده «علوم انسانی و اجتماعی» و «حکمت، تاریخ و دین‌پژوهی» ارتقای سازمانی یافت. طرح تبدیل و ارتقای «مؤسسه پژوهشی» به «پژوهشگاه» نیز در نیمه دوم سال 1383 در دستور کار معاونت پژوهشی وزارت علوم قرار گرفت و با توجه به سوابق پژوهشی موسسه و پیشینه تحقیقاتی و توان مناسب آن، در تاریخ 12/10/83 از تصویب شورای گسترش آموزش عالی گذشت. در ساختار جدید، پژوهشگاه هم اکنون با سه پژوهشکده «اقتصاد، مدیریت و حقوق»، «علوم اجتماعی- تربیتی و روانشناسی»و«تاریخ، حکمت و قرآن پژوهشی» و یازده گروه فعال پژوهشی، 25 نفر عضو هیئت علمى و پنجاه محقق تمام وقت، با تحصیلات عالی حوزوی و دانشگاهی در مقطع دکتری و کارشناسی ارشد در رشته‏های علوم انسانی، فعال است.
از فعالیتهای علمی پژوهشگاه می‌توان ارایة بیش از 103 جلد کتاب، 26 پایان‌نامه دفاع شده و 95 طرح تحقیقاتی را برشمرد که تا کنون 43 مورد از کتابها، طرحها و پایان‌نامه‏های یادشده، درجشنواره‌های علمی به عنوان آثار برگزیده معرفی شده است‌. افزون بر این، بیش از 340 مقاله و 180 جزوه پژوهشی و آموزشی نیز توسط پژوهشگاه تهیه ومنتشر شده و 41 همایش و نشست تخصصی مختلف نیز در موضوعات علوم انسانی از منظر اسلام برگزار گردیده است. نیز چهل و سومین شماره فصلنامه حوزه و دانشگاه، چهارمین شماره دو فصلنامة جستارهای اقتصادی و اولین شماره دوفصلنامه تربیت اسلامی از آخرین مجلات علمی منتشر شده توسط پژوهشگاه هستند.

کتابخانة مرکزی پژوهشگاه، با نزدیک به 30 هزار جلد کتاب فارسی و عربی و 5000 جلد کتاب‏ لاتین و نیز منابع اطلاع‌رسانی اینترنتی فعال، محل تحقیق و استفاده محققان از منابع علمی است. پایگاه اینترنتی پژوهشگاه نیز به صورت فعال، چکیده کلیة آثار و فعالیتهای پژوهشگاه را به سه زبان فارسی، عربی و انگلیسی در اختیار کاربران محترم ‏قرار می‏دهد.

آنچه اینک پیش روی شماست،گزارش پنجم دستاوردهای علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه است که به معرفی گروههای پژوهشی و آثار هر یک از آنها اختصاص یافته است. امید که بتوانیم گامی مؤثر در راه تحقق اهداف عالی نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران برداریم.

 

پژوهشگاه حوزه و دانشگاه

رییس :                            حجت  الاسلام والمسلمین علیرضا اعرافی

 معاون پژوهشی:              دکتر محمد فتحعلیخانی

شماره تلفن :                   2111233-0251 / 2111201-0251

نمابر:                              2111222-0251

 

نشانی:                           قم – بلوار امین – بلوار جمهوری اسلامی – مدرسه معصومیه – طبقه سوم  ص. پ: 3151/37185

نشانی دفتر تهران :           تهران – خیابان انقلاب – بین خیابان قدس و خیابان وصال – کوی اسکو – پلاک 6 ص.پ : 14178

پست الکترونیکی:             [e-mail]

نشانی سایت :                www.hawzeh.ac.ir

ادامه نوشته

غرفه پژوهشگاه حوزه و دانشگاه در نمایشگاه هفته پژوهش

دو فصلنامه جستارهای اقتصادی

معرفي مجله علمي – پژوهشي جستارهاي اقتصادي

مقدمه

با توجه به اهميت علوم اقتصادي ونقش بنيادين اين علوم در فراهم آوردن زمينه‌هاي تحقق نظام اقتصادي اسلام،  امكان زندگي شرافتمندانه، رشد و تعالي انسان و جامعه در تمامي ابعاد آن، پژوهش و شناخت دقيق و نقد و ارزيابي مباني نظريات اين بخش از علوم جايگاه والايي پيدا مي‌كند. انتشار مجلات تخصصي در جهت نشر يافته‌ها و انديشه‌ها و پژوهش‌هاي جديد و نيز نقد و ارزيابي و پالايش مباني علوم اقتصادي و پژوهش در جهت ارائه مباني و نظريات مبتني بر فرهنگ اسلامي مي‌تواند آموزش‌ها و پژوهش‌هاي اين بخش را كمال و ارتقاء بخشيده و موجب افزايش سهم كشور در توليد علم شود. بر اين اساس پژوهشگاه حوزه و دانشگاه انتشار دوفصلنامه علمي ـ پژوهشي جستارهاي اقتصادي را از سال 1383 آغاز نموده است که تاکنون 4 شماره از مجله چاپ شده است.

 

    

                                     

 

از اهداف و وظايف اين مجله مي‌توان موارد زير را برشمرد:

اهداف :

الف. گسترش وارتقاي پژوهشها در مباني و نظريات علوم اقتصادي؛

ب. گستـرش و ارتـقاي پـژوهشـهـا در زمـيـنـه تـبـيـين ديـدگاهـهاي اسلامي در مـوضوعـات و مسـائـل علـوم اقـتصادي؛

ج. گسترش و ارتقاي ارتباط و تعامل (روشي ، نگرشي و موضوعي ) بين علوم حوزوي و دانشگاهي در زمينه علوم اقتصادي؛

د. كمك به ارتقاي پژوهش‌ها در زمينه مسله‌يابي و ارائه راه‌حل در  ارتباط با توسعه اقتصادي ،اجتماعي ، فرهنگي و ... كشور

 

وظايف:

مجله در راستاي اهداف ياد شده اقدام به نشر مقالاتي مي‌كند كه مرتبط با محورهاي ذيل باشند:

الف. پژوهش و ارائه يافته‌هاي جديد در زمينه علوم اقتصادي؛

ب. پژوهش اصيل در ارتباط با مسائل اقتصاد ايران؛

ج. بررسي و نقد مكاتب ، آراء و نظريات علوم اقتصادي؛

د. بررسي مباني علوم اقتصادي و ارزيابي و نقادي آن با اتكا بر معارف اسلامي؛ 

و. پژوهش و نظريه‌پردازي در علوم اقتصادي

و علوم اقتصادي – اسلامي

ز. پژوهش در نظامهاي اقتصادي؛

ح. پژوهش درباره مناسبات و ارتباطات علم اقتصاد ودين؛

ط. معرفي و بررسي دستاوردهاي جديد علمي، تاليفات، تحقيقات و مقالات جديد منتشره در زمينه علوم اقتصادي در داخل و خارج

 

ارتقاي علمي مجله

اين مجله تاکنون موفق به کسب دو امتياز علمي در عرصه داخلي و بين‌المللي شده است. اول در عرصه داخلي امتياز علمي- پژوهشي بر اساس نامه شماره 7126/3 مورخ 23/12/84 وزارت علوم، تحقيقات و فناوري و دوم در عرصه بين‌المللي پذيرش نمايه‌شدن در مجله Journal of Economic Literature که از مجلات معتبر ISI در زمينه علوم اقتصادي است.